Ἀρχιμανδρίτης π. Σωφρόνιος Γραβάνης – Ὁ Μετεωρίτης Ἱεραπόστολος καί ἀκενόδοξος κληρικός

1ον

Πέτα, πέτα χρυσόφτερη σκέψη, στῆς Σιών τά καμμένα τεμένη, κεῖ που μύρα σκορπάει τ᾽ ἀγέρι καί ἡ αὔρα φυσάει δροσερή …

Καθισμένοι κάτω ἀπό μιά ἰτιά στίς ὄχθες τοῦ Εὐφράτη οἱ σκλάβοι ῾Εβραῖοι μακριά ἀπό τήν πατρίδα τους, αἰχμάλωτοι τοῦ Ναβουχοδονόσορα, μέ πολλή νοσταλγία θυμοῦνται τήν ἀγαπημένη τους πατρίδα καί τραγουδοῦν τόν Νο 136 Ψαλμό τοῦ Δαϋίδ, τοῦ ὁποίου σέ ἐλεύθερη μετάφραση εἶναι οἱ παραπάνω στῖχοι. Τόν ψαλμό αὐτό ἔκανε ὄπερα ὁ διάσημος ᾽Ιταλός μουσικοσυνθέτης Τζουζέπε Βέρντι, πού εἶναι γνωστή μέ τό ὄνομα Ναμποῦκο.

Τήν ἴδια νοσταλγία αἰσθάνονται πολλοί Τρικαλινοί, φέροντας στό μυαλό τους τή χρυσή ἐποχή τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Τρίκκης καί Σταγῶν κυροῦ Διονυσίου. ᾽Ασφαλῶς ἐνθυμοῦνται τόν ἀείμνηστο Μητροπολίτη νά ὀργώνει τή Μητρόπολή του πότε μέ τό τζίπ ἤ τό αὐτοκίνητο τῆς Μητροπόλεως καί πότε ἔφιππος ἤ πεζοπορῶντας, γιά νά φέρει τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου στίς ψυχές τῶν πνευματικῶν του τέκνων.

Βέβαια τό τιτάνιο ἔργο του ὁ κυρός Διονύσιος δέν τό ἔκανε μόνος του, ἀλλ᾽ ἔχοντας μαζί του ἐκλεκτούς καί ἁγίους κληρικούς, πού δέν κουράζονταν νά σπέρνουν στόν ἀγρό τοῦ Κυρίου καί νά ἀναπαύουν τίς κουρασμένες συνειδήσεις τῶν πιστῶν. Τήν περίοδο ἐκείνη ἦλθαν στή Μητρόπολή μας πάρα πολλοί κληρικοί, ἄγαμοι καί ἔγγαμοι, καθώς καί λαϊκοί πού εἶχαν φόβο Θεοῦ, παραδοσιακό φρόνημα καί ἐμφοροῦνταν ἀπό ἱεραποστολικό ζῆλο.

῞Ενας ἀπό αὐτούς τούς κληρικούς πού ἐργάσθηκαν τήν περίοδο ἐκείνη στή Μητροπολή μας εἶναι καί ὁ μακαριστός ᾽Αρχιμανδρίτης π. Σωφρόνιος Γραβάνης. Νομίζουμε ὅτι εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού τόν θυμοῦνται καί ὅτι ἀξίζει, ὄχι μόνο, νά γνωρίσουν καί οἱ νεώτεροι στήν ἡλικία τόν ἄξιο καί ἁγιασμένο αὐτόν κληρικό καί ῾Ιεραπόστολο, ἀλλά καί νά παραδειγματιστοῦν ἀπό τή ζωή του.

Ἡ ἐπίγεια πατρίδα του

Ὁ μακαριστός π. Σωφρόνιος ἦταν τό δεύτερο παιδί τῶν Δημητρίου καί Μαλαματῆς Γραβάνη. Γεννήθηκε στίς 28 Φεβρουαρίου 1930 στήν Κρινίδα Φιλλίδος τῶν Σερρῶν. ῾Ο πατέρας του ἦταν ἀπόφοιτος τοῦ ἱεροδιδασκαλείου Βελλᾶς καί ἡ μητέρα του διακρινόταν γιά τήν εὐσέβεια, τή νοικοκυροσύνη καί τή μεγαλοψυχία της. ῾Ο Σωτήριος, τό κοσμικό του ὄνομα, μεγάλωσε μέσα σ᾽ ἕνα πνευματικό περιβάλλον καί γαλουχήθηκε μέ τά νάματα τῆς εὐσεβείας.

