«Ὁ ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει, καί ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμέ ἀθετεῖ»[1]. Αὐτή τήν οὐράνια ἀρετή τῆς ὑπακοῆς, τήν ὁποία ἐξήσκησε πρῶτα ὁ Κύριος, καί στόν ὑπέρτατον καί τελειότατον βαθμό, «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ»[2], αὐτή τήν ἐξασκοῦν καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι Ἀρχάγγελοι καί οἱ Ἄγγελοι, «πᾶσαι αἱ ἐπουράνιαι Ἀγγελικαί δυνάμεις», τῶν ὁποίων τήν Σύναξη ἐπιτελοῦμε σήμερα.

Τό μυστικό τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος, εἶναι ἡ ὑπακοή. Ὑπακοή στόν Οὐρανό, ὑπακοή καί στή γῆ∙ ὑπακοή ἀπό τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, ὑπακοή ἀπό τούς Ἁγίους Ἀρχαγγέλους καί Ἀγγέλους, ὑπακοή ἀπό ὅλους τούς Ἁγίους καί ὑπακοή ἀπό ὅλους τούς Χριστιανούς τούς στρατευομένους εἰς τήν οὐράνιον στρατίαν, εἰς τήν Ἁγίαν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησία. Ἡ ὑπακοή, εἰς ὅλους ὅσους θέλουν νά σωθοῦν, αὐτό εἶναι τό μυστικό τῆς ζωῆς τῶν πνευμάτων. Τά πνεύματα τά καθαρά καί ἄμωμα, οἱ Ἅγιοι Ἀρχάγγελοι καί Ἄγγελοι, ζοῦν τόν Θεόν, ζώντας μέσα εἰς τήν ὑπακοή, καί ἔτσι παραμένουν στήν ζωήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἰς τήν ζωήν τοῦ φωτός. Ἐνῶ ὅσα ἀπό τά πνεύματα δέν παρέμειναν στήν ὑπακοή, ἐσκοτίστησαν καί κατέπεσαν καί ἔγιναν οἱ φοβεροί καί οἱ ὀλεθροτόκοι δαίμονες.

«Πολλοί στό Ἅγιον Ὄρος ζήσανε μυστικά», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Πεθάνανε χωρίς κανείς νά τούς γνωρίζει. Καί ἐγώ ἤθελα νά ζήσω ἔτσι, μυστικά. Οὔτε ἱεροκήρυκας ἤθελα νά γίνω, οὔτε τίποτε ἄλλο». Ἀξιώθηκε ὅμως δια τῆς τελείας χαρούμενης ὑπακοῆς, τῆς πρόθυμης ὑπακοῆς, νά γίνει ἐπίγειος ἄγγελος καί οὐράνιος ἄνθρωπος. «Οὔτε εἶχα σκεφτεῖ, ποτέ, -λέει- νά βγῶ ἔξω ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος. Παιδάκι μικρό, μέσα σέ τέλεια ἐρημιά. Γιά νά καταλάβω τό ἔρημο καί τό ἀβοήθητο, ἀνέβαινα στό βουνό, ἔμενα ὧρες ἐκεῖ καί ἤθελα νά ζήσω σάν ἐρημίτης. Ἔβρισκα ἀγριάδες καί τίς ἔτρωγα. Τό ἔκανα γιά ἄσκηση. Ἤθελα νά ζήσω μόνος μου, ὅπως ὁ Ἅγιος πού ἀγάπησα ἀπό μικρούλης, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Καλυβίτης. Αὐτός εἶναι ὁ ἀγαπητός μου ἅγιος. Αὐτόν ἐγώ μιμήθηκα. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση πῶς ἄντεξε νά μένει ἐκεῖ, κοντά στούς γονεῖς του, κι ἔστησε τήν καλύβα του δίπλα τους χωρίς νά ἀποκαλυφθεῖ καί τούς ἐνίσχυε συνεχῶς»[3]. Βέβαια, τό ἔκανε ὅλο αὐτό, γιατί εἶχε πάρει εὐλογία ἀπό τόν πνευματικό του ὁδηγό. Ἔτσι ἀσκώντας ὑπακοή, ἔφτασε στά ὕψιστα σκαλοπάτια τῆς Ἁγιότητας.

