Στήν ἀρχαία Ἐκκλησία ὑπῆρχε ὁ κατηχητής πού ἀνελάμβανε τήν πνευματική φροντίδα τοῦ κατηχουμένου-ὑποψηφίου γιά τό Ἅγιο Βάπτισμα. Αὐτός ἔδινε λόγο στόν Ἐπίσκοπο τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας γιά τήν πρόοδο τοῦ κατηχουμένου του. Στό Μοναστήρι ἐπίσης ὑπάρχει ὁ θεσμός τοῦ Γέροντα, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νά εἶναι καί ἁπλός μοναχός (ὄχι Ἱερέας ἤ Ἐπίσκοπος). Αὐτός ἀναλαμβάνει, κατόπιν εὐλογίας, τήν πνευματική καθοδήγηση ἑνός ἤ περισσοτέρων δοκίμων ἤ νέων μοναχῶν. Δέχεται τήν ἐξαγόρευση τῶν λογισμῶν των καθημερινά καί τούς καθοδηγεῖ μέ βάση τό χάρισμα τῆς διάκρισης πού ἔχει. Αὐτό βέβαια δέν σημαίνει ὅτι καταργεῖ τόν Πνευματικό-Ἐξομολόγο τῆς μονῆς στόν ὁποῖο ὀφείλει νά προσφεύγει ὁ κάθε μοναχός συχνά.

Σήμερα ἡ ἀνάγκη γιά κατήχηση-πνευματική καθοδήγηση σέ προσωπική βάση εἶναι πολύ μεγάλη. Δυστυχῶς, ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν κοσμικῶν χριστιανῶν παραμένουν ἀκατήχητοι. Ὅταν σκεφθεῖ κανείς ὅτι μόνο τό 3% τῶν πιστῶν ἐκκλησιάζονται τακτικά τίς Κυριακές καί ἀπό αὐτούς πολλοί εἶναι ἁπλῶς «παρόντες σωματικά» χωρίς οὐσιαστική ψυχική μετοχή στήν καθαρτική καί φωτιστική Θεία Χάρη κατανοεῖ τήν τεράστια καί ἐπιτακτική ἀνάγκη γιά ἐπανευαγγελισμό τοῦ κατ’ ὄνομα ὀρθόδοξου λαοῦ μας.

Στήν κοσμική Ἐνορία θά μποροῦσε νά εἰσαχθεῖ ὁ θεσμός τοῦ Γέροντα, μοναχοῦ ἤ καί λαϊκοῦ. Αὐτός, ὄντας πνευματικά προοδευμένος, θά βοηθοῦσε σημαντικά στήν κατήχηση-ἐπανευαγγελισμο-πνευματική καθοδήγηση τῶν πιστῶν καθώς καί τῶν ὑποψηφίων γιά τό Ἅγιο Βάπτισμα. Αὐτόν, τόν προσωπικό του «γιατρό» ὁ πιστός θά μπορεῖ νά συμβουλεύεται καθημερινά, ἐκθέτοντας τούς λογισμούς καί τίς πράξεις του· νά τοῦ κάνει ὑπακοή καί νά τόν σέβεται «ὡς Θεό μετά Θεόν», σύμφωνα μέ τό Πατερικό λόγιο. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο ἐπιτυγχάνεται μία ταχύτατη καί προσωπική πνευματική ἄνοδος, ἐάν βεβαίως συνεργήσει καί ὁ ὑποτακτικός-κατηχούμενος-ἐπανευαγγελιζόμενος.

Οἱ μοναχοί ἤ λαϊκοί κατηχητές- Γέροντες τῶν πιστῶν θά πρέπει ὁρίζονται ἀπό τόν Πνευματικό προϊστάμενο- ποιμένα τῆς Ἐνορίας καί νά λογοδοτοῦν σ’ αὐτόν γιά τά συγκεκριμένα πρόσωπα (τούς κατηχούμενους) πού ἔχουν ἀναλάβει. Αὐτόν ἐπίσης θά πρέπει νά συμβουλεύονται γιά τά ἑπόμενα στάδια-βήματα τῆς κατήχησης-ἐπανευαγγελισμοῦ τῶν προσώπων πού καθοδηγοῦν. Ἰδιαίτερη ἔμφαση θά πρέπει νά δίνεται στήν ἐκμάθηση τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς, καθώς καί στήν συνεπή μυστηριακή καί ἀσκητική ζωή τῶν κατηχουμένων-ἐπανευαγγελιζομένων πιστῶν. 

  Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