Εἰς τό γεώργιον τοῦ Κυρίου

Ὁ «ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς» τόν ἐξέλεξε, γιά νά ἐργασθεῖ στόν «ἀμπελῶνα Του». Νωρίς αἰσθάνθηκε τήν κλήση νά ἀφιερωθεῖ στό Θεό καί νά ὑπηρετήσει τήν Ἐκκλησία Του. Ὁ Θεός ἔστειλε στό δρόμο του ἕνα ἅγιο κληρικό, τόν μακαριστό Μητροπολίτη Λήμνου κι ἀργότερα Τρίκκης καί Σταγῶν κυρό Διονύσιο, ὁ ὁποῖος τόν ἔστειλε νά μονάσει στήν ῾Ιερά Μονή Λειμῶνος Λέσβου. ῾Ο ζῆλος πού ἔδειξε στήν ἐκτέλεση τῶν μοναχικῶν του ὑποχρεώσεων καί ἡ μεγάλη του ὑπακοή στούς ἀνωτέρους του ἔγιναν αἰτία σέ σύντομο χρονικό διάστημα νά γίνει μοναχός καί νά ὀνομασθεῖ Σωφρόνιος. Ἀργότερα χειρονήθηκε καί πῆρε τόν πρῶτο βαθμό τῆς ἱερωσύνης.

῾Ο κυρός Διονύσιος θέλοντας νά στελεχώσει τή Μητρόπολη Λήμνου, μέ ἐναρέτους κληρικούς τόν πῆρε κοντά του καί στίς 16 Μαρτίου 1958, στόν ῾Ιερό Ναό τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Μούδρου Λήμνου τόν ἐχειροτόνησε Πρεσβύτερο καί τόν ἐτοποθέτησε ὡς ἐφημέριο τοῦ ῾Ιεροῦ Ναοῦ ῾Αγίου Γεωργίου Πλατέος Λήμνου.

Εἰς τόν ἀγρόν τῶν Τρικάλων

῞Οταν τό 1959 ὁ μακαριστός Διονύσιος μέ ἀπόφαση τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου μετατέθηκε στήν ῾Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης καί Σταγῶν, γιά νά διασώσει τά Μοναστήρια τῶν ῾Αγίων Μετεώρων ἀπό τήν κατάρρευση, τήν ἐρήμωση καί τό σφικτό ἐναγκαλισμό τους μέ τόν τουρισμό, τόν ἀκολούθησε, ὅπως ἔκαναν ὅλοι οἱ στενοί καί εὐλογημένοι συνεργάτες του, στά Τρίκαλα.

῾Ο μακαριστός Μητροπολίτης μόλις ἔφτασε στά Τρίκαλα ἔδειξε ἔντονο ἐνδιαφέρον γιά τή διάσωση καί τήν ἐπάνδρωση τῶν ῾Αγιομετεωρίτικων Μονῶν. ῾Ως μελετητής καί βαθύς γνώστης τῶν Πατέρων τῆς ᾽Εκκλησίας μας γνώριζε ὅτι οἱ μοναχοί, κατά τόν ὅσιο Θεόδωρο τό Στουδίτη, εἶναι «τά νεῦρα καί τά ἑδραιώματα τῆς ᾽Εκκλησίας», γι᾽ αὐτό ἡ πρώτη του ἐνέργεια ἦταν νά γίνουν οἱ ἀπαραίτητες ἀναστηλωτικές ἐργασίες, γιά νά μή καταρρεύσουν τά ἑτοιμόρροπα κτίρια καί νά ἀποκτήσουν οἱ μονές πού λειτουργοῦσαν εὐλογημένους, ἐναρέτους καί πιστούς στίς ὑποσχέσεις τους μοναχούς. ῞Ενας ἀπό αὐτούς πού ἀνέβηκαν στούς Μετεωρίτικους βράχους ἦταν κι ὁ π. Σωφρόνιος.

