Ἡ Καθαρά Δευτέρα, ἡ πρώτη ἡμέρα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ Ναός μέ τά καλλύματα στό ἐσωτερικό του, ἔχει πάρει τό πένθνιμό του χρῶμα. Εἶναι ἡμέρα περισυλλογῆς, προσευχῆς, μετανοίας, νηστείας καί ἀποχῆς ἀπό κάθε κακό. Στήν πρωινή ἀκολουθία μέ τά πολλά γράμματα, θά παρεβρεθοῦν ἀρκετοί, γιά νά κάνουν τίς μετάνοιες. Εἶναι ἡ ἡμέρα πού γιά πρώτη φορά ἀκούγεται ἡ εὐχή τοῦ Ἁγίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου : «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεύμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας καί ἀργολογίας μη μοι δῷς…» κατ᾽αὐτήν ὅλοι οἱ ἐκκλησιαζόμενοι κάνουν μετάνοιες. Τό ἀπόγευμα ψάλλεται τό Μεγάλο Ἀπόδειπνο μέ τά τροπάρια τοῦ Μεγάλου Κανόνα καί στό τέλος ὁ ἱερέας μοιράζει ἀντίδωρο γι᾽αὐτούς πού νήστεψαν ὅλη τήν ἡμέρα. Εἶναι ἡ λεγόμενη «ἐνάτη» δηλαδή γίνεται κατάλυση τροφῆς, ψωμί καί νερό, μετά τήν θ´ὥρα τῆς ἡμέρας, περίπου στίς 4 τό ἀπόγευμα.
Ὑπάρχουν γυναῖκες, οἱ ὁποῖες κρατοῦν τό Τριήμερο, μιά παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, γιά τίς τρεἶς πρῶτες μέρες τῆς Σαρακοστῆς, κατά τίς ὁποῖες τηρεῖται τελεία νηστεία μέχρι τήν Τετάρτη, τήν πρώτη Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων, ὅπου μεταλαμβάνουν τῶν Θείων Μυστηρίων καί τῆς ὑλικῆς τροφῆς. Τά παλιά χρόνια οἱ ἄνθρωποι ἦσαν περισσότερο εὐλαβεῖς. Ἀλλά καί σήμερα εἶναι ἀρκετές οἱ γυναῖκες πού τηροῦν αὐτή τήν παλιά παράδοση.
Ἡ γήινη τροφή τῆς ἡμέρας αὐτῆς, τῆς Τετάρτης, εἶναι τό λεγόμενο «χουσάφι», στάρι βρασμένο καί χυλωμένο, μέ τριμμένα καρύδια, ζάχαρη καί κανέλα ἤ διάφορα ξηρά φρούτα, δαμάσκηνα, σταφίδες, σύκα καί ἄλλα, βρασμένα σάν κομπόστα. Μετά τήν αὐστηρή νηστεία ἡ κατανάλωση τροφῆς δημιουργεῖ πρόβλημα στόν ὀργανισμό, γι᾽αὐτό, μέ ἁπλό τρόπο μπαίνουμε πάλι στήν καθημερινή συνήθεια. Τα «χουσάφια», γιά νά φᾶνε οἱ τριμερίτισσες πού νήστεψαν, τά φέρνουν στήν Ἐκκλησία τό ἀπόγευμα τῆς Τετάρτης οἱ ἄλλες νοικοκυρές. Οἱ ἐλιές τήν πρώτη ἑβδομάδα δέν ἐπιτρέπονται στό τραπέζι, μόνο φαγητά νερόβραστα, ὄσπρια, χορταρικά, χαλβάς, τουρσί κ.ἄ. Ὅλα εἶναι ἁπλά τίς ἡμέρες τῆς Ἁγίας Σαρακοστῆς, ἡ ὁποία θά κρατήσει μαζί μέ τή Μεγάλη Ἑβδομάδα περίπου πενήντα μέρες.
Τίς ἡμέρες αὐτές ἀπαγορεύονται ὅλα τά ἀρτήσιμα, κρέας, ψάρια, αὐγά, τυρί, γάλα, ἀκόμη καί τό λάδι, τό ὁποῖο καταλύεται μόνο Σάββατο καί Κυριακή. «Κατάλυσιν ἰχθύος» ἔχουμε στίς 25 Μαρτίου γιά τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου καί τήν Κυριακή τῶν Βαΐων γιά τό τέλος τῆς Σαρακοστῆς. «Δίς παρελάβομεν παρά τῶν Ἁγίων Πατέρων καταλύειν ἐν τῇ Μεγάλῃ Τεσσαρακοστή ὀψάριον».
Τά παλιά χρόνια κανένας δέν χαλοῦσε τή Σαρακοστή, ἀκόμη κι ἄν ἦταν ἄρρωστος. Σήμερα πολλοί ἐπιστρέφουν πάλι στίς παλιές καλές συνήθειες καί κρατᾶνε τή νηστεία κι ἔτσι μέ τό σωματικό ξαλάφρωμα καί τά πνευματικά ἐφόδια οἱ γιορτές τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου γίνονται πιό οὐσιαστικές γιά τόν κάθε πιστό.
«Ἀπό τόν Σεπτέμβριο ὥς τόν Αὔγουστο – Ἑορτές καί πανηγύρεις στό Γομάτι». π. Ἀν. εκδόσεις Ἑρμηνεία – Ἅγιον Ὄρος
https://wra9.blogspot.com/2023/02/blog-post_43.html