[Λουκ. 23, 1]
Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐσταυρώθη διά τίς ἁμαρτίες ἡμῶν, ἐταπεινώθηκε σφόδρα γιά νά μᾶς δώσει τήν Θεία Χάρη, τή θεία ἐνέργειά Του. Καί ἡ Θεία Χάρις εἶναι πού μᾶς χαρίζει τά πάντα, τήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τήν θέωση. Ὅλα ἡ Θεία Χάρις τά δίδει», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Δέν εἶπε ὁ Χριστός στούς μαθητές Του ὅτι θά ἐπιτελέσουν καί αὐτοί θαύματα καί μεγαλύτερα ἀκόμη; «Ἀμήν, ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ», εἶπε ὁ Κύριος, «τά ἔργα ἅ ἐγώ ποιῶ κακεῖνος ποιήσει, καί μείζονα τούτων ποιήσει…»[1].
«Σημειῶστε», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὅτι ἐγώ ὁ καημενούλης μικρός δέν ἔμαθα γράμματα. Εἶμαι ἀγράμματος. Τήν πρώτη Δημοτικοῦ ἔβγαλα, πρίν πάω στό Ἅγιον Ὄρος. Καί τί γράμματα! Ὁ δάσκαλος ἦταν ἄρρωστος. Ἡ Χάρις, ὅμως, τοῦ Θεοῦ μέ ἐπεσκίασε κι ἐμένανε τόν ἀνάξιο. Στό Ἅγιον Ὄρος τ’ ἄκουγα ὅλα μέ λαχτάρα. Αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία. Ἡ λαχτάρα ἑλκύει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί φανερώνει στήν ψυχή τά μυστικά Του. «Ὁ δέ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ πατρός μου καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν»[2]. Ποῦ θά «ἐμφανίσω ἐμαυτόν»; Στήν ψυχή του, στά ἔγκατα. Τά ἔγκατα ἔχουν οὐσία. Τώρα αὐτό θέλουν νά ἐξηγήσουν οἱ ψυχολόγοι μέ τήν ψυχολογία τοῦ βάθους. Ἀδύνατον νά τό πετύχουν. Μόνο τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐρευνᾶ τά βάθη τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου»[3].
Ὁ Ἅγιος Πορφύριος μᾶς διδάσκει ἐδῶ τήν μεγάλη σημασία πού ἔχει ἡ λαχτάρα γιά τόν Θεό. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ποθεῖ τόν Θεό, τότε Τόν ἑλκύει. «Ὁ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπό τοῦ πατρός μου, καί ἐγώ ἀγαπήσω αὐτόν καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν»[4]. Καί ὄχι μόνο ἔρχεται ἡ Θεία Χάρις, ἀλλά καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἐμφανίζεται, γιά νά δώσει χαρά σέ αὐτούς οἱ ὁποῖοι γνήσια Τόν μιμοῦνται.
«Ἐπισκέπτεται τήν ψυχή ἡ Θεία Χάρις», λέει ὁ Ἅγιος, «ἀλλά δέν τό ξέρεις. Δέν μπορεῖς νά τό προαισθανθεῖς νωρίτερα. Πρέπει νά εἶσαι ἄξιος καί θά ἔλθει. Κυρίως πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι ταπεινός. Νά μήν ἔχει ἐγωισμό. Τό «ἐγώ» νά χάνεται στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων. Χρειάζεται ἡ πίστη, ἡ ἀγάπη, ἡ θέληση. Ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη ἑλκύουν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Τότε ἡ Θεία Χάρις παραμένει στήν ψυχή. Ἐπίσης, παραμένει ὅταν δέχεσαι τήν παιδεία τοῦ Κυρίου»[5]. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει ὑπομονή στίς διάφορες θλίψεις πού παραχωρεῖ ὁ Κύριος γιά τήν σωτηρία του, τότε κερδίζει τήν Θεία Χάρη.