Εἰς τήν μάνδραν τοῦ Βαρλαάμ

᾽Ερχόμενος στά Τρίκαλα ὁ π. Σωφρόνιος ἐγγράφεται στό μοναχολόγιο τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ ῾Αγίων Μετεώρων καί ἀποτέλεσε ἀπό τά πρῶτα μέλη τῆς μοναστικῆς ἀδελφότητας πού κλήθηκε νά τήν ἀναστηλώσει ὄχι μόνον κτηριακά ἀλλά κυρίως πνευματικά.

Τήν περίοδο ἐκείνη μόναζαν στήν ῾Ιερά Μονή Βαρλαάμ οἱ πατέρες: π. Ἀγαθόνικος Φατοῦ­ρος, Μητροπολίτης Κίτρους, π. Αἰμιλιανός Βαφείδης, προηγούμενος τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Σίμωνος Πέτρας Ἁγίου ῎Ορους, π. Χρυσόστομος Τέτσιος, προηγούμενος τῆς ῾Αγιομετεωρίτικης ῾Ιερᾶς Μονῆς ῾Αγίας Τριάδος καί οἱ ἱερομόναχοι π. ῾Ιερόθεος Λυγερός καί π. ᾽Ιγνάτιος Παπαϊωακείμ.

Στίς 22 Μαρτίου 1959 μέ ἀπόφαση τοῦ Μητροπολίτου Διονυσίου διορίσθηκε ἡγούμενος τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ. Στό ἔγγραφο πού πῆρε στά χέρια του ὁ π. Σωφρόνιος διάβασε: «᾽Εν τῇ προσπαθείᾳ ἡμῶν, ὅπως ἀνασυγκροτήσωμεν πνευματικῶς τάς μεγάλας καί ἱστορικάς Μονάς τῶν Μετεώρων καί ἀποβῶσιν καί πάλιν ἑστίαι εὐσεβείας καί ἀρετῆς, πρός δόξαν Θεοῦ, ἐπ᾽ ἀγαθῷ τῶν χριστιανῶν τῆς Μητροπολιτικῆς ἡμῶν Περιφερείας, ἀλλά καί τῶν πολυαρίθμων προσκυνητῶν, διορίζομεν ὑμᾶς Καθηγούμενον τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ Μετεώρων. Παρακαλοῦμεν δέ ὅπως ἀπό τῆς αὔριον, παραλαμβάνοντες διά Πρωτοκόλλου πάντα τά τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς, ἀναλάβητε τά καθήκοντά σας, ἅτινα, πιστεύομεν, ὅτι θά ἀσκήσητε μετά ζήλου καί συνέσεως καί φόβου Θεοῦ. Εἶναι βαρύ βεβαίως τό ἔργον καί ἔχετε πολύν δρόμον νά διανύσητε, διά νά φθάσητε ἐκεῖ πού ὁ Καλός Θεός καί οἱ εὐσεβεῖς κτήτορες θέλουν νά εὑρίσκεται ἡ Μονή. ῞Ομως, δέν θά εἶσθε μόνος εἰς τήν ἀνορθωτικήν αὐτήν ἁγίαν προσπάθειάν σας. Πάντοτε ἡ ῾Ιερά ἡμῶν Μητρόπολις, περιεβάλλουσα ὑμᾶς μέ στοργήν πολλήν θέλει σᾶς παρακολουθῇ καί βοηθῇ. Καί περισσότερον Αὐτῆς, εὐλογῶν τήν προσπάθειαν ὁ Κύριος, θέλει σᾶς προστατεύῃ καί κατευθύνῃ καί ἐνισχύῃ, διά νά φέρητε αἰσίως εἰς πέρας τό ἀνατιθέμενον ὑμῖν ἔργον.

