«Ἐγώ ἀναστήσω αὐτό ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ»[1]. Ὁ Κύριος εἶναι ἡ πηγή τῆς ζωῆς, ἡ πηγή τῶν θείων χαρισμάτων. Εἶναι ἡ αὐτοζωή καί ἡ ἀνάστασις πάντων τῶν κεκοιμημένων. Ὁ Κύριος δίνει τά χαρίσματά Του εἰς τήν Ἁγία Του Ἐκκλησία καί τά μοιράζει εἰς τόν κάθε ἕνα ἀπό τούς πιστούς Του μαθητάς, ἀπό τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, κατά ἀναλογίαν, κατά τήν δύναμη πού ἔχει ὁ καθένας καί κατά τήν ἀναλογίαν τῆς πνευματικῆς του προκοπῆς. «Παντί δέ ᾧ ἐδόθη πολύ, πολύ ζητηθήσεται παρ’ αὐτοῦ καί ᾧ παρέθεντο πολύ, περισσότερον αἰτήσουσιν αὐτόν»[2], καί σέ αὐτούς πού δόθηκε πολύ, πολλά χαρίσματα, πολύ καί θά ζητηθεῖ ἀπό αὐτόν. Καί σέ ὅποιον παρέθεντο πολύ, περισσότερο καλά ἔργα θά τοῦ ζητηθοῦν, παρά ὅσα ἀπό ἐκείνους πού ἔλαβαν λιγότερα καί μικρότερα χαρίσματα.
«Τί δέ ἔχεις ὅ οὐκ ἔλαβες; εἰ δέ καί ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μή λαβών;»[3], λέγει πάλι ὁ Ἀπόστολος. Ποιό χάρισμα ἔχεις πού δέν τό ἔλαβες ἀπό τόν Θεό; Ἄν ὅλα ὅσα ἔχεις, τά ἔλαβες ἀπό τόν Θεό, τί καυχᾶσαι σάν νά μήν ἔλαβες τίποτε; «Ἑκάστῳ δίδοται ἡ φανέρωσις τοῦ Πνεύματος πρός τό συμφέρον»[4], λέγει πάλι στήν πρός Κορινθίους Α’ ἐπιστολή του ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος. Στόν καθένα δίνεται τό χάρισμα μέ τό ὁποῖο φανερώνεται ἡ ἐνέργεια καί ἡ δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γιά τό πνευματικό συμφέρον καί τήν ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν. «Ἕκαστος καθώς ἔλαβε χάρισμα, εἰς ἑαυτούς αὐτό διακονοῦντες ὡς καλοί οἰκονόμοι ποικίλης χάριτος Θεοῦ»[5]. Ὁ καθένας σας σύμφωνα μέ τό χάρισμα πού πῆρε, λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἄς διακονεῖ, ἄς τό χρησιμοποιεῖ γιά νά ὑπηρετεῖ τούς ἄλλους καί νά εἶναι ὡς καλός διαχειριστής τῶν ποικίλων δωρεῶν τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ.
«Ἀμεταμέλητα τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ, καί ἡ κλῆσις τοῦ Θεοῦ»[6]. Ὁ Θεός, ὅταν δίνει τά χαρίσματά Του, ὡς ἀλάθητος καί πάνσοφος πού εἶναι, δέν κάνει λάθος∙ κι εἶναι γι’ αὐτό τά χαρίσματά Του ἀμετάκλητα καί ἀμετακίνητα. «Ἐνι δέ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατά τό μετρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ»[7]. Στόν καθένα ἀπό ἐμᾶς δόθηκε ἡ Χάρις, τά χαρίσματα καί οἱ δωρεές σύμφωνα μέ τό μέτρο μέ τό ὁποῖο δικαίως καί σοφῶς μοιράζει ὁ Κύριος τίς δωρεές Του. Ἄς μήν ὑπάρχουν λοιπόν ζηλοφθονίες μεταξύ σας, διότι τά χαρίσματα εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἐξυπηρέτηση ὅλων. «Πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπό τοῦ Πατρός τῶν φώτων»[8], λέει καί ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος. Κάθε δῶρο τέλειο κατεβαίνει ἐκ τῶν ἄνω, ἀπό τόν οὐρανό, ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό, πού εἶναι ὁ Δημιουργός καί Πατέρας ὅλων τῶν πνευματικῶν καί ὑλικῶν φώτων.