«Παιδεία Κυρίου» εἶναι ἡ ὅποια δοκιμασία ἤ θλίψη ἤ δυσκολία, πού ἐπιτρέπει ὁ Κύριος νά μᾶς συμβεῖ. Ὅταν τή δέχεσαι, εἶναι σάν νά λές: «Ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἡμῖν…». Ὅταν τά δεχόμαστε ὅλα μέ ὑπακοή καί ἐμπιστοσύνη, ὡς προερχόμενα ὑπό τῆς ἀγάπης καί Προνοίας τοῦ Θεοῦ, ἡ Χάρις δέν ἀπομακρύνεται. Καί ἡ Θεία Χάρις σοῦ προσφέρει «τά ἀδύνατα παρ’ ἀνθρώποις»[6].
Ὅλα, σύν Χριστῷ, εἶναι δυνατά. Ὅταν ἔλθει ἡ Χάρις, γίνεσαι ἄφοβος καί ἀποκτᾶς «ἀγάπη, εἰρήνη, μακροθυμία, χαρά»[7]. Ἀποκτᾶς ὅλα τά στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. «Ἔρχεται ἡ τελειότης τῆς ψυχῆς ἐπί τῆς γῆς, τό ἀρχαῖο κάλλος, ἡ ἀρχέγονος κατάστασις. Δηλαδή ἡ κατάστασις στόν Παράδεισο πρό τῆς πτώσεως τῶν Πρωτοπλάστων.
Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἔρχεται μυστικά στήν ψυχή μας καί τήν ἐπισκέπτεται. Μένει μέσα μας ἐφόσον βρεῖ τήν ἐσωτερική εἰρήνη, τήν ὁποία χαρίζει καί αὐξάνει τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἦν μέν ἀεί, καί ἔστι, καί ἔσται. οὔτε ἀρξάμενον οὔτε παυσόμενον, ἀλλ᾿ ἀεί Πατρί καί Υἱῷ συντεταγμένον καί συναριθμούμενον. Ζωή καί ζωοποιοῦν, φῶς, καί φωτός χορηγόν …»[8]. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιον θά ἔλθει μέσα μας καί θά σκηνώσει ἐντός μας, ὅταν μᾶς βρεῖ ἄξιους. Καί θά γίνουμε ἄξιοι, ὅταν δώσουμε κι ἐμεῖς αὐτό πού πρέπει. Ἀλλ’ αὐτό δέν τό μετρᾶμε», λέει ὁ Ὅσιος. «Προπάντων ὄχι μέ πίεση, ἀλλά μέ ἁπλότητα καί ἀφελότητα καί προσοχή, γιατί καί «θροῦς γογγυσμῶν οὐκ ἀποκρύπτεται»[9]. Δηλαδή καί ὁ παραμικρός γογγυσμός κατά τοῦ Θεοῦ ἤ κατά τοῦ πλησίον ἀπομακρύνει τό Ἅγιον Πνεῦμα. Δέν γίνεται ἡ καθαρή προσευχή. Χάνομε τήν ἐπαφή μέ τό θεῖον. Χάνομε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ»[10]. Βλέπουμε πώς κλειδί ἑπομένως γιά νά ζήσουμε τόν Θεό εἶναι ἡ ταπείνωση.
«Ἐπίσης, ἐάν ἔχεις ἐνθουσιασθεῖ, μετά νά μή λές: «Νά, ἐμένανε ἡ Χάρις μέ εἶδε, μέ ἐπισκέφτηκε». Καί αὐτό βέβαια μπορεῖ νά τό πεῖς, ἀλλά νά τό πεῖς μέ ταπείνωση. Μέ τόν ἐγωισμό ὑπάρχει φόβος νά πάθεις καί κακό. Καί ἔτσι ὁ Θεός δέν στέλνει τόν ἐνθουσιασμό. Εἶναι πολλά τά ἐμπόδια, εἶναι ὁ φθόνος, εἶναι, εἶναι… Ὁ ἄνθρωπος μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, μέ τή μελέτη, μέ τήν προσευχή, μέ τήν ψαλμωδία, μπορεῖ νά ξεπεράσει τά ἐμπόδια.
