Ὁ ἅγιος Ἡσύχιος σὲ λόγο του πρὸς τὸν Θεόδουλο τοῦ γράφει: «Νὰ φοβᾶσαι τὸν Θεὸ καὶ νὰ φυλάγεις τὶς ἐντολές Του, καὶ νοερὰ καὶ αἰσθητά. Γιατί ἂν βιάσεις τὸν ἑαυτό σου νὰ τηρεῖ τὶς θεῖες ἐντολὲς νοερά, λίγες φορὲς θὰ χρειασθεῖς αἰσθητοὺς κόπους γιὰ τὴν τήρησή τους . Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν κάνει τὸ θέλημα καὶ τὸν νόμο τοῦ Κυρίου μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά του, οὔτε ἐξωτερικῶς μπορεῖ νὰ τὸ κάνει εὔκολα»1.

Ὁ ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητὴς σὲ ἐπιστολὲς του τονίζει: «Ὁ Κύριος εἶναι κρυμμένος μέσα στὶς ἐντολές Του, καὶ σὲ ἐκείνους, ποὺ Τὸν ζητοῦν, βρίσκεται ἀνάλογα μὲ τὴν προθυμία καὶ τὴν ἐργασία τῶν ἐντολῶν. Ἄλλο εἶναι ἐκτέλεση ἐντολῆς καὶ ἄλλο ἀρετή, ἂν καὶ ἡ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη παίρνει τὴν ἀφορμή. Ἐκτέλεση ἐντολῆς εἶναι τὸ νὰ κάνει κανεὶς τὸ διαταγμένο ἀπὸ τὸν θεῖο νόμο. Ἀρετή, τὸ νὰ ἀρέσκεται κανεὶς πραγματικὰ στὴν ἐκτέλεση τῆς θείας ἐντολῆς.
Ὁ Κύριος θέλοντας νὰ φανερώσει ὅτι κάθε ἐντολὴ ἀποτελεῖ χρέος μας καὶ ὅτι ἡ υἱοθεσία εἶναι δωρεά Του, μὲ τὸ Αἷμα Του χαρισμένη στοὺς ἀνθρώπους, λέει: “Ὅταν κάνετε ὅλα τὰ διαταγμένα σὲ ἐσᾶς, νὰ λέτε, εἴμαστε δοῦλοι τιποτένιοι καὶ κάναμε ὅτι χρωστοῦμε νὰ κάνουμε”. Γι᾽ αὐτό, ἡ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν δὲν εἶναι μισθὸς γιὰ ἔργα, ἀλλὰ χάρη τοῦ Κυρίου ποὺ ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιὰ τοὺς πιστοὺς δούλους Του»2.

Ὁ ἀββὰς Δωρόθεος μᾶς διδάσκει ὅτι «Οἱ ἅγιοι ἔβαλαν σκοπὸ νὰ καθαριστοῦν ἀπὸ κάθε μολυσμὸ τῆς σάρκας καὶ τοῦ πνεύματος γνωρίζοντας ὅτι μὲ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν καθαρίζεται ἡ ψυχὴ καὶ θὰ λέγαμε, καθαρίζεται ὁ νοῦς καὶ ξαναβρίσκει τὸ φῶς του καὶ ἔρχεται στὸ “κατὰ φύσιