Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς
Ὅταν κάποτε οἱ ἀδηφάγες κάμερες τῆς τηλεόρασης στράφηκαν στό πρόσωπο ἑνός νεαροῦ ἐγκληματία, πού ἔβγαινε σιδηροδέσμιος ἀπό ἀνακριτικά γραφεῖα, κάποιος δημοσιογράφος τόν ρώτησε:
– «Ἐσύ ἔκανες τό ἔγκλημα;»
– «Ὄχι, ἐσεῖς», ἀποκρίθηκε ὁ νεαρός.
Ἡ ἀπάντηση συνοψίζει τό πρόβλημα καί ἔχει πολλούς ἀποδέκτες, κυρίως τρεῖς. ΜΜΕ (ἐξαθλίωσης), σχολεῖο, οἰκογένεια. Αὐτό τό ἀδυσώπητο “ἐσεῖς” στρέφεται πρωτίστως στήν… πανίσχυρη τηλεοπτική ἐξουσία. Ὑπολογίστηκε ὅτι κατά μέσο ὅρο ἕνα παιδί, μέχρι νά τελειώσει τό Λύκειο ἔχει ἀφιερώσει στήν «λατρεία» τῆς μικρῆς ὀθόνης καί τοῦ διαδικτύου 28.000 ὧρες, πού σημαίνει 1100 μέρες ἤ, χονδρικά, 3 περίπου χρόνια τηλεοπτικῆς αἰχμαλωσίας.
Ἀκόμη στήν Ἀμερική σύμφωνα μέ ἔρευνες, ἕνα παιδί «μετέχει», παρακολουθεῖ, ἐτησίως περίπου 3.000 καί πάνω φόνους στήν τηλεόραση ἤ, χειρότερα, μέσῳ τῶν ἠλεκτρονικῶν παιχνιδιῶν, «διαπράττει» τό ἴδιο, ἑκατοντάδες φόνους.
Ἡ φράση δείχνει καί τήν οἰκογένεια. Παραθέτω κάτι ἀπό τόν ἅγιο Χρυσόστομο, ἐπικαιρότατο. Στηλιτεύει ὁ ἅγιος τήν ἀδικαιολόγητη ἀνοχή τῶν γονέων στά παραπτώματα τῶν παιδιῶν. «Πολλοί γονεῖς», γράφει, «ἐπειδή δέν θέλουν νά μαλώσουν ἤ νά λυπήσουν τά παιδιά τους, γιά τήν ἄτακτη ἤ ἀπρεπῆ συμπεριφορά τους, τά εἶδαν ἀργότερα πολλές φορές νά συλλαμβάνονται, ἐπειδή ὑπέπεσαν σέ μεγάλα ἐγκλήματα».
Δυστυχῶς σήμερα οἱ πιό πολλές οἰκογένειες ἔχουν σάν κέντρο τῆς ζωῆς τους τίς ἐπιθυμίες καί τά κέφια τοῦ παιδιοῦ. Ἱκανοποιοῦν κάθε του ἐπιθυμία. Γίνεται τό παιδί ἕνας κακομαθημένος, ἀχαλίνωτος τυραννίσκος, γιατί δέν τό παιδαγωγοῦν οἱ γονεῖς του. Ἀλλά παιδεία θά εἰπεῖ γλῶσσα. Καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα εἶναι πρῶτα δουλειά τῆς μάνας. Οἱ μαστοί της εἶναι τρεῖς. Οἱ δύο γιά τό γάλα καί ὁ τρίτος τό στόμα της, ἡ λαλιά της, ἡ γνήσια καί ἄδολη πηγή τῆς γλώσσας. Ποιά μάνα σήμερα μεταβιβάζει μέ τό στόμα της, στό παιδί της, τήν μακραίωνη παράδοση τοῦ λαοῦ μας; Ποιά τό νανουρίζει; (Τά τρισάθλια βιβλία Γλώσσας, ὅπως ἔχω γράψει, ζητοῦν ἀπό τάπαιδιά νά γράψουν ἕνα νανούρισμα γιά χταπόδια, στό Ἀνθολόγιο Γ’-Δ’ Δημοτικοῦ).
Πρίν ἀνοίξουμε τά πορτοπαράθυρα τῶν σπιτιῶν μας καί εἰσβάλλουν οἱ ἀναθυμιάσεις τοῦ εὐρωπαϊκοῦ, «δυτικοῦ μοντέλου ἀγωγῆς», οἱ μάνες κατηχοῦσαν τά παιδιά τους στό σπίτι. Τούς πρόσφεραν μαθήματα πατριδογνωσίας καί ἀγωγή ἁγιότητας. Σέ κείμενό της ἡ πολύ σπουδαία, μακαριστή πιά, Γαλάτεια Σουρέλη, ἔγραφε. (Συμβουλεύω νά ἀγοράζουν οἱ γονεῖς τά βιβλία της, εἶναι τό καλύτερο δῶρο γιά τά παιδιά τους, ν’ ἀφήσουν τά «κινητά» δηλητήρια).