«Ἐπηξας τήν καλύβην, πρό πυλῶν σῶν γονέων». Ἔτσι λέει τό τροπάριό του: «Ἐκ βρέφους τόν Κύριον, ἐπιποθήσας θερμῶς, τόν κόσμον κατέλιπες, καί τά ἐν κόσμῳ τερπνά, καί ἤσκησας ἄριστα. Ἐπηξας τήν καλύβην, πρό πυλῶν σῶν γονέων. Ἔθραυσας τῶν δαιμόνων, τάς ἐνέδρας παμμάκαρ. Διό σέ Ἰωάννη Χριστός ἀξίως ἐδόξασε»[4]. Ὅποιος κάνει ὑπακοή, θράβει πραγματικά τίς ἐνέδρες τῶν δαιμόνων. Γιατί δέν εἶναι ἡ ἄσκηση πού νικᾶ τούς δαίμονες, ἀλλά τό ταπεινό φρόνημα καί αὐτό πηγάζει μέ τήν ὑπακοή στόν Θεό. Ἔτσι μέ αὐτή τήν ὑπακοή, ἐνίκησαν καί τό πνεῦμα τῆς πονηρίας, τό πνεῦμα τό ἀκάθαρτο τοῦ ἑωσφόρου, αἱ ἐπουράνιαι ἀγγελικαί δυνάμεις μέ ἀρχηγό τόν Ἀρχιστράτηγο Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος ἐκραύγασε «στῶμεν καλῶς», ὅταν ὁ ἑωσφόρος ἔπεφτε μαζί μέ κάποιους ἀγγέλους οἱ ὁποῖοι τόν ἀκολούθησαν.

«Πτωχός, ὡς ἄλλος Λαζαρος, προσεκαρτέρεις, Ὅσιε, τῶν γεννητόρων πυλῶσι, στενοχωρούμενος, Πάτερ», λέγει τό ἐξαποστηλάριο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου∙ μικρά καλύβη, πάνσοφε ἀλλ’ εὕρες νῦν εὐρύχωρον τήν μετ’ Ἀγγέλων σκήνωσιν καί τῶν ἁγίων ἁπάντων ἐν οὐρανοῖς, Ἰωάννη»[5].

Ὅσοι παραμένουν στήν ὑπακοή, ὅσοι παραμένουν στήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, αὐτοί ἁγιάζονται, φωτίζονται καί θεώνονται. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι αὐτόν τόν δρόμο ἀκολούθησαν, τόν δρόμο τῆς ὑπακοῆς στά θεῖα προστάγματα. Καί αὐτός περνᾶ μέσα ἀπό τήν ὑπακοή στόν πνευματικό ὁδηγό.

«Στόν Γέροντά μου», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «τά ἔλεγα ὅλα. Ναί, ὅλα ὅσα σκεφτόμουν. Κι ἐκεῖνος κάπου-κάπου μοῦ ἔλεγε, ὅταν ἔβλεπε ὑπερβολές: – Πλάνη, παιδί μου.

Ὅλη μου ἡ ζωή ἦταν ἕνας Παράδεισος. Προσευχή, λατρεία ἐργόχειρο, ὑπακοή στούς Γέροντές μου. Ἀλλά ἡ ὑπακοή μου ἦταν ἀποτέλεσμα ἀγάπης, ὄχι ἀναγκαστική»[6]. Δέν ἦταν δοῦλος, οὔτε ἔμπορος, ἀλλά ἤτανε υἱός∙ υἱός ἀγαπημένος τοῦ Θεοῦ καί υἱός καί τῶν πνευματικῶν του ὁδηγῶν. Ἔκανε ἀπό ἀγάπη τήν εὐλογημένη ὑπακοή σέ αὐτούς. «Ἡ εὐλογημένη ὑπακοή -λέει- πολύ μέ ὠφέλησε. Μέ ἄλλαξε. Ἔγινα ξύπνιος, γρήγορος, πιό γερός στό σῶμα καί στήν ψυχή»[7].