Εὐχέτης πρός Κύριον

Ὁ Τρίκκης καί Σταγῶν Διονύσιος»

μακαριστός π. Σωφρόνιος ὡς πεπειραμένος ἱερομόναχος γνώριζε ὅτι οἱ παλαιοί ἅγιοι πατέρες γύμναζαν τούς ὑποτακτικούς τους μέ ἔνταση καί ἀγάπη. ῾Ο Γέροντας ἔπρεπε νά τούς βοηθήσει νά ἐξαφανίσουν τό τυχόν ὑπάρχον προσωπεῖον καί τόν ἐγωϊσμό, νά ξερριζώσουν τό θέλημά τους καί τά ὑπάρχοντα ἄλλα πάθη. ῾Ο π. Σωφρόνιος πίστευε ἀκράδαντα αὐτό πού λέγουν οἱ Πατέρες ὅτι «ἡ ψυχή τοῦ μοναχοῦ πρέπει νά γίνει ἁπλῆ, καθαρή, νικήτρια, ὅπως ἕνας αἱματόβρεκτος μάρτυρας. ῾Ο δρόμος τοῦ μοναχοῦ εἶναι ἡ ἀπάρνηση καί ὁ Σταυρός. Μόνον ἄν περάσει ἀπό αὐτά ὁ μοναχός θά φθάσει στή δόξα καί τήν πραγματική ἐλευθερία».

Ὁ π. Σωφρόνιος εἶχε πάντα στό μυαλό του αὐτό πού συμβουλεύουν οἱ Πατέρες τούς μοναχούς: «Πρέπει πάντα νά ἔχεις δουλειά, γιά νά μή σοῦ δώσει ὁ διάβολος». Προσπαθοῦσε οἱ πατέρες τῆς Μονῆς νά ἔχουν συνεχῶς κάτι νά κάνουν, γιά νά μήν πέσουν σέ πειρασμό.

Μιά μέρα εἶπε σέ ἕναν ἀπό τούς μοναχούς: «Παιδί μου, σκάψε ἐδῶ μιά λακκούβα πού μᾶς χρειάζεται». Πρίν ἀπό τήν ἑσπερινή ἀκολουθία πῆγε καί τοῦ λέγει: «ὡραῖα, τώρα γέμισέ την μέ τό χῶμα πού ἔβγαλες». ᾽Αργότερα ὁ μοναχός τόν ρώτησε: «Γιατί, Γέροντα, μ᾽ ἔβαλες νά τήν σκάψω, ἀφοῦ δέν τήν χρειαζόμεθα;» ῾Η ἀπάντησή του ἦταν: «Σοῦ ἔδωσα δουλειά, γιά νά μή σοῦ δώσει ὁ διάβολος, παιδί μου». ῞Οταν ὁ μοναχός αὐτός ἐπέστρεψε στό κελλί του διάβασε στήν Κλίμακα (Λόγος 4ος) τά ἑξῆς: «῏Ω ἅγιε θεσμέ τῆς ὑπακοῆς! ᾽Ανεβάζεις στά ὕψη, ἀλλά καί προστατεύεις ἀπό τούς γκρεμούς. Κατακτᾶς τή Θεία χάρη, ἀλλά ἐξασφαλίζεις καί τή διατήρησή της. Πόσο βάθος θεϊκῆς σοφίας κρύβεις! Μακάριοι ὅσοι σέ ἀνεζήτησαν. Μακαριώτεροι ὅσοι ἐγεύθηκαν τούς ἱερούς καρπούς σου. Εἶσαι πράγματι ἀκαταγώνιστος δύναμις. Εἶσαι ἀφοβία τοῦ θανάτου, ἀκίνδυνος πλοῦς, ὑπνοῦσα ὁδοιπορία».

2ον.-Τελευταῖον

Εἰς τό πηδάλιον τοῦ Μεγάλου Μετεώρου

῞Οταν στή Μητρόπολη Τρίκκης ἦλθε ὀ Ἀρχιμανδρίτης π. Καλλίνικος, Μητροπολίτης πρώ­­ην Πειραιῶς, καί ἀνέλαβε ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ, ὁ π. Σωφρόνιος τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1961 ἀνέλαβε ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος (Μεγάλου Μετεώρου).

Ὁ μακαριστός Διονύσιος βλέποντας τά προσόντα καί τίς διοικητικές ἱκανότητες τοῦ π. Αἰμιλιανοῦ Βαφείδη τόν πῆρε ἀπό τή Μονή Βαρλαάμ, τῆς ὁποίας ἦταν ἀδελφός, καί τόν διόρισε ἡγούμενο τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, τότε ὁ π. Σωφρόνιος ἀπεσύρθη γιά μικρό χρονικό διάστημα.