Νά παρακαλοῦμε τήν Παναγία μας νά μᾶς βοηθήσει νά μάθουμε νά προσευχόμαστε, νά ἔλθει ἡ Θεία Χάρις. Αὐτό δέν λέει μιά εὐχή τῆς Ἐκκλησίας μας; «Ἔλλαμψον φιλάνθρωπε τό τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς καί τούς τῆς διανοίας ἡμῶν διάνοιξον ὀφθαλμούς …»»[11]. Εἶναι ἡ γνωστή εὐχή πού διαβάζει ὁ ἱερέας πρίν τό ἱερό Εὐαγγέλιο, πρίν τά ἱερά ἀναγνώσματα, ὥστε νά ἀνοίξει ὁ νοῦς τῶν πιστῶν γιά νά κατανοήσουν, νά ἐμβαθύνουν, νά ἐγκολπωθοῦν τά θεῖα μηνύματα.
«Ὅμως, ὅπως συμβαίνει μέ τόν ἀετό πού γυμνάζει τά ἀετόπουλα καί τά μαθαίνει νά πετοῦν, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν Θεία Χάρη. Μερικές φορές κρύπτεται. Γιά νά μάθει ἡ ψυχή νά πετάει στούς πνευματικούς κόσμους, ὁ Θεός τή γυμνάζει. Αὐτό τό κάνει ἀπό ἀγάπη καί γιά ἕνα ἀκόμα λόγο, γιά νά μήν γίνουμε σχιζοφρενεῖς. Γιατί ὅταν ὁ Θεός φανερώσει τήν Χάρη Του καί ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἕτοιμοι νά τήν δεχθοῦμε λόγῳ τῶν παθῶν μας, μπορεῖ νά πάθουμε κακό, γιατί διχαζόμαστε. Ἡ Θεία Χάρις ζητάει τά ἀνώτερα, ἐνῶ τά πάθη μᾶς κατεβάζουν πρός τά κάτω. Στήν περίπτωση πού εἴμαστε κολλημένοι στά πάθη καί τά θέλουμε κι ἐκεῖνα, ἀλλά καί τήν Θεία Χάρη θέλουμε, τότε γίνεται φοβερή σύγκρουση μέσα μας. Ἔτσι ἡ Θεία Χάρις δέν πλησιάζει, ἐπειδή μᾶς ἀγαπάει καί θέλει νά διαφυλάξουμε τήν ἰσορροπία καί τήν ἐλευθερία μας. Ὅταν ὅμως ἔχουμε ἀγαθή προαίρεση, ἡ Θεία Χάρις ἔρχεται.
Θυμειθεῖτε τήν Σαμαρείτιδα. Φώναξε: «Δεῦτε ἴδετε ἄνθρωπον, ὅς εἶπε μοι πάντα ὅσα ἐποίησα∙ μητί οὖτός ἐστιν ὁ Χριστός;»[12]. Τήν «βλέπω», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «τήν «ἀκούω» τήν Σαμαρείτιδα. Ἡ δίψα γιά τή σωτηρία της εἵλκυσε τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί κάθισε κοντά της καί τῆς τά ἐξήγησε ὅλα. Πολύ ταιριαστό εἶναι αὐτό πού διαβάζουμε στίς Παροιμίες: «ἐγώ τούς ἐμέ φιλοῦντας ἀγαπῶ, οἱ δέ ἐμέ ζητοῦντες εὑρήσουσι χάριν»[13]. Αὐτό συνέβη μέ τήν Σαμαρείτιδα»[14].
Ἄς τῆς μοιάσουμε καί ἐμεῖς, ἄς ἀναζητήσουμε τήν γνήσια ἀληθινή Θεία Χάρη γιά νά ζοῦμε τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ αἰωνίως.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ἰωάν. 14, 12.
[2] Ἰωάν. 14, 21.
[3] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[4] Ἰωάν. 14, 21.
[5] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[6] Λουκ. 18, 27.
[7] Γαλ. 5, 22.
[8] Τροπάριον Αἴνων Πεντηκοστῆς.
[9] Σοφ.Σολ 1, 10.
[10] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[11]Ὅ.π.
[12] Ἰωάν. 4, 29.
[13] Παρ. 8, 17.
[14] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.