Πρίν ἐξομολογηθεῖς προετοιμάσου μέ:

2) Αὐτοεξέταση

3) Νοερή ἐξομολόγηση

Μερικές ἡμέρες πρίν τήν ἐξομολόγησή του ὁ πιστός θά πρέπει νά προετοιμαστεῖ κατάλληλα γιά νά προσέλθει στό μεγάλο καί φιλανθρωπότατο αὐτό μυστήριο. Καλό εἶναι νά βρεῖ ἕναν ἥσυχο τόπο, εἴτε στό ὕπαιθρο (ἄν αὐτό εἶναι δυνατόν), εἴτε καί μέσα στό δωμάτιό του. Ἐκεῖ, μέ ἄνεση χρόνου, ἄς συγκεντρωθεῖ στόν ἑαυτό του καί ἄς τόν δεῖ μέ εἰλικρίνεια, κατάματα, χωρίς προσπάθεια δικαιολόγησής του.

Μέ λίγα λόγια:

Ἄς «ἐπισκεφθεῖ ἑαυτόν», πραγματοποιώντας μιά αὐτοεξέταση-αὐτοκριτική «ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης».

Ἀρχίζοντας τήν αὐτοεπίσκεψή του ὁ πιστός, τό πρῶτο πού θά πρέπει νά κάνει εἶναι νά ἡσυχάσει, ἀποθέτοντας κάθε ἄλλον λογισμό καί βιωτική μέριμνα. Ἄς διαβάσει ἕνα κομμάτι ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί μετά ἄς προσευχηθεῖ.

Ἄς ζητήσει μέ κατάνυξη ἀπό τόν Θεό νά τοῦ ἀποκαλύψει τά ἁμαρτήματα πού ἔκανε ἀπό τήν ἀρχή τῆς ζωῆς του μέχρι τώρα καί τά ὁποῖα δέν ἔχει ἐξομολογηθεῖ.

Ἄς Τόν εὐχαριστήσει πού τοῦ δίνει ἀκόμη χρόνο μετανοίας.

Ἄς Τόν παρακαλέσει ἐπίσης γιά τόν Πνευματικό του Πατέρα, ζητώντας Του νά τόν φωτίσει, ὥστε στήν διάρκεια τῆς ἐξομολογήσεως νά τοῦ ἀποκαλύψει αὐτά πού Ἐκεῖνος θέλει νά Τόν διδάξει.

Μιά τέτοια προσευχή, μέ τήν ὁποία ὁ πιστός μπορεῖ νά ξεκινήσει τήν αὐτοεπίσκεψή του, παραθέτουμε στήν συνέχεια:

«Σέ εὐλογῶ Πολυέλεε καί Πολυεύσπλαχνε Κύριε, Ὕψιστε Θεέ καί Κύριε τοῦ ἐλέους, Παντοδύναμε καί Παντοκράτορ.

Σέ ὑμνῶ καί Σέ δόξάζω τόν Ποιμένα τόν Καλόν τόν αἵροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, τόν ἐλθόντα εἰς τόν κόσμον τοῦτον «ἁμαρτωλούς σῶσαι ὧν πρῶτος εἰμί ἐγώ».

Σέ δοξάζω, Σέ ὑμνῶ, καί Σέ εὐχαριστῶ διότι δέν μέ ἄφησες νά χαθῶ μαζί μέ τά ἄνομα ἔργα μου καί τίς πολλές ἁμαρτίες μου.

Ἐξαιρέτως Σέ εὐχαριστῶ πού μέ ἀξιώνεις αὐτήν τήν ἡμέραν καί ὥραν νά σταθῶ ἐνώπιόν Σου, ἀλλά καί ἐνώπιος ἐνωπίῳ.

Σέ εὐχαριστῶ διά τήν παροῦσαν ὥρα τῆς ἐπισκέψεώς Σου, ἀλλά καί τῆς δικῆς μου «αὐτοεπίσκεψης».

Δός μοι καιρόν μετανοίας, ἐπιμήκυνον τήν παροῦσαν ζωήν, ἐάν εἶναι θέλημά Σου, ὥστε νά δυνηθῶ ἐξαλεῖψαι τά πολλά μου ἐγκλήματα.

 Σέ παρακαλῶ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ μου δεῖξε μου, ἀπόκάλυψέ μου τά πολλά μου λάθη μου, τίς ἀνομίες μου, τίς ἁμαρτίες μου, τά πάθη, τίς παραλείψεις καί τίς ἐλλείψεις μου.

Γνωρίζω Κύριε ὅτι ὅλα τά σφάλματα, τά ἔχω κάνει, εἴτε στήν πράξη, εἴτε στή σκέψη μου.

Φανέρωσέ μου αὐτές στό μέτρο καί στό βάθος πού Ἐσύ γνωρίζεις ὅτι θά εἶναι γιά τό καλό μου. Μήν μέ ἀφήσεις νά ἀπελπιστῶ ἀπό τό μέγεθος τους.

«Καθάρισον Κύριε τόν ρύπον τῆς ψυχῆς μου καί σῶσον με ὡς φιλάνθρωπος».

Ἐλέησε Κύριε τόν ἄσωτο υἱό σου, ἐμέ τόν ἁμαρτήσαντα ὑπέρ πάντα ἄνθρωπον.

 Ἁμάρτησα Κύριε μέ λόγια καί ἔργα, μέ σκέψεις καί ἐπιθυμίες.

Ὅλος ἔγινα μία πληγή.

Ψυχή καί σῶμα εἶναι γεμᾶτα ἀπό κάθε μολυσμό ἐξ αἰτίας τῆς ραθυμίας, τῆς λήθης καί τῆς ἀγνοίας μου.

Παρ’ ὅλα αὐτά δέν ἀπελπίζομαι τελείως Κύριε. Καί τοῦτο διότι γνωρίζω ὅτι τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου δέν ξεπερνάει ποτέ τήν ἄβυσσο τῆς εὐσπλαχνίας Σου καί τῆς συγχωρητικότητάς Σου.

