Ερώτηση: Μπορείτε νά μάς μιλήσετε γιά τή συνείδηση; Όταν κάποιος αισθάνεται άσχημα… Πώς νά ελαφρύνουμε μιά συνείδηση πού μάς χωρίζει από τον Θεό; Πώς νά κάνουμε τη συνείδησή μας πιο «λεπτή»;

π. Σωφρόνιος: Με τήν προσευχή η καρδιά μας γίνεται, σιγά-σιγά, ικανή νά συλλάβει τις επιδράσεις των πνευμάτων πού κατακλύζουν τον κόσμο.

Διαπιστώνουμε ένα φαινόμενο πολύ παράδοξο: έρχεται κάποιος στο μοναστήρι καί αντί να δει να προοδεύει, παρατηρεί ολοένα καί περισσότερο νά τον κυριεύουν τά πάθη.

Ο π. Ρ. είπε ότι είναι άδύνατον νά δούμε τις αμαρτίες μας, αν δεν μάς φωτίσει το Θείο Φως. Λοιπόν, αντί νά αισθανθούμε ότι σημειώνουμε πρόοδο, βλέπουμε τον εαυτό μας όλο και χειρότερο. Άλλα ακριβώς αυτό αποτελεί ήδη κάποια πρόοδο.

Δεν βλέπουμε ακόμη το Θειο Φως νά έρχεται με δύναμη, αλλά παρ’όλα αυτά μόνο με τή χάρη, με αυτό τό άκτιστο Φώς τού Θεού βλέπουμε τις αμαρτίες μας. Κάποιος υψηλά ιστάμενος τής Εκκλησίας της Κύπρου με ρώτησε: «Πώς νά εξασκώ τήν προσευχή; Μόλις λέω τήν προσευχή του Ιησού δέχομαι τήν επίθεση κάθε είδους σκέψεων, και όταν την σταματώ οι επιθέσεις παύουν». Του λέω λοιπόν: «Η επίκληση του Ονόματος τού Θεού δεν είναι κάτι τό ουδέτερο, κάτι πού δεν έπιφέρει αλλαγή στο περιβάλλον μας». Όχι, αύτό φέρει αλλαγή καί μπορεί μάλιστα νά αλλάξει ριζικά τά πράγματα.

Κατ’ άρχάς συμβαίνει αυτό: τό Φώς μάς δείχνει τις αμαρτίες μας καί τότε έρχεται τό πνεύμα ή η χάρη της μετάνοιας. Αυτό είναι δυνατόν να συμβει μόνο στή χριστιανική ζωή, όπου ο Θεός είναι Πρόσωπο καί εμείς πρόσωπα δημιουργεί- μένα κατ’ εικόνα Εκείνου. Σιγά-σιγά, ο άνθρωπος πού πλησιάζει τήν τελειότητα αντιλαμβάνεται τον εαυτό του χειρότερο από τούς άλλους. Αλλά οι άλλοι, εξωτερικά, τον βλέπουν νά είναι αληθινά ένας ασκητής μεγάλου βάθους. Αυτό είναι τό παράδοξο φαινόμενο τής ζωής μας: στο μοναστήρι μάς φαίνεται ότι γινόμαστε ολοένα καί χειρότεροι.

Θυμάστε τον π. Π.Μ. Κάποτε ο επίσκοπός του μιλούσε γιά τον Χριστό καί τού έθεσε τήν ερώτηση: «Πώς μπορούμε νά βρούμε τον Χριστό;». Εκείνος τού απάντησε: «Πρέπει νά κατέλθουμε στον άδη. Εκεί βρίσκεται ο Χριστός. Άν θέλετε νά βρείτε αγίους, εκεί να πάτε, στην κόλαση. Καί αν  θέλετε νά δείτε αμαρτωλούς, πάτε στον παράδεισο». Ο επίσκοπος, πού δεν πρέπει νά κατάλαβε τό πνεύμα του, τού είπε: «Μά τί είναι αυτά πού λές!». Ο π. Π.Μ. τού απάντησε: «Η αγάπη συνοδεύεται από πόνο, καί ο πιο μεγάλος πόνος είναι νά αγαπάς μέχρι τέλους. Ο Χριστός υπέφερε σε τέτοιο σημείο, πού πρόσφερε τον εαυτό του στον σταυρικό θάνατο. Καί οι άγιοι επίσης. Σε αυτό τό επίπεδο μιλούμε γιά τον παράδεισο καί τήν κόλαση. Η αγάπη συνδέεται πάντοτε με πολλές θλίψεις. Η προσευχή γιά τον κόσμο είναι τό αποτέλεσμα μιάς οδύνης εξαιρετικά βαθειάς καί διαπεραστικής».