Ἔμοιασε μέ τούς Ἁγίους Ἀγγέλους καί Ἀρχαγγέλους, οἱ ὁποῖοι εἶναι πνεύματα λειτουργικά καί τά ὁποῖα ἀποστέλλονται εἰς διακονία. Ἔτσι καί οἱ ἐπίγειοι ἄγγελοι, οἱ μοναχοί, ζώντας κατά Θεόν, ἀλλά καί ὅλοι οἱ Χριστιανοί πού θέλουν νά σωθοῦν, ἀσκοῦν αὐτή τήν ὑπακοή καί μέ προθυμία τρέχουν στήν διακονία τῶν πνευματικῶν τους ὁδηγῶν, ἀλλά καί ὅλων τῶν εὐλογημένων Χριστιανῶν.

«Ἡ ὑπακοή μέ ἔκανε ξύπνιο», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Ἔγινα ξύπνιος, γρήγορος, πιό γερός στό σῶμα καί στήν ψυχή. Μ’ ἔκανε ἡ ὑπακοή νά τά γνωρίζω ὅλα. Πρέπει μέρα-νύχτα νά δοξάζω τόν Θεό πού μέ ἀξίωσε νά ζήσω ἔτσι σ’ αὐτή τή ζωή. Πάνω στήν ὑπακοή εἶχα σκύψει καί ἐγκύψει. Εἶναι μέγα τό μυστήριο τῆς ὑπακοῆς, εἶναι αὐτό τό ὁποῖο φέρνει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μέσα στή ζωή μας»[8], στή ζωή τῶν Ἀγγέλων, ἀλλά καί τῶν ἐπίγειων ἀγγέλων, τῶν μοναχῶν, ἀλλά καί ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

«Τά ὑπόλοιπα», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «πού ὁ Θεός ἔφερε στή ζωή μου», δηλαδή ἐννοεῖ τά ποικίλα χαρίσματα τά ὁποῖα θαυμάζουμε, αὐτά λέει, «ἦλθαν μόνα τους. Καί τό χάρισμα τό προορατικό μοῦ δόθηκε ἀπό τόν Θεό ἐξαιτίας τῆς ὑπακοῆς». Γιατί ἄραγε τί μπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος γιά νά κερδίσει αὐτά τά χαρίσματα; Τίποτε ἄλλο παρά μόνο νά εὐαρεστήσει εἰς τόν Θεό διά τῆς ὑπακοῆς. Ἡ ὑπακοή δείχνει τήν ἀγάπη πρός τόν Χριστό καί ὁ Χριστός ἰδιαίτερα ἀγαπάει τούς ὑπάκουους. Γι’ αὐτό λέει: «Ἐγώ τούς ἐμέ φιλοῦντας ἀγαπῶ, οἱ δέ ἐμέ ζητοῦντες εὑρήσουσι χάριν»[9]. Εἶναι ἀπό τίς Παροιμίες ἀπό τό 8ο κεφάλαιο. «Μέσα στήν Ἁγία Γραφή ὅλα εἶναι γραμμένα ἀλλά κεκαλυμμένα»[10]. Καί ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἔχει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅπως οἱ Ἅγιοι, βρίσκουν μέσα στίς Γραφές τό κρυμμένο νόημα σέ κάθε περίσταση.