Δός μου «μετάνοια ὁλόκληρον καί καρδίαν ἐπίπονον εἰς ἀναζήτησίν σου».

Μέ τήν Χάριν Σου ἐνίσχυσόν με ὥστε νά μήν ἐπαναλάβω καμμία ἁμαρτία μου. Καλλίτερον νά ἀποθάνω παρά νά ἁμαρτήσω πάλιν.

 Ἐγώ εἶμαι Κύριε τό πρόβατο τό ἀπολωλός. Γιά μένα ἐξῆλθες.. ἐμέ ἀναζητεῖς.

 Ἰδού Κύριε Πάτερ Πολυέλεε μέ ηὗρες.

Ἰδού ἐνώπιόν Σου εἰμί.

«Ἥμαρτον Πάτερ εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν Σου. Ποιήσόν με ὡς Σύ θέλεις καί γινώσκεις».

Στήν ἄπειρον ἀγάπην Σου ἐμπιστεύομαι καί καταφεύγω.

Ἆρον με εἰς τούς Θείους Σου ὥμους ὡς ὁ ποιμήν ὁ καλός.

Ἆρον ἐμέ τό τραυματισμένο καί ἀπολωλός πρόβατόν Σου.

Εἰσάγαγέ με πάλιν εἰς τήν Θείαν Σου ποίμνην, ἀσφάλισόν με εἰς τήν Θείαν Σου μάνδραν.

Ἀξίωσόν με τῆς συγχωρήσεως καί ἀφέσεως τῶν πολλῶν ἁμαρτιῶν μου διά τῆς ἐξομολογήσεως εἰς τόν Πνευματικόν μου Πατέρα.

Φώτισον καί αὐτόν ὥστε νά μοῦ ὑποδείξει τά ἁρμόζοντα καί συμφέροντα γιά τήν θεραπείαν τῆς πολυτραυματισμένης μου ψυχῆς.

Βοήθησόν με ἵνα ἐξομολογηθῶ ἐνώπιόν του μέ τήν πρέπουσαν εὐλάβειαν, συντριβήν, ταπείνωσιν καί μετάνοια.

Φώτισόν με ὥστε νά δεχθῶ τούς λόγους του ὡς ἀπό Σέ καί βοήθησόν με ὥστε νά τούς ἐφαρμόσω εἰς τό ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς μου.

 Δέξαι με πάλιν Πανάγιε Πάτερ καί Κύριε τοῦ παντός, εἰς τήν Ἁγίαν Σου Ἐκκλησία, διά πρεσβειῶν τῆς Παναχράντου Σου Μητρός, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί Πάντων τῶν Ἁγίων Σου, ὥστε καί ἐγώ «σύν πᾶσιν τοῖς ἁγίοις» νά Σέ ὑμνῶ, νά Σέ εὐλογῶ καί νά Σέ δοξάζω, Τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν καί τό Πανάγιον Πνεῦμα νῦν τε καί εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν!».

«Σέ εὐλογῶ, Πολυέλεε καί Πολυεύσπλαχνε Κύριε, Ὕψιστε Θεέ καί Κύριε τοῦ ἐλέους, Παντοδύναμε καί Παντοκράτορα.

Σέ ὑμνῶ καί Σέ δόξάζω, τόν Ποιμένα τόν Καλό, Αὐτόν ποὺ σήκωσε τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου, Αὐτόν ποὺ ἦλθε στόν κόσμο τοῦτον «νὰ σώσει ἁμαρτωλούς, ἀπὸ τοὺς ὁποίους πρῶτος εἶμαι ἐγώ».

Σέ μεγαλύνω καί Σέ εὐγνωμονῶ, διότι μὲ ἀξίωσες νὰ τύχω τῆς ἄπειρής Σου εὐσπλαχνίας καί συγκατάβασης ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἄθλιας καί ρυπαρῆς ζωῆς μου μέχρι τώρα.

 Σέ δοξάζω, Σέ ὑμνῶ, καί Σέ εὐχαριστῶ, διότι δέν μέ ἄφησες νά χαθῶ μαζί μέ τά ἄνομα ἔργα μου καί τίς πολλές μου ἁμαρτίες.

Ἐξαιρέτως Σέ εὐχαριστῶ πού μέ ἀξιώνεις αὐτήν τήν ἡμέρα καί ὥρα νά σταθῶ ἐνώπιόν Σου ἀλλά καί ἐνώπιος ἐνωπίῳ.

Σέ εὐχαριστῶ γιά τήν παροῦσα ὥρα τῆς ἐπισκέψεώς Σου ἀλλά καί τῆς δικῆς μου «αὐτοεπίσκεψης».

Ἐλέησε, Κύριε, τήν ἄθλια ψυχή μου καί φώτισέ την.

Δῶσε μου καιρό μετανοίας, ἐπιμήκυνε τήν παροῦσα ζωή, ἐάν εἶναι θέλημά Σου, ὥστε νὰ μπορέσω νὰ ἐξαλείψω τά πολλά μου ἐγκλήματα.

 Σὲ Σένα ἁμάρτησα, Κύριε, ἐπίσης, καὶ στοὺς ἀδελφούς μου.

Ἁμάρτησα καὶ στὸν ἑαυτό μου, καὶ στὸ σῶμα μου καί στὴν ψυχή μου.

Σὲ Σένα καταφεύγω καὶ σὲ Σένα ἐλπίζω· γιατὶ γνωρίζω ὅτι χωρὶς Ἐσένα, Κύριε, δέν ὑπάρχει κανένα ἔλεος, καμμία χαρά, καμμία ζωή, καμμία εὐτυχία.

Ἐσύ εἶσαι, Κύριε, ὁ Παντοκράτωρ Δημιουργός καί Κυβερνήτης, ἡ Πηγή, ὁ Διαχειριστής καί ὁ Μεταδότης τῆς Θείας Χάριτος. Ἐσύ εἶσαι, Κύριε, ὁ Δοτήρ παντός ἀγαθοῦ, ὁ Ἐλεών καί Τρέφων τά σύμπαντα, ὁ Λυτρωτής παντός ἀνθρώπου, ὁ Σωτήρ πάσης κτίσεως.