Εἰς τήν Ἁγίαν Τριάδα

Ὁ μακαριστός Ἐπίσκοπος πού ἀγαποῦσε τόν π. Σωφρόνιο καί ἔβλεπε τίς ἱκανότητές του τοῦ ἀνέθεσε τήν ἡγουμενία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος (Αὔγουστος τοῦ 1966). Ἐκεῖ βρῆκε ἕνα γεροντάκι, τόν π. ᾽Εφραίμ. ῾Η Μονή ἦταν ἡμιερειπωμένη κι ἔτσι κι ἐδῶ ἄρχισε τίς ἀναστηλωτικές ἐργασίες, τίς ὁποῖες συνέχισε ὁ π. Χρυσόστομος Τέτσιος, πού ἦλθε ἀπό τήν ῾Ιερά Μονή Βαρλαάμ.

Διασώζει τήν Μονήν τοῦ Ἀναπαυσᾶ

Τό νέο μετερίζι τοῦ π. Σωφρονίου ἦταν ἡ ῾Ιερά Μονή τοῦ Ἁγίου Νικολάου Ἀναπαυσᾶ. Ἐδῶ ὁ π. Σωφρόνιος ἔκανε τιτάνιο ἀναστηλωτικό καί πνευματικό ἔργο. ῞Οταν πῆγε ἐκεῖ τό μοναστήρι ἦταν κλειστό καί ἑτοιμόρροπο. ῎Αρχισε σχεδόν ἐκ τοῦ μηδενός τό ἔργο του, παράλληλα τίς Κυριακές πήγαινε σέ ᾽Ενορίες χωριῶν τῶν Τρικάλων καί τῆς Καλαμπάκας καθώς καί στό Γενικό Κρατικό Νοσοκομεῖο Τρικάλων, ὅπως καί στίς Φυλακές τῆς πόλεως.

Γιά νά μπορεῖ νά συνεννοεῖται μέ τούς ἀλλοδαπούς ἐπισκέπτες τῆς Μονῆς, πού συνεχῶς αὐξάνονταν, ἔρχονταν νά θαυμάσουν τίς ἁγιογραφίες τοῦ καθολικοῦ πού ἁγιογραφήθηκαι ἀπό τόν Κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη Στρελίτζα τό 1527, ἔμαθε Ἀγγλικά καί Γερμανικά.

Ὁ Διονύσιος ἀναγνωρίζοντας τό πνευματικό καί κοινωνικό ἔργο του στίς 20 Ἰανουαρίου τοῦ 1966 τόν ἐτίμησε μέ τό ὀφφίκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη. Θά πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ὁ μακαριστός Διονύσιος δέν ἔδεινε ὀφφίκιο σέ κληρικό, ἄν αὐτός δέν ἐργαζόταν εὐδόκιμα καί θυσιαστικά στόν τομέα πού ὁ Θεός τόν ἐκάλεσε νά ἐργασθεῖ.

Εἰς τό Περιβόλι τῆς Παναγίας

Μετά τήν κοίμηση τοῦ πνευματικοῦ του Πατέρα, κυροῦ Διονυσίου, ἐγκατέλειψε τήν Ἱερά Μητρόπολη Τρίκκης καί Σταγῶν καί ἀποσύρθηκε σέ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ὄρους, γιά τήν πνευματική του ἀνασυγρότηση.

Κατά τή διάρκεια τῆς παραμονῆς του στήν Ἁγιορείτικη Σκήτη βγῆκε στόν κόσμο, ἐκεῖ τραυματίστηκε σέ τροχαῖο κι ὅταν τόν μετέφεραν στό νοσοκομεῖο οἱ ἰατροί διαπίστωσαν ὅτι ἔχει πολλά κατάγματα. Ὁ Θεός ἔστειλε κοντά του ἕνα καλό ἰατρό, γιά νά τόν χειρουργήσει, ὁ ὁποῖος, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἔκανε τόν π. Σωφρόνιο, ὅταν ἀνάρρωσε τελείως, νά πετάξει τό μπαστούνι πού εἶχε, διότι τοῦ ἦταν τώρα ἄχρηστο γιά τίς μετακινήσεις του. Ὅλοι οἱ πατέρες τῆς Σκήτης, ὅταν εἶδαν τό θαυμαστό γεγονός ἐδόξασαν τό Θεό γιά τό θαῦμα πού ἔκανε στόν ἀδελφό τους.