«Ρώτησε κάποιος ἕναν διορατικό: Γιατί ὁ Θεός στόλισε μερικούς μέ χαρίσματα καί θαυματουργικές ἱκανότητες, ἀφοῦ προγνώριζε τίς μελλοντικές πτώσεις του; Καί ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: γιά νά προφυλάξει τούς ὁμοίους του στά χαρίσματα. γιά νά φανεῖ ὅτι ἔχουμε αὐτεξούσιο, γιά νά καταστήσει τούς πεσόντας ἀναπολόγητους τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως». Ὅποιος ὑπερηφανεύεται γιά τά φυσικά του χαρίσματα», λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «ποτέ δέν θά ἐπιτύχει τά ὑπερφυσικά χαρίσματα. Εἶναι ντροπή νά καμαρώνει κάποιος γιά τόν ξένο στολισμό. Ὁμοίως εἶναι ἐσχάτη ἀνοησία νά ὑπερηφανεύεται κανείς γιά χαρίσματα πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Ἐκεῖνοι πού ἄκουσαν ὅτι ὑπάρχει κάπου κρυμμένος θησαυρός, τόν ἀναζητοῦν, καί ἐπειδή μόχθησαν πολύ στήν ἀναζήτησή του, διαφυλάττουν μέ ἀγωνία τό εὕρημα. Ἐνῶ ἐκεῖνοι πού πλούτισαν ἄκοπα, σκορπίζουν μέ εὐκολία τά πλούτη τους»[9].
«Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι ἄξιος τοῦ Θεοῦ», ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «γίνεται ἔμπλεος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», γεμίζει μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Ὁ Θεός ἐν τῷ μυστηρίῳ τοῦ Χριστοῦ τοῦ δίδει τή χαρά, τήν εἰρήνη, τήν πραότητα, τήν ἀγάπη. Τοῦ δίνει ἄλλα γνωρίσματα, αὐτά πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστίν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθοσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια…»[10]. Ὁ Θεός», ἔλεγε ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «δέν γνωρίζει παρελθόν, παρόν καί μέλλον. «Οὐκ ἔστι κτίσις ἀφανής ἐνώπιόν Του»[11]. Τίποτα δέν εἶναι ἀφανέρωτο καί κρυμμένο μπροστά Του. «Πάντα δέ γυμνά καί τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ»[12]. Ὅλα εἶναι φανερά στούς ὀφθαλμούς Του. «Ἔτσι καί στόν ἄνθρωπο», ἔλεγε ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «πού ἔχει ὑγιή ψυχή, ἀποκαλύπτονται τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ καί γνωρίζονται οἱ βουλές Του, στό βαθμό πού ὁ Θεός τό ἐπιτρέπει»[13]. Ἔτσι δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ὁ ὁποῖος ἔχει προοδεύσει πνευματικά, ἀποκτᾶ ἀπό τόν Θεό τό διορατικό χάρισμα καί βλέπει τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ καί γνωρίζει τίς βουλές τοῦ Θεοῦ, ὅσο ὁ Θεός τό ἐπιτρέπει.
«Χρειάζονται ὅμως προϋποθέσεις, προκειμένου νά ἔλθει καί νά μείνει ἡ Θεία Χάρις μέσα στόν ἄνθρωπο», λέγει ὁ Ὅσιος Πορφύριος. «Μόνον αὐτός πού ἔχει ταπείνωση λαμβάνει τά δῶρα αὐτά ἀπό τόν Θεό, τά ἀποδίδει στόν Θεό καί τά χρησιμοποιεῖ πρός δόξαν Του. Ὁ καλός, ὁ ταπεινός, ὁ εὐσεβής, αὐτός πού ἀγαπάει τόν Θεό, αὐτός πού ἔχει ἀρετή μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, δέν πλανᾶται. Αὐτός ἀποκτᾶ τά ἀληθινά, τά γνήσια χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αἰσθάνεται μέσα του ὅτι εἶναι πραγματικά ἀνάξιος κι ὅτι ὅλα αὐτά τοῦ δίνονται, γιά νά γίνει καλός, καί γι’ αὐτό ἀγωνίζεται»[14], φιλοτιμεῖται.