Σέ παρακαλῶ, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ μου, δεῖξε μου, ἀποκάλυψέ μου, τά πολλά μου λάθη, τίς ἀνομίες μου, τίς ἁμαρτίες μου, τά πάθη, τίς παραλείψεις καί τίς ἐλλείψεις μου. Γνωρίζω, Κύριε, ὅτι ἔχω κάνει ὅλα τά σφάλματα, εἴτε στήν πράξη, εἴτε στήν σκέψη μου.

Φώτισε τό σκοτάδι μου. Κάνε νά δῶ τίς ἁμαρτίες μου καί νά μετανοήσω εἰλικρινά γι’ αὐτές.

 Φανέρωσέ μου τες στό μέτρο καί στό βάθος πού Ἐσύ γνωρίζεις ὅτι θά εἶναι γιά τό καλό μου. Μήν μέ ἀφήσεις νά ἀπελπιστῶ ἀπό τό μέγεθός τους.

«Καθάρισε, Κύριε, τόν ρύπο τῆς ψυχῆς μου καί σῶσε με ὡς φιλάνθρωπος».

Μή μέ ἐγκαταλείπεις καί μή μέ ἀπορρίψεις ὡς νόθο παιδί σου, ἄν καί αὐτό μοῦ πρέπει.

Ἐλέησε, Κύριε, τόν ἄσωτο υἱό σου, ἐμένα, αὐτὸν ποὺ ἁμάρτησε πιὸ πολὺ ἀπ’ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.

 Ἁμάρτησα, Κύριε, μέ λόγια καί ἔργα, μέ σκέψεις καί ἐπιθυμίες.

 Ἁμάρτησα, Κύριε, μέ ὅλες τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς μου.

Ὅλος ἔγινα μία πληγή.

Ψυχή καί σῶμα εἶναι γεμᾶτα ἀπό κάθε μολυσμό, ἐξ αἰτίας τῆς ραθυμίας, τῆς λήθης καί τῆς ἄγνοιάς μου.

 Ὅλος εἶμαι πλήρης φιλαυτίας καί ἐγωισμοῦ, ὑπερηφάνειας καί κενοδοξίας, ἀσπλαχνίας καί ἀσέβειας, φιλαργυρίας καί φιληδονίας, ἀνοησίας καί ἀκοσμίας, ψεύδους καί ἀπελπισίας, δειλίας καί ἀλογίας, ἀναίδειας καί ἀναισθησίας, ἀκηδίας καί ἀδιαφορίας, φθόνου καί φόνου, γαστριμαργίας καί λαιμαργίας, κατάκρισης καί καταλαλιᾶς, ἀστοργίας καί ἀφιλίας, ραθυμίας καί τεμπελιᾶς, σαρκικότητας καί ἀκολασίας, ἀστοργίας καί γελοιότητας, ἀπραξίας καί πνευματικῆς τυφλότητας, πονηρίας καί βλασφημίας, ὅρκου καί ἐπιορκίας, φιλοσωματίας καί ἀνθρωπαρέσκειας.

Παρ’ ὅλα αὐτά, δέν ἀπελπίζομαι τελείως, Κύριε. Καί τοῦτο, διότι γνωρίζω ὅτι τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου δέν ξεπερνάει ποτέ τήν ἄβυσσο τῆς εὐσπλαχνίας καί συγχωρητικότητάς Σου. Αὐτό μοῦ δίνει θάρρος, αὐτό μέ κάνει νά Σέ πλησιάσω.

Σὲ Σένα, λοιπόν, καταφεύγω· στό ἄπειρο ἔλεός Σου ἐλπίζω.

Βοήθησέ με, Κύριε, ὥστε νά ἔχω μετάνοια ἀληθινή.

Δός μου μετάνοια ὁλόκληρη καί καρδιά ποὺ θὰ σὲ ἀναζητᾶ μὲ πόνο καί λαχτάρα.

Μέ τήν Χάρη Σου ἐνίσχυσέ με ὥστε νά μήν ἐπαναλάβω καμμία ἁμαρτία μου. Καλύτερα νά πεθάνω παρά νά ἁμαρτήσω πάλι.

 Ἐγώ εἶμαι, Κύριε, τό πρόβατο τό ἀπολωλός. Γιά μένα ἐξῆλθες… ἐμένα ἀναζητᾶς. Νά ’μαι, Κύριε, Πάτερ Πολυέλεε, μέ βρῆκες. Ἰδού, στέκομαι μπροστά Σου.

«Ἥμαρτον, Πάτερ, εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν Σου· ποιήσόν με ὡς Σύ θέλεις καί γινώσκεις».

Στήν ἄπειρη ἀγάπη Σου ἐμπιστεύομαι καί καταφεύγω.

Σήκωσέ με στούς Θείους Σου ὥμους, ὅπως ὁ Ποιμήν ὁ Καλός. Σήκωσέ με, τό τραυματισμένο καί χαμένο Σου πρόβατο. Εἰσάγαγέ με πάλι στήν Θεία Σου ποίμνη, ἀσφάλισέ με στήν Θεία Σου μάνδρα.

Ἀξίωσέ με, μὲ τὴν εἰλικρινῆ ἐξομολόγηση ποὺ θὰ κάνω στὸν Πνευματικό μου, νὰ συγχωρεθοῦν καὶ νὰ ἀφεθοῦν οἱ πολλές μου ἁμαρτίες.

Φώτισε, Σὲ παρακαλῶ, καί αὐτόν ὥστε νά μοῦ ὑποδείξει τά ἁρμόζοντα καί συμφέροντα γιά τήν θεραπεία τῆς πολυτραυματισμένης μου ψυχῆς.