Εἰς τήν χώραν τοῦ Ἀνατέλοντος Ἡλίου

Ἐδῶ στήν Ἁγιορείτικη Σκήτη δέχθηκε νέο κάλεσμα ἀπό τό Θεό. Τό Θεϊκό κάλεσμα ἔλεγε: «διαβὰς εἰς Κορέαν βοήθησον ἡμῖν». Τήν περίοδο ἐκείνη ὑπεύθυνος στόν Ἱεραποστολικό ἀγρό τῆς Κορέας ἦταν ὁ π. Σωτήριος Τράμπας (ὁ ἀπό Κορέας Μητροπολίτης Πισιδίας). Τούς δύο ἱερομονάχους συνέδεε μεγάλη καί μακροχρόνια φιλία ἀπό τήν ἐποχή πού καί οἱ δυό τους ἦταν ἀδελφοί τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Λειμῶνος Λέσβου.

Ὁ π. Σωφρόνιος, ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι ὁ π. Σωτήριος πῆγε νά φέρει τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου στή χώρα τοῦ ᾽Ανατέλοντος ῾Ηλίου, δέν ἔπαψε νά τόν ἐνισχύει ὄχι μόνον οἰκονομικά ἀλλά προπάντων μέ τίς προσευχές του. ῞Οταν ἀργότερα ἔμαθε ὅτι δύο νεοσύστατες ὀρθόδοξες κορεατικές κοινότητες δέν εἶχαν ἱερέα, παρά τά σοβαρά προβλήματα τῆς ὑγείας του, ἄφησε τό ῞Αγιον ῎Ορος καί πῆγε στήν Κορέα, γιά νά ὑπηρετήσει τό Χριστό καί τήν ᾽Εκκλησία Του.

Ἡ προσφορά του στόν ἱεραποστολικό ἀγρό τῆς Κορέας εἶναι μεγάλη. Οἱ Κορεάτες ὀρθόδοξοι χριστιανοί πού τόν ἐγνώρισαν μόνον καλούς λόγους ἔχουν νά ποῦνε γι᾽ αὐτόν.

Οἱ δύσκολες κλιματολογικές συνθῆκες ἐπιδείνωσαν τήν ἤδη εὔθραστη ὑγεία του καί τόν ἀνάγκασαν, μέ πόνο ψυχῆς, νά ἐγκαταλείψει τά πνευματικά του παιδιά καί νά γυρίσει στήν ᾽Αθήνα. Ἐδῶ διέμενε στόν «Ἑλληνορωσικόν Οἶκον ὑπερηλίκων». Κι ἀπό τή νέα του κατοικία δέν ἔπαψε νά ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἐξωτερική ἱεραποστολή. Βοήθησε ἐπανειλημμένα τά ἱεραποστολικά κλιμάκια τοῦ Χόνγκ Κόνγκ, τῆς Ταϊβάν, τοῦ Σουδάν καί τῆς ῾Ιερᾶς Μητροπόλεως Νέας Ζηλανδίας (βοήθησε νά ἀνεγερθεῖ ᾽Ορθόδοξος ναός στά Νησιά Φίτζι).

Ἡ κοίμησίς του

Τήν 1η ᾽Ιουλίου 2017, ἐνῶ νοσηλευόταν στό Νοσοκομεῖο τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ, ὁ Κύριος τόν κάλεσε κοντά Του, γιά νά τόν ξεκουράσει καί νά τόν στεφανώσει μέ τόν «τῆς δικαιοσύνης στέφανο». Τό φθαρτό σῶμα του ἀναπαύεται, σύμφωνα μέ τήν ἐπιθυμία του, στό Κοιμητήριο τῆς Ἀργυρούπολης.

῞Ολοι ἐμεῖς πού τόν γνωρίσαμε καί ἀκούσαμε τίς σοφές συμβουλές του ἄς τόν ἐνθυμούμεθα καί ἄς προσευχόμεθα ὁ Θεός ὄχι μόνο νά ἀναπαύσει τήν ψυχή του ἀλλά καί νά ξαναφέρει τήν πνευματική ἄνθιση πού ὑπῆρχε ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτη π. Σωφρονίου στήν περιοχή μας.

https://aktines.blogspot.com/2024/12/blog-post_17.html