ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ

Οἱ ἅγιοι Φιλοκαλικοί Πατέρες μᾶς δίνουν κάποιες εἰκόνες τῆς Ἐκκλησίας στά κείμενά τους. Ἡ ἀναφορά τους στήν Ἐκκλησία φανερώνει τό ἐκκλησιολογικό τους ἐνδιαφέρον καί τό γνήσιο ἐκκλησιαστικό τους φρόνημα. Δέν στοχεύουν σέ μία ἀτομική θρησκευτικότητα ἀλλά σέ μία γνήσια ἐκκλησιαστική ζωή καί ἀληθινή ἐκκλησιαστικοποίηση τῶν ἀναγνωστῶν τῶν κειμένων τους. Παρουσιάζεται καί χαρακτηρίζεται ἡ Ἐκκλησία ὡς λυχνοστάτης, ὡς ἡ Σιών, ὡς ἡ Ἄνω Ἱερουσαλήμ, ὡς ὁ οἶκος Ἰακώβ καί ὡς τύπος τῶν μελλόντων.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ λυχνοστάτης

Μία τέτοια ἐκκλησιολογική ἀναφορά-εἰκόνα πού συναντοῦμε στά Φιλοκαλικά κείμενα εἶναι ἡ παρομοίωση τῆς Ἐκκλησίας μέ λυχνοστάτη. «Ἀφοῦ ἀνάψουμε, λοιπόν», γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, «τό θεῖο λυχνάρι, δηλαδή, τόν φωτιστικό λόγο τῆς [θείας] γνώσεως, διά τῆς θεωρίας [θεοπτίας] καί τῆς πράξεως, ἄς μήν τό τοποθετήσουμε κάτω ἀπό τόν μόδιο [τόν κάδο πού μετροῦν τό σιτάρι], γιά νά μήν κατακριθοῦμε, ἐπειδή περιορίζουμε στό γράμμα [μόνο] τήν ἀπεριόριστη δύναμη τῆς Σοφίας· ἀλλά [ἄς τό τοποθετήσουμε] ἐπάνω στόν λυχνοστάτη, ἐννοῶ τήν Ἁγία Ἐκκλησία, στό ὕψος τῆς ἀληθινῆς θεωρίας, γιά νά λάμπῃ σέ ὅλους τό φῶς τῶν θείων»[1].

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ λυχνοστάτης πού φωτίζει μέ τό φῶς τοῦ Θεοῦ τά σύμπαντα. Ὁ ἅγιος Μάξιμος πού χρησιμοποιεῖ αὐτήν τήν εἰκόνα μᾶς διδάσκει ὅτι τά θεῖα χαρίσματα δέν δίδονται γιά μία ἐγωιστική ἐπιβράβευση καί αὐτάρεσκη ἀπόλαυση ἀλλά γιά τήν διακονία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἀγώνας γιά τήν κατάκτησή τοῦ φωτιστικοῦ λόγου τῆς γνώσεως δέν ἀποσκοπεῖ σέ μία ἐγωιστική ναρκισσιστική αὐτοΰψωση, ἀλλά στό νά δοξασθεῖ ὁ Θεός καί νά ὑπηρετηθεῖ ἡ Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό, ὁ φωτιστικός λόγος τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ θά πρέπει νά φανερώνεται τοποθετημένος ἐπάνω στόν λυχνοστάτη πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί σέ καμμιά περίπτωση δέν πρέπει νά ἀποκρύπτεται.

Ἡ Θεία γνώση, τά Θεῖα Χαρίσματα δέν δίδονται γιά μία ἀτομική ἰκανοποίηση, ἀλλά γιά τό καλό ὅλης τῆς Ἐκκλησίας καί τόν φωτισμό ὄλων τῶν μελῶν Της.Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ λυχνοστάτης δηλαδή ὁ φορέας τοῦ θείου φωτός καί τῆς θείας γνώσης ἐπειδή παρέχει τήν Θεία χάρη διά τῶν μυστηρίων ἀλλά καί διά τῶν χαρισματούχων, τῶν ζωντανῶν φορέων τῆς Χάρης πού ἀποτελοῦν τά ἀληθινά μέλη Της. Αὐτά γίνονται πηγή Χάρης ἀφοῦ διά τῆς καθάρσεως ἔφθασαν στήν θεωρία, τόν φωτισμό καί τήν θέωση.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

Ἀρχιμ. Σάββας Ἁγιορείτης

[1] Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Φιλοκαλία, ἔκδοσις Α΄, Ἐπιμέλεια ἀδελφῶν Ἱεροῦ Κοινοβίου Μονῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Μπούρα-Λεοντάρι Ἀρκαδίας΄, τόμος Γ ΄, Ἑκατοντάς ἕκτη, οζ΄,σελ. 516-517: «Μή τοίνυν τόν θεῖον λύχνον, ἤγουν τόν φωτιστικόν τῆς γνώσεως λόγον, ἀνάπτοντες διά θεωρίας καί πράξεως, ὑπό τόν μόδιον θήσωμεν, ἵνα μή κατακριθῶμεν ὡς περιγράφοντες τῷ γράμματι τῆς σοφίας τήν ἀπερίληπτον δύναμιν· ἀλλ’ ἐπί τήν λυγχνίαν, λέγω τήν Ἁγίαν Ἐκκλησίαν, ἐν τῷ ὕψει τῆς ἀληθοῦς θεωρίας πᾶσι τό φῶς τῶν θείων πυρσεύουσαν».