«…Ἀγωγή ἁγιότητας γινόταν καί μέ τόν λαϊκό κατηχητικό λόγο, πού μάθαιναν οἱ μανᾶδες στά παιδιά τους: Ἕνας εἶναι ὁ Κύριος, δεύτερη εἶναι ἡ Παναγιά, τρίτος εἶναι ὁ Πρόδρομος, τέσσερα τά Εὐαγγέλια, πέντε οἱ Παρθένες, ἕξι τά ἑξαπτέρυγα, ἑπτά εἶναι τά μυστήρια, ὀκτώ τό ὀκτωήχι, ἐννιά εἶναι τά τάγματα, δέκα εἶναι οἱ ἐντολές, ἕντεκα τά ἑωθινά, δώδεκα οἱ Ἀπόστολοι. Ὅλα αὐτά τά μάθαιναν οἱ μανᾶδες στά παιδιά τους ψέλνοντάς τα. Καί τό παιδομάνι-τότε οἱ ἄνθρωποι κάνανε πολλά παιδιά-κατέβαζε αὐτήν τήν πρόσθεση καί τήν ἔκανε ἀφαίρεση: Δώδεκα οἱ Ἀπόστολοι, ἕντεκα τά ἑωθινά, δέκα εἶναι οἱ ἐντολές…. ἕνας εἶναι ὁ Κύριος! Ἀγωγή, ἀκόμα, γινόταν καί μέ τό νανούρισμα: Στό πάπλωμα σοῦ κέντησα ἀετούς νά σέ στολίζουν/σοῦ κέντησα μιά Παναγιά, στ’ ἀχνό προσκέφαλό σου/κι ἀκόμα τήν Ἀγιά-Σοφιά νά’ χεῖς στό μαγουλό σου. Ἀγωγή γινόταν καί μέ τήν εὐχή: Ἡ Παναγιά μαζί σου, πού περιέχει ὁλόκληρη τήν ὀρθόδοξη παράδοση! Ποιό παιδί φεύγει σήμερα γιά τό σχολεῖο του καί κάποιος βρίσκεται πίσω του νά τό σταυρώσει καί νά τοῦ πεῖ: νά ‘χεῖς τήν εὐχή μου, ἡ Παναγιά μαζί σου; Ἀκόμα καί ἀπό τήν εὐχή μας ἔχουμε στερήσει τά παιδιά μας». («Ἁγιότητα, ἕνα λησμονημένο ὅραμα», συλλογικό ἔργο, σελ. 218, ἐκδ. «Ἀκρίτας»).
Ἡ φράση «ἐσεῖς τό κάνατε τό ἔγκλημα» δείχνει καί τό τωρινό σχολεῖο- παιδομάζωμα. Λέει ἕνας σπουδαῖος ποιητικός λόγος: «Πᾶρε τίς λέξεις μου, δώσ’ μου τό χέρι σου». Τά παιδιά δέν ἔχουν λέξεις, δέν μποροῦν νά ἐκφραστοῦν, γιατί δέν διδάσκονται τήν γλῶσσα καί στά σχολεῖα. Καί γλῶσσα σημαίνει λογοτεχνία, ποίηση, πράγματα προγραμμένα ἀπό τά ἐν χρήσει σχολικά τάχα καί βιβλία Γλώσσας.
Μία ἀπό τίς σοβαρότερες καί σημαντικότερες συνέπειες αὐτοῦ τοῦ γλωσσικοῦ ὑποσιτισμοῦ εἶναι ὅτι προτρέπονται, καταφεύγουν οἱ νέοι σέ πράξεις βίας, πού θά μποροῦσαν νά ἀποφευχθοῦν μέ τόν λόγο. Πολλά παιδιά φτάνουν στήν ἐξαλλοσύνη καί τήν ἀπελπισία, γιατί δέν μποροῦν νά σύν-ἐννοηθοῦν.
Νά πῶ κάτι καί ἀπό τήν ἐμπειρία μου στήν τάξη. Δίδαξα πρίν ἀπό ἑνάμιση μῆνες στούς μαθητές -Στ’ Δημοτικοῦ- τόν γνωστό, διδακτικότατο μῦθο τοῦ Αἰσώπου, «παῖς κλέπτης καί μήτηρ». Ρώτησα τίς προάλλες τά παιδιά. Θυμόταν τά πάντα, σχεδόν ὅλο τό κείμενο. (Βεβαίως τό διδάσκω καί στήν ἀρχαία ἑλληνική). Ὅταν δέν διδάσκεις, τίς τιμαλφεῖς ἀξίες, στήν ἀρτιμελῆ γλῶσσα τοῦ Γένους μας, τότε οἱ καρδιές σκληραίνουν καί, κάποιες φορές, τά χέρια ὁπλίζονται.