«Βεβαιώθηκα», λέει καί ὁ Γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης, «βεβαιώθηκα μέ τήν πεῖρα ὅτι ἡ ὑπακοή εἶναι ἀνωτέρα τῆς προσευχῆς». Ἡ ὑπακοή ἡ ὁποία χαριτώνει τούς Ἁγίους Ἀρχαγγέλους καί Ἀγγέλους, ἀλλά καί ὅλους τούς ἀνθρώπους. «Ἐγώ», ἔλεγε ὁ Γέροντας Ἐφραίμ, «διαιρῶ τήν ὑπακοή σέ τρία στάδια. Πρῶτον, κάνω ὑπακοή γιά νά μήν γίνω παρήκοος, ἀφοῦ ἡ ὑπακοή εἶναι δόγμα στήν πνευματική ζωή, ἔχοντας ὡς παράδειγμα τόν Λυτρωτή μας. Δεύτερο στάδιο, κάνω ὑπακοή γιά νά κερδίσω μισθό. Εἶναι καλύτερο ἀπό τό πρῶτο, ὄχι ὅμως τό τέλειο. Καί τρίτο στάδιο, κάνω ὑπακοή ἀπό εὐλάβεια καί ἀγάπη στόν Γέροντα πού δίνει τήν ἐντολή καί ἔχει τή θέση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Γέροντας εἶναι τό στόμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ὑπακοή μας σέ αὐτόν διαβαίνει στόν Κύριό μας». Καί αὐτό βέβαια εἶναι τό τελειότερο ἀπό ὅλα, νά κάνει κανείς ὑπακοή ἀπό ἀγάπη στόν πνευματικό του καί φυσικά αὐτή ἡ ἀγάπη πηγάζει ἀπό τήν ἀγάπη στόν Θεό. «Βολιδοσκοπήσατε», λέει ὁ Γέροντας Ἐφραίμ, «ἀπό ποῦ ξεκινάει ἡ ὑπακοή. Ἀπό τήν Τριαδική Θεότητα. Ὁ Χριστός λέει, ὅτι «ἦρθα νά κάνω ὄχι τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τό θέλημα τοῦ πέμψαντός με»[11]. Γι’ αὐτό καί ὅποιος κάνει ὑπακοή γίνεται μιμητής τοῦ Χριστοῦ»[12].

Καί οἱ Ἅγιοι Ἀρχάγγελοι μιμοῦνται τόν Χριστό καί γι’ αὐτό καί παραμένουν ἐκεῖ καί θά παραμένουν αἰωνίως στήν κατάσταση τῆς δόξας καί μακαριότητας. Καί ὑποχρεοῦται, λέει ὁ Γέροντας Ἐφραίμ, «ὑποχρεοῦται στήν συνέχεια ὁ Θεός, νά εὐλογήσει ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος Τόν μιμεῖται», ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος εἶναι ὑπάκουος. Θέλεις νά ἀποκτήσεις προσευχή; Θέλεις ὅταν λές τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, νά τρέχουν τά δάκρυα ποτάμι ἀπό τά μάτια σου; Θά τό πετύχεις μέ τήν ὑπακοή»[13]. Μέ τήν ἀληθινή ὑπακοή μαθαίνουμε τήν ἀληθινή προσευχή. Βάση τῆς εὐχῆς εἶναι ἡ ὑπακοή. Ὅπως, καί βάση τῆς σωτηρίας μας εἶναι πάλι ἡ ὑπακοή.

«Οἱ ἄνθρωποι σέ ἀκοῦν, ἄν ὅσα τούς λές συμφωνοῦν μέ τό δικό τους τό μυαλό. Ἐάν ὅμως δέν συμφωνοῦν, δέν σέ ἀκοῦν. Ἔκανες ὑπακοή; Θά πᾶς στόν παράδεισο. Δέν ἔκανες ὑπακοή; Δέ πάει νά κάνεις νοερά προσευχή, δέν παέι νά μεταλαμβάνεις, δέν πάει νά λειτουργᾶς, προορίζεσαι γιά τήν κόλαση. Νά, καί ὁ Ἀδάμ, νά καί ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος, νά καί ὁ Γιεζί ὁ ὑπηρέτης του, ὅλα αὐτά τά παραδείγματα βεβαιώνουν ὅτι περισσότερο ὁ Θεός ἀναπαύεται στήν ὑπακοή παρά στίς ἄλλες ἀρετές. Καί οἱ ἄλλες ἀρετές, συνδράμουν. Ὅπως ὅμως ἐνεργεῖ ἡ ὑπακοή, δέν ἐνεργοῦν οἱ ἄλλες ἀρετές. Γι’ αὐτό περισσότερο ἐπιμεληθεῖτε τήν ὑπακοή. Θέλετε νά ἁγιάσετε; Σοῦ λέει ὁ Γέροντάς σου κάτι; Νά ‘ναι εὐλογημένο, νά τοῦ λέτε. Μήν κάνεις διάκριση ἄν σοῦ ἀρέσει ἤ δέν σοῦ ἀρέσει αὐτό πού σοῦ εἶπε ὁ Γέροντας ἤ ὁ ἀδελφός σου. Ἀπό πεῖρα φαρμακερή σᾶς λέγω, μόνο τό νά ’ναι εὐλογημένο λέγοντας θά σᾶς ἁγιάσει, θά σᾶς σώσει.