Βοήθησέ με νά ἐξομολογηθῶ ἐνώπιόν του μέ τήν πρέπουσα εὐλάβεια, συντριβή, ταπείνωση καί μετάνοια.

Φώτισέ με νά δεχθῶ τούς λόγους του σὰν νὰ προέρχονται ἀπὸ Ἐσένα καί βοήθησέ με νά τούς ἐφαρμόσω στό ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς μου.

 Δέξε με πάλι, Πανάγιε Πάτερ καί Κύριε τοῦ παντός, στήν Ἁγία Σου Ἐκκλησία, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Πανάχράντης Μητέρας Σου, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί Πάντων τῶν Ἁγίων Σου, ὥστε καί ἐγώ μαζὶ μὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους νά Σέ ὑμνῶ καί νά Σέ εὐλογῶ καί νά Σέ δοξάζω, τόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί τό Πανάγιο Πνεῦμα, τώρα καὶ πάντα καὶ στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν!».

 1)      Αὐτοεπίσκεψη καί αὐτοεξέταση

Ἀφοῦ προσευχηθεῖς ἔτσι, κάθησε καί μέ ἡρεμία ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου. Ἄκουσε τί ἔχει νά σοῦ πεῖ ἡ συνείδησή σου…

Μπορεῖς, ἄν θέλεις, νά καταγράψεις αὐτά πού θά σοῦ μαρτυρήσει ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ μέσα σου. Σημείωνε ὅ,τι βρίσκεις μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, εἴτε ἁμαρτία, εἴτε πάθος, ὥστε νά μπορέσεις νά τά θυμηθεῖς ἀργότερα κατά τήν νοερά σου ἐξομολόγηση καθώς καί κατά τήν ἐξομολόγησή σου ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ σου.

Προσπάθησε νά νιώσεις μετάνοια καί συντριβή γιά ὅλα ὅσα θά σοῦ ἀποκαλυφθοῦν μέ τό Φῶς τοῦ Θεοῦ: γιά τά λάθη, τά πάθη, τίς παραλείψεις, τίς ὑπερβολές, τίς ἀστοχίες, τήν ἔλλειψη ἀγάπης στόν Θεό, τήν ἔλλειψη ἀγάπης στόν πλησίον, τήν ὑποκριτική συμπεριφορά, τά ἄτοπα συναισθήματα, τίς ἄπρεπες ἐνθυμήσεις καί ἐπιθυμίες, τήν ἀμέλεια στήν προσευχή, τίς ἄτοπες πράξεις κ.λπ.

Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου μέ εἰλικρίνεια μήπως εἶσαι κυριευμένος ἀπό κάποιο πάθος. Φύγε μακρυά ἀπό τήν αὐταρέσκεια.

Θυμήσου ὅτι, ἀκόμη καί ὅλα τά προστάγματα τοῦ Κυρίου νά τηρήσεις, ἀλλά φταίξεις σέ μία μόνον ἐντολή, εἶσαι ἔνοχος ὅλων, σύμφωνα μέ αὐτό πού εἶναι γραμμένο στήν Ἁγία Γραφή: «Ἐάν τις τόν νόμον ὅλον τηρήσῃ, πταίσῃ δέ ἐν ἑνί, γέγονε πάντων ἔνοχος»[1].

Κατά τήν αὐτοεξέτασή σου, γράφει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, ρώτησε τόν ἑαυτό σου: «Ἄρα γε, μήπως ἀμέλησα κάποια φορά νὰ τηρήσω αὐτὴν ἤ ἐκείνην τήν ἐντολή ἤ ἀμελῶ καί καταφρονῶ αὐτήν καί δέν κάμνω ἐκείνην;»[2].

Πρόσεξε καί κρίνε τόν ἑαυτό σου μέ βάση τίς Ἅγιες Γραφές.

Ἐξέτασέ τον ἄν ἔχει ταπείνωση. Ἰσχύει γιά σένα τό «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι»[3];. Δές πῶς συμπεριφέρεσαι ὅταν ὑβρίζεσαι ἤ ἀδικεῖσαι ἤ καταφρονεῖσαι. Ἐκεῖνος πού ἔχει ταπείνωση, σέ τέτοιες καταστάσεις δέν ἀγανακτεῖ, ἀλλά «ὑπομένει ὅλα τά λυπηρά μετά χαρᾶς καί δέν κεντᾶται ἡ καρδία του τελείως εἰς κανένα ἀπό αὐτά»[4].

Ἐάν μάλιστα συμβεῖ νά πειραχθεῖ λίγο ἀπό τήν ἀδικία, τότε «παιδεύει καί ὀνειδίζει τόν ἑαυτό του. Μπαίνοντας μέσα στὸ σπίτι του καί στοχαζόμενος τόν ἑαυτό του λυπᾶται καί κλαίει· καί ἔτσι ἀκριβῶς προσπίπτει στόν Θεό καί ἐξομολογεῖται σ’ Αὐτόν, σάν νά ἔχασε ὅλους του τούς κόπους»[5].

Στήν συνέχεια, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἐάν πενθεῖς συνεχῶς γιά τίς ἁμαρτίες σου. Διότι ὁ μακαρισμός τοῦ Κυρίου λέγει ὅτι «εἶναι μακάριοι αὐτοί πού πενθοῦν»[6] . Ὁ δέ Ἅγιος Συμεών σχολιάζει: «Στοχαστεῖτε, παρακαλῶ, ὅτι δέν εἶπε οἱ πενθήσαντες (δηλ. αὐτοὶ ποὺ πενθήσανε μία φορά ἤ κάποιες φορές στό παρελθόν), ἀλλά οἱ πενθοῦντες, δηλαδή ἐκεῖνοι πού πάντοτε, κάθε μέρα καί κάθε ὥρα, πενθοῦν»[7]. Φρόντισε στό ἑξῆς νά μήν περνάει ἡμέρα ἤ νύχτα πού νά μήν ἔχεις πένθος καί δάκρυα γιά τίς ἁμαρτίες σου.

Γνώριζε δέ ὅτι διά τοῦ πένθους θά μπορέσεις νά ἐκπληρώσεις καί τήν ἐντολή τῆς πραότητας καί νά ἀξιωθεῖς τοῦ μακαρισμοῦ τῶν πράων ἀνθρώπων[8]. Διότι: «καθώς ἡ φλόγα τῆς φωτιᾶς σβήνει μέ τό νερό, ἔτσι καί ὁ θυμός τῆς ψυχῆς σβήνει μέ τό πένθος καί μέ τά δάκρυα»[9].

Ἐξέτασε λοιπόν τόν ἑαυτό σου ἐάν εἶσαι ἀληθινά πρᾶος. «Ὁ πρᾶος», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Συμεών, «δέν ὑποφέρει νά βλέπει παράβαση ἐντολῆς Θεοῦ σέ κανέναν ἄνθρωπο, ἀλλά –σάν νά ἁμαρτάνει αὐτός ὁ ἴδιος– θρηνεῖ πάντοτε γιά ἐκείνους πού παραβαίνουν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ἁμαρτάνουν»[10].

Κατόπιν, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἐάν «πεινᾶς καί διψᾶς τήν δικαιοσύνη»[11], δηλαδή γιά Αὐτόν τόν ἴδιο τόν Θεό. «Ἐκεῖνος ὅπου πεινᾶ καί διψᾶ τόν Θεό, δηλαδή Τόν ποθεῖ καί Τόν ἀγαπᾶ», σημειώνει ὁ θεοφώτιστος Ἅγιος Συμεών, «θεωρεῖ σκύβαλλα (ἀκαθαρσίες-σκουπίδια) ὅλο τόν κόσμο καί τά ἐγκόσμια καί τίς τιμές τῶν ἀνθρώπων. Θεωρεῖ ντροπή τούς ἐπαίνους τους καί ὅλα τά τοῦ κόσμου, δέν τά βάζει στόν νοῦ του (δέν τά ἀποδέχεται) καί δέν τοῦ κάμνουν καμμία ἀπολύτως αἴσθηση»[12].

Ἐξέτασε κατόπιν τόν ἑαυτό σου ἄν εἶσαι πραγματικά ἐλεήμων καί ἄν ἰσχύει γιά σένα τό «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες»[13]. «Ποῖοι εἶναι οἱ ἐλεήμονες;» ρωτᾶ ὁ Ἅγιος Συμεών. Καί ἀπαντᾶ: εἶναι «ἐκεῖνοι ὅπου ἔγιναν πτωχοί γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ (ὁ Ὁποῖος πτώχευσε γιά μᾶς) καί δέν ἔχουν πλέον τίποτε νά δώσουν καί μὲ τὸν νοῦ τους θυμοῦνται πάντοτε τούς πτωχούς καί τίς χῆρες καί τά ὀρφανά καί τούς ἀσθενεῖς. Καί, πολλές φορές, βλέποντάς τους, τούς σπλαγχνίζονται καί κλαῖνε θερμῶς γιά αὐτούς, … καί, ὅταν ἔχουν κάτι, τούς ἐλεοῦν μέ ἱλαρότητα καί τούς νουθετοῦν μέ πολλές νουθεσίες ἐκεῖνα πού συμφέρουν στήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς τους»[14].

Ἐλεημοσύνη δέν εἶναι μόνο τό νά δίνουμε χρήματα ἀλλά κυρίως ἡ πνευματική ἐλεημοσύνη, ἡ βοήθεια γιά τήν σωτηρία τοῦ πλησίον, καί ἡ ἀληθινή ἐν Χριστῷ ἀγάπη καί εὐσπλαχνία.

Ὅταν, λοιπόν, κάποιος ἔχει ὅλα τά προαναφερθέντα (ταπεινοφροσύνη, πένθος, πραότητα, πεῖνα καί δίψα γιά τόν Θεό, ἐλεημοσύνη), τότε ἐκπληρώνει καί τήν ἐντολή τῆς καθαρότητας. Τότε ἁρμόζει σ’ αὐτόν ὁ μακαρισμός: «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται»[15].

Ἐπίσης, τότε γίνεται ἀληθινά εἰρηνοποιός καί μακαρίζεται, κατά τό: «Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοί Υἱοί Θεοῦ κληθήσονται»[16]. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει καθαρή καρδιά, βλέπει τόν Θεό καί ἔχει εἰρήνη μαζί Του. Αὐτός ἀπολαμβάνει εἰρήνη μέσα του, σκορπᾶ εἰρήνη γύρω του καί βοηθᾶ καί τούς ἄλλους νά εἰρηνεύσουν μέ τόν Θεό καί μεταξύ τους.

Ἐξέτασε, ἐπίσης, ἐάν ἰσχύει γιά σένα ὁ μακαρισμός: «Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης»[17]. Ἄραγε ὑπέστης διωγμό γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ διότι θέλησες νά τηρήσεις τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ;

Ὁ Κύριος, διά τοῦ στόματός Του (τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου), βεβαίωσε ὅτι ὅσοι θέλουν νά ζήσουν κατά Χριστόν θά διωχθοῦν. Ἄραγε ἰσχύει γιά σένα τό: «Μακάριοι ἐστέ, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι, καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ρῆμα καθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ· χαίρετε, καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; (δηλ. μακάριοι εἶστε, ὅταν σᾶς βρίσουν καὶ σᾶς καταδιώξουν καὶ ποῦνε κάθε κακό πράγμα ἐναντίον σας, λέγοντας ψέματα ἐξαιτίας μου· χαίρετε καὶ ἀγαλλιάζετε, γιατί ὁ μισθός σας εἶναι πολύς στοὺς οὐρανούς)[18].

Ὅταν ἐκπληρώσεις ὅλα τά προηγούμενα πού ἀναφέραμε, τότε ἀξιώνεσαι νά ὀνομαστεῖς υἱός τοῦ Θεοῦ καί τότε μπορεῖς νά ὑπομείνεις ὅλους τούς διωγμούς καί τίς ἀδικίες γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ, πού ἀγαπᾶς. Ἄν ὅμως δέν ἔχεις μέσα σου τόν Κύριο καί δέν εἶσαι καί ἐσύ μέσα Του (μαζί μέ Αὐτόν πού εἶναι ἡ ἐνυπόστατη Χαρά καί Εἰρήνη καί Ἀγάπη), τότε εἶναι ἀδύνατο νά ὑπομείνεις τούς διωγμούς καί νά μήν μνησικακήσεις.

Ἔτσι, λοιπόν, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ὡς πρός τίς βασικές ἐντολές πού ἀποτυπώνονται στούς ὀκτώ μακαρισμούς τοῦ Κυρίου[19].

 Ἔπειτα προχώρησε σέ μία πιό λεπτομερή ἀνίχνευση-διάγνωση.

Στάσου μέ εἰλικρίνεια ἀπέναντι στόν ἑαυτό σου. Δές τον ὅπως πραγματικά εἶναι. Χωρίς νά προσθέσεις καί χωρίς νά ἀφαιρέσεις ἐνοχές. Μήν λεπτολογήσεις τά διάφορα περιστατικά καί καθόλου μήν θυμηθεῖς λεπτομέρειες σχετικές μέ τά διάφορα σαρκικά ἁμαρτήματα. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου σέ σχέση μέ τόν Θεό, τόν πλησίον καί τόν ἑαυτό σου.

Α) Ἡ σχέση σου μέ τόν Θεό: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς τόν Θεό, ἄν ἔχεις εὐλάβεια, ἄν σέβεσαι τόν Θεό, ἄν ἔχεις σταθερή πίστη, ἄν Τόν δοξάζεις καί Τόν εὐχαριστεῖς γιά ὅλα –καί μάλιστα γιά τά θλιβερά· ἄν προσεύχεσαι κάθε στιγμή, ἄν Τόν ὁμολογεῖς (κάνεις δημόσια τόν σταυρό σου ἤ μήπως ντρέπεσαι;), ἄν ἐκκλησιάζεσαι κάθε Κυριακή καί ἑορτή, ἄν μελετᾶς τό νόμο Του, ἄν ἐξομολογεῖσαι καί κοινωνεῖς τακτικά (σύμφωνα μέ τήν ὁδηγία τοῦ Πνευματικοῦ σου), ἄν βλασφημεῖς, ἄν ὀλιγοπιστεῖς, ἄν γογγύζεις κατά τοῦ Θεοῦ, ἄν ὁρκίζεσαι (πρᾶγμα πού δέν πρέπει νά κάνεις ποτέ), ἄν χρησιμοποιεῖς τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ «ἐπί ματαίῳ» (π.χ. λές ἀνέκδοτα μέ τόν Θεό ἤ τούς Ἁγίους), ἄν πηγαίνεις σέ ἀνθρώπους πού ὑπηρετοῦν τόν διάβολο (μάγοι, μέντιουμ, χαρτορίχτρες, καφετζοῦδες) ἤ σέ ἄλλες θρησκεῖες-αἱρέσεις, ἤ πιστεύεις σέ πλάνες (ἀστρολογία, γιόγκα, ὁμοιοπαθητική, ξεματιάσματα ἀπό λαϊκούς, δεισιδαιμονίες, προλήψεις κ.λπ.).

Β) Ἡ σχέση σου μέ τόν πλησίον: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς τόν κάθε ἄνθρωπο στήν γῆ περισσότερο ἀπό τόν ἑαυτό σου καί εἶσαι ἕτοιμος ἀκόμη καί νά πεθάνεις προκειμένου νά τόν βοηθήσεις. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἐνδιαφέρεσαι γιά τήν σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς καί κάνεις ὅ,τι μπορεῖς γιά νά γνωρίσουν καί αὐτοί τόν Θεό. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἔχεις διάκριση, ὑπομονή, ταπείνωση, εὐγένεια, καλωσύνη, φιλευσπλαχνία, ὑπομονή, ὑπακοή, ἁπλότητα, τιμιότητα, εἰλικρίνεια στίς συναναστροφές σου μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους.

 Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς καί εὐεργετεῖς τούς ἐχθρούς σου, ἄν προσεύχεσαι μέ ἀγάπη γιά ὅλους, ἄν ἐλεεῖς τούς ἐνδεεῖς, ἄν συμμετέχεις στά κοινά καί συμβουλεύεις τά δέοντα σέ κάθε ἄνθρωπο πού μπορεῖς. Ἐξέτασε ἐπίσης τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀδικεῖς τόν πλησίον σου μέ ὁποιονδήποτε τρόπο (φόνο, ἔκτρωση, κλοπή, νοθεία, μοιχεία, συκοφαντία, διαβολή, καταλαλιά, κατάκριση, καχυποψία, τόκο, δόλο, ὑπουλότητα, ὕβρη, ὑποτίμηση, ἐκμετάλλευση, χρησιμοποίηση τοῦ πλησίον γιά ἰδιοτελεῖς σκοπούς, ἀνηθικότητα, ἀδιαφορία, παρακίνηση ἤ συμμετοχή σέ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία).

Γ) Ἡ σχέση σου μέ τόν ἑαυτό σου: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀληθινά ἀγαπᾶς τή σωτηρία σου καί φροντίζεις γι’ αὐτήν (ἄν προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα, ἄν τηρεῖς ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου, ἄν ἐκκλησιάζεσαι, ἄν ἐξομολογεῖσαι καί κοινωνεῖς τακτικά, σύμφωνα μέ τίς ὑποδείξεις τοῦ Πνευματικοῦ σου).

Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἄν φροντίζεις καί γιά τή σωματική σου ὑγεία, φονεύοντας τά πάθη καί ὄχι τό σῶμα σου. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἄν βλάπτεις μέ ὁποιονδήποτε τρόπο τό σῶμα σου καί τήν ψυχή σου (γαστριμαργία, λαιμαργία, φιληδονία, πορνεία ἤ πορνεία μέ τά μάτια ἤ ὁποιοδήποτε ἄλλο σαρκικό ἁμάρτημα, συγκατάθεση σέ αἰσχρούς ἤ βλάσφημους ἤ πονηρούς λογισμούς, ἀκούσματα ἤ λόγια ἄπρεπα, μουσική δαιμονική, χοροί, ὑποταγή στήν μόδα, προκλητική ἀμφίεση, ναρκωτικά, μέθη, τζόγος-τυχερά παιγνίδια, κάπνισμα κ.λπ.).

Προετοιμασία γιά τήν Ἐξομολόγηση Γ΄- Νοερά Ἐξομολόγηση

Ἀφοῦ ἐξετάσεις τόν ἑαυτό σου καί σημειώσεις τίς ἁμαρτίες σου, ἄς προσπαθήσεις νά τίς συναισθανθεῖς. Πόνεσε καρδιακά διότι καταφρόνησες τίς Θεῖες Ἐντολές τοῦ Πολυέλεου Κυρίου μας.

Σύντριψε τήν καρδία σου μέ τό κατά Θεόν πένθος, πού ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή διόρθωση καί μετάνοια.

Κατόπιν ἐξομολογήσου ὅλες αὐτές σου τίς ἁμαρτίες νοερά στόν Κύριο. Προσευχήσου μέ συντριβή, μέ μετάνοια, μέ ἀπόφαση γιά ὁλοκληρωτική ἀπομάκρυνση ἀπό ὅλες τίς κακίες καθώς καί ἀπό τίς αἰτίες αὐτῶν τῶν ἁμαρτιῶν καί παθῶν.

 Δάκρυσε… καί ἔτσι ἄς ζητήσεις τό ἔλεος καί τήν συγχώρηση γι’ αὐτές.

Παρακάλεσε τόν Κύριο νά σέ βοηθήσει ὄχι μόνο νά μήν τίς ἐπαναλάβεις ἀλλά καί νά πράξεις τίς ἀντίθετες μέ αὐτές ἀρετές.

Ὡς βοήθημα καί πρότυπο νοερᾶς ἐξομολογήσεως παραθέτουμε ἕνα κείμενο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κρονστάνδης μέ τίτλο: Στοχασμοί γιά ἐκείνους πού ἑτοιμάζονται νά σταθοῦν ἐνώπιον τοῦ Δημιουργοῦ καί τῆς κοινότητας τῆς Ἐκκλησίας στό φοβερό μυστήριο τῆς ἱερῆς ἐξομολογήσεως ἔτσι ὥστε νά λάβουν τήν ἀνακαίνιση ἑνός δεύτερου βαπτίσματος.

Τό κείμενο-νοερά ἐξομολόγηση τοῦ Ἁγίου ἔχει ὡς ἑξῆς:

 «Ἐγώ, μία ἁμαρτωλή ψυχή, ἐξομολογοῦμαι στόν Κύριο, Θεό καί Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστό, ὅλες τίς μοχθηρές πράξεις πού ἔχω διαπράξει διά ἔργου, λόγου ἤ σκέψεων ἀπό τήν στιγμή τῆς βάπτισής μου μέχρι καί τήν παροῦσα ἡμέρα.

ê   Δέν ἔχω τηρήσει τίς ὑποσχέσεις τοῦ βαπτίσματός μου, ἀλλά ἔχω καταντήσει τόν ἑαυτό μου ἀνεπιθύμητο ἐνώπιον τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει ἐνώπιόν τοῦ Κυρίου τόσο μέ τήν ἔλλειψη πίστης πού μέ διακρίνει ὅσο καί μέ τίς ἀμφιβολίες μου σχετικά μέ τήν Ὀρθόδοξη Πίστη καί τήν Ἁγία Ἐκκλησία μας· μέ τήν ἀχαριστία μου ἀπέναντι σέ ὅλες τίς μεγάλες καί ἀκατάπαυστες δωρεές τοῦ Θεοῦ καί ἀπέναντι στήν μακροθυμία Του καί τήν πρόνοιά Του γιά ἐμένα, ἕναν ἁμαρτωλό, μέ τήν ἔλλειψη ἀγάπης πρός τόν Θεό ἀλλά καί τήν ἔλλειψη φόβου τοῦ Θεοῦ, κάτι πού διαφαίνεται ἀπό τήν μή τήρηση τῶν ἁγίων ἐντολῶν Του καί τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας.

ê   Δέν ἔχω διατηρήσει τήν ἀγάπη στόν Θεό καί στόν πλησίον μου, οὔτε ὅμως ἔχω κάνει ἀρκετές προσπάθειες γι’ αὐτό, ἐξαιτίας τῆς ὀκνηρίας μου καί λόγῳ τῆς ἀδιαφορίας μου νά μάθω τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί τίς ἐπιταγές τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ἔχω ἁμαρτήσει, διότι δέν προσεύχομαι τό πρωί καί τό βράδυ ἀλλά καί κατά τήν διάρκεια τῆς ἡμέρας, διότι δέν συμμετέχω στίς Θεῖες λειτουργίες ἤ διότι προσέρχομαι στήν Ἐκκλησία μέ μισή μόνο καρδιά.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν κατάκριση κληρικῶν.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει, διότι δέν σέβομαι τίς ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας, διότι δέν τηρῶ τίς νηστεῖες, ἀλλά καί μέσα ἀπό τήν ἄμετρη κατανάλωση φαγητῶν καί ποτῶν.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν αὐτοπεποίθησή μου, μέ τήν παρακοή μου, μέ τήν ἰσχυρογνωμοσύνη μου, μέ τήν αὐτοδικαίωσή μου, ἀλλά καί μέ τήν ἀναζήτηση ἀποδοχῆς καί ἐπαίνων γιά τίς πράξεις μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν ἔλλειψη πίστης πού μέ διακρίνει, μέ τίς ἀμφιβολίες μου, μέ τήν ἀπελπισία μου, μέ τήν δειλία μου, μέ τίς ὑβριστικές σκέψεις μου, μέ τήν βλασφημία καί τούς ὅρκους μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν ὑπερηφάνειά μου, μέ τήν μεγάλη ἰδέα πού ἔχω γιά τόν ἑαυτό μου, μέ τόν ναρκισσισμό, τήν ματαιοδοξία, τήν ἀλαζονεία καί μέ τόν φθόνο μου, μέ τήν ἀγάπη τῶν ἐπαίνων καί τῶν τιμῶν, ἀλλά καί μέ τό ὅτι ζητῶ νά φαίνομαι ἀνώτερος ἀπ’ ὅ,τι πραγματικά εἶμαι.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν κατάκριση, τήν κακεντρεχή καταλαλιά, τόν θυμό μου, μέ τό ὅτι θυμᾶμαι τίς προσβολές πού μοῦ ἔχουν γίνει, μέ τό μῖσος καί τήν ἀνταπόδοση κακοῦ ἀντί κακοῦ· μέ τίς προκαταλήψεις μου, τίς λογομαχίες, τό πεῖσμα μου καί τήν ἀπροθυμία νά ἀφήσω «χῶρο» στόν πλησίον μου· μέ τήν χαιρεκακία, τήν κακία, τόν σαρκασμό, τίς προσβολές καί τίς κοροϊδίες, μέ τό κουτσομπολιό, μέ τό ὅτι μιλῶ πάρα πολύ καί μέ τήν κενολογία μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τό ἀταίριαστο καί ἐκτεταμένο γέλιο μου, μέ τίς ἀπρέπειές μου καί τήν ἐμμονή μου στίς προηγούμενες ἁμαρτίες μου, μέ τήν ὑπεροπτική συμπεριφορά μου, τήν θρασύτητα καί τήν ἔλλειψη σεβασμοῦ.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει διότι δέν ἐλέγχω τά φυσικά καί πνευματικά πάθη μου, διότι ἀπολαμβάνω τίς ἀκάθαρτες σκέψεις μου, μέ τήν ἀκολασία μου καί τήν ἔλλειψη ἁγνότητας στούς λογισμούς, στούς λόγους καί στίς πράξεις μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν ἔλλειψη ὑπομονῆς γιά τίς ἀρρώστιες καί τίς θλίψεις μου, μέ τήν ἀφοσίωσή μου στίς ἀνέσεις τῆς ζωῆς καί μέ τό ὅτι εἶμαι τόσο προσκολλημένος στούς γονεῖς, στά παιδιά, στούς συγγενεῖς καί στούς φίλους μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει διότι σκλήρυνα τήν καρδιά μου, διότι ἔχω ἀσθενή θέληση καί διότι δέν παρακινῶ τόν ἑαυτό μου νά κάνει τό καλό.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν φιλαργυρία μου, τήν ἀγάπη μου γιά χρήματα καί γιά τήν ἀπόκτηση περιττῶν πραγμάτων ἀλλά καί μέ τήν ὑπερβολική μου προσκόλληση σέ πράγματα.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει μέ τήν δικαίωση τοῦ ἑαυτοῦ μου, μέ τήν ἀδιαφορία γιά τίς ὀχλήσεις τῆς συνείδησής μου, ἀλλά καί διότι ἀπέτυχα νά ἐξομολογηθῶ τίς ἁμαρτίες μου λόγῳ ἀμέλειας ἤ ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειάς μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει πολλές φορές κατά τήν ἐξομολόγησή μου μέ τό νά παρουσιάζω τίς ἁμαρτίες μου ὡς μικρότερες ἀπ’ ὅ,τι εἶναι, μέ τήν δικαιολογία καί τήν ἀπόκρυψη ἁμαρτιῶν μου.

ê   Ἔχω ἁμαρτήσει στό ἁγιότατο καί ζωοπάροχο Μυστήριο τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος Σου, μέ τό νά προσέρχομαι στήν Θεία Κοινωνία χωρίς ταπείνωση ἤ χωρίς φόβο Θεοῦ.

Ἔχω πράγματι ἁμαρτήσει, μέ λόγια καί μέ σκέψεις, ἐν γνώσει καί ἐν ἀγνοίᾳ, ἠθελημένα καί ἀθέλητα, μέ τίς σκέψεις καί μέ τήν ἀπερισκεψία μου, καί εἶναι ἀδύνατο νά καταμετρηθοῦν ὅλες οἱ ἁμαρτίες μου ἐξαιτίας τοῦ πλήθους τους. Ἀλλά εἰλικρινά μετανοῶ γι’ αὐτές καί γιά ὅλες, ὅσες δέν ἀνέφερα ἐξαιτίας τῆς λησμοσύνης μου καί παρακαλῶ νά μοῦ συγχωρεθοῦν ἀπό τό ἀμέτρητο ἔλεος Σου».

 Εὐχή.

Εἴθε ὁ Παντοδύναμος Θεός διά τοῦ Ἁγίου Του Πνεύματος νά ἐμπνεύσει τήν εἰλικρινή μετάνοια στίς καρδιές ὅλων μας, ἔτσι ὥστε νά γνωρίσουμε τίς ἐντολές Του, νά ἀντιμετωπίσουμε πραγματικά τίς ἁμαρτίες μας καί νά τίς ἐξομολογηθοῦμε ταπεινά σ’ Ἐκεῖνον, τόσο στίς κατ’ ἰδίαν προσευχές μας ὅσο καί στό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως, οὕτως ὥστε νά φύγει τό φορτίο μας, νά ἀνακουφιστοῦμε καί νά ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τήν ἐνοχή μας καί νά ἑνωθοῦμε ξανά μέ τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία.

Τί μεγάλο δῶρο εἶναι τό μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως!»[1]