«Ἀντίθετα, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ δέν πηγαίνει στούς ἐγωιστές, στούς ἀνθρώπους, πού δέν ἔχουν συνείδηση τί τούς γίνεται. Ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχει ἑωσφορικό ἐγωισμό, νομίζει ὅτι εἶναι ἔμπλεος Θείας Χάριτος, ἀλλά βρίσκεται σέ πλάνη. Εἶναι ἄνθρωπος τοῦ διαβόλου. Ἡ πλάνη εἶμαι μιά ψυχολογική κατάσταση, μιά ἐσφαλμένη κρίση. Στήν οὐσία ἡ πλάνη ἔρχεται ἀπ’ τόν ἐγωισμό. Στόν ἄνθρωπο πού βρίσκεται σέ πλάνη δημιουργοῦνται ψευδαισθήσεις, πειρασμικές φαντασίες καί βασανίζεται. Ἡ πλάνη εἶναι πολύ δύσκολο νά διορθωθεῖ. Διορθώνεται μόνο μέ τήν Θεία Χάρη. Μπορεῖ νά προσευχηθεῖ κάποιος ἄλλος καί ὁ Θεός νά ἐλεήσει τόν ἄνθρωπο πού πλανᾶται. Ἄν προσπαθήσει κι αὐτός, ἄν πάει σέ «καθρέπτη», πού εἶναι ὁ καλός πνευματικός, κι ἐξομολογηθεῖ εἰλικρινά, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ θά τόν θεραπεύσει»[15].
Βλέπουμε πῶς ὁ Ὅσιος Πορφύριος τονίζει ἀφενός μέν τήν συνεργασία τῶν πιστῶν γιά χάρη αὐτοῦ πού πάσχει μέ τίς προσευχές, ἀλλά συνάμα διδάσκει καί τόν ἴδιο τόν πάσχοντα νά ταπεινώνεται, νά μήν κατακρίνει, νά προσέχει τίς αἰσθήσεις του καί νά μήν παραδέχεται καμία φαντασία τοῦ διαβόλου, καμία ψευδαίσθηση, καμία πειρασμική κατάσταση πού πάει νά τόν ἐπηρεάσει. Μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά προσευχηθεῖ καί νά ἐλεήσει κάποιος ἄλλος αὐτόν πού πλανᾶται, νά ἐλεήσει ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο πού πλανᾶται μέ τήν προσευχή κάποιου ἄλλου. Νά προσπαθήσει κι αὐτός, ἄν πάει σέ καθρέπτη, πού εἶναι ὁ καλός πνευματικός καί ἐξομολογηθεῖ εἰλικρινά, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ θά τόν θεραπεύσει.
Βοηθοῦν λοιπόν καί οἱ προσευχές τῶν ἄλλων γιά νά διορθωθεῖ ὁ πλανεμένος, ἀλλά καί ὁ ἴδιος θά πρέπει νά κάνει μιά καλή ἐξομολόγηση σέ διακριτικό πνευματικό ὁδηγό καί τότε πραγματικά θά γλιτώσει ἀπό τήν πλάνη, ἡ ὁποία ἔρχεται στόν ἄνθρωπο ἐπειδή εἶναι ἐγωιστής καί ὑπερήφανος.
Ἄς παρακαλοῦμε τούς ἁγίους μας καί τόν Ἅγιο Πορφύριο νά μᾶς δίνει ταπεινό φρόνημα. Ἄς μήν ζητᾶμε χαρίσματα ἀπό τόν Θεό, ἀλλά νά ζητᾶμε γνήσια καί ἀληθινή μετάνοια καί ταπεινοφροσύνη, ἡ ὁποία μετάνοια καί ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ πηγή τῶν χαρισμάτων, εἶναι τό ἔδαφος στό ὁποῖο βλαστάνουν τά θεῖα χαρίσματα.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ἰωάν. 6, 39.
[2] Λουκ. 12, 48.
[3] Α΄Κορ. 4, 7.
[4] Α΄Κορ. 12, 7.
[5] Α΄Πέτρ. 4, 10.
[6] Ρωμ. 11, 29.
[7] Ἐφεσ. 4, 7.
[8] Ἰακ. 1, 17.
[9] Κλίμαξ, Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, ἔκδ. Ἱ.Μ. Παρακλήτου.
[10] Γαλ. 5, 22.
[11] Ἑβρ. 4, 13.
[12] Ὅ.π.
[13] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[14] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[15] Ὅ.π.