Πολλές φορές ἐμεῖς», λέει ὁ Γέροντας Ἐφραίμ, «ὡς Γέροντες καί Πνευματικοί πατέρες μπορεῖ νά κάνουμε καί ἕνα λάθος. Ἐσύ ὅμως πού θά κάνεις ὑπακοή, θά σοῦ βγεῖ σέ καλό. Δέν θά σοῦ βγεῖ σέ κακό. Γιατί ὁ Θεός βλέπει τήν δική σου ταπείνωση καί δίνει τήν Χάρη Του. Ποτέ ἡ ὑπακοή δέν βγαίνει σέ κακό, διότι εἶναι μίμησις Χριστοῦ. Ἀπό το πόση ὑπακοή, σεβασμό καί εὐλάβεια θά ἔχουμε στό Γέροντά μας, ἐξαρτᾶται πόση Χάρη θά ἔχουμε μέσα μας. Καί ὄχι μόνο στόν Γέροντα, ἀλλά καί μεταξύ μας οἱ ἄνθρωποι καί οἱ ἀδελφοί ἐν Χριστῷ νά ἔχουμε ὑπακοή». Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «ὑπακούετε ἀλλήλοις». Ἡ ὑπακοή φέρνει τόν ἄνθρωπο, ὄχι μόνο σέ ἀπάθεια σωματική, ἀλλά καί πνευματική. Τόν ἀπαλλάσσει δηλαδή ἀπ’ ὅλα τά πάθη, ἀπό τήν ζήλια καί τόν φθόνο, τήν ὑπερηφάνεια καί τήν ἀλαζονεία, ἀπό τόν θυμό καί τήν ὀργή. Ἄν δέν κάνεις τυφλή ὑπακοή, δέν ἀνεβαίνεις ἐπάνω σέ πνευματικές σκάλες.

Ἄς μιμηθοῦμε λοιπόν καί ἐμεῖς, ἀδελφοί, τούς Ἁγίους Ἀρχαγγέλους καί Ἀγγέλους πού ἑορτάζουμε σήμερα, πού ἐπιτελοῦμε τήν Σύναξή τους. Ἄς μιμηθοῦμε καί τούς Ἁγίους μας, τόν Ἅγιο Πορφύριο καί ὅλους τούς Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι ἐβάδισαν αὐτόν τόν δρόμο, τόν δρόμο τῆς ὑπακοῆς στά θεῖα προστάγματα, διαμέσου τῆς ὑπακοῆς στόν πνευματικό ὁδηγό.

Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

[1] Λουκ. 10, 16.

[2] Φιλ. 2, 8.

[3] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).

[4] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.

[5] Ὅ.π.

[6] Ὅ.π.

[7] Ὅ.π.

[8] Ὅ.π.

[9] Παρ. 8, 17.

[10] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.

[11] Λουκ. 22, 42.

[12] Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης, ἔκδ. Ἱ.Ἡσυχαστηρίου «Ἅγιος Ἐφραίμ», Κατουνάκια Ἁγίου Ὄρους, 2000.

[13] Ὅ.π.