Νά παραθέσω καί τόν προαναφερόμενο μῦθο τοῦ Αἰσώπου, πού περιγράφει στίς ὀλέθριες συνέπειες τῆς ἀτιμωρησίας. Τά παιδιά ἐπειδή εἶναι ἔξυπνα καί δέν πάσχουν ἀπό τή λοιμική νόσο τοῦ «ξερόλα», τόν κατάλαβαν καί συμφώνησαν. Ἄν πᾶς στούς «μεγάλους», ἰδίως τούς ἀνίατα προοδευμένους, θά χαρακτηρίσουν καί τόν Αἴσωπο ὀπισθοδρομικό καί ἄσχετο, διότι δέν εἶχε γνώση τῶν σύγχρονων ρευμάτων τῆς… Παιδαγωγικῆς. (Συζητῶντας μέ νεαρά δασκάλα γιά τήν ἀξία τῶν μύθων μου ἀντέτεινε τό ἀκαταμάχητο ἐπιχείρημα «μά ζοῦμε στόν 21ο αἰῶνα…»…. Μάλιστα. Δηλαδή, κατά τήν κρανιοκενή αὐτή κοινοτοπία, τούς προηγούμενους αἰῶνες ὁ λαός μας ζοῦσε στήν βαρβαρότητα. Οἱ μανᾶδες καί οἱ γιαγιάδες μας, φτωχές ἀλλά μέ ἀρχοντιά καί φιλότιμο, πού κεντοῦσαν ἀριστουργήματα ἤ ἔφτιαχναν γλυκά κουταλιοῦ «χάδια τῆς κοιλιᾶς» πού θά ἔλεγε καί ὁ Παπαδιαμάντης, ἦταν ἀπολίτιστες κι ἐμεῖς τά ἀπολειφάδια τῆς ἱστορίας ξεχειλίζουμε ἀπό πολιτισμό; Ἕνα ἁπλό κουλουράκι γιά τά παιδιά τους στό σχολεῖο δέν ξέρουν οἱ μεταμοντέρνες νά φτιάξουν καί τόν καφέ τους ἕτοιμο τόν παίρνουν, γι’ αὐτό γεμίσαμε «ταχυκαφεπωλεία». Μιά βόλτα στό κέντρο τῆς Ἀθήνας- πιάνεις τήν μύτη σοῦ ἀπό τήν εὐτέλεια καί τήν ἀδιαντροπιά – ἄλλο φανερώνει. Ὁ παλιμβαρβαρισμός εἶναι ὁρατός).
Ὁ μῦθος. (Καί «μῦθος ἐστί λόγος ψευδής εἰκονίζων τήν ἀλήθειαν», ὁ μῦθος περιγράφει μιά ἀληθινή κατάσταση.
« Ἦταν μιά φορά ἕνα σχολιαρόπαιδο πού ἔκλεψε τήν πλάκα τοῦ συμμαθητῆ του στό σχολεῖο καί τήν ἔφερε στή μάνα του. Ἐκείνη, ὄχι μόνο δέν τόν μάλωσε, ἀλλά τοῦ εἶπε καί μπράβο. Τήν ἑπόμενη φορά, λοιπόν, ὁ κλέφτης ἅρπαξε καί τῆς πῆγε ἕνα πανωφόρι. Τό καλοδέχτηκε καί αὐτό ἡ μάνα μέ ἀκόμη μεγαλύτερους ἐπαίνους. Ἔτσι, καθώς τό παιδί μεγάλωνε, ἄρχισε πλέον νά καταπιάνεται μέ πιό χοντρές κλοπές. Ὅμως μιά μέρα τόν ἔπιασαν ἐπ’ αὐτοφώρῳ. Ἀμέσως τότε τοῦ δέσανε τά χέρια πισθάγκωνα καί τόν πήγαιναν κατευθεῖαν γιά κρεμάλα. Ὅσο γιά τή μάνα, αὐτή ἀκολουθοῦσε ἀπό πίσω του καί βαροῦσε τά στήθια της θρηνῶντας. Σέ κάποια στιγμή, λοιπόν, ὁ νεαρός τῆς φώναξε πώς ἤθελε νά τῆς ψιθυρίσει κάτι στό αὐτί. Μόλις τόν πλησίασε ἐκείνη, αὐτός γράπωσε μέ τά δόντια του τό αὐτί της, τό δάγκωσε μέ ὅλη του τή δύναμη καί της τό ξερίζωσε. Ἡ γυναῖκα, φυσικά, ξέσπασε σέ δριμύ κατηγορητήριο: -Ξεδιάντροπε! Σάν νά μή σοῦ ἔφταναν τά ἐγκλήματα πού ἔχεις διαπράξει! Τή μάνα σου τόλμησες νά σακατέψεις;. Ὅμως ὁ γιος της ἔκραξε: -Γιατί δέν μέ μάλωσες τότε πού ἔκανα τήν πρώτη μου κλεψιά καί σοῦ ἔφερα ἐκείνη τήν πλάκα; Ἅμα τό εἶχες κάνει, δέν θά εἶχα καταντήσει ἔτσι, νά μέ σέρνουν γιά ἐκτέλεση.
Τό δίδαγμα τοῦ μύθου: Ἅμα δέν τιμωρήσεις τό κακό ἀπό τήν ἀρχή, μετά δέν συμμαζεύεται». « ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι τὸ κατ’ ἀρχὰς κολαζόμενον ἐπὶ μεῖζον αὔξεται». Ποιός διαφωνεῖ;
Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς
http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2022/11/blog-post_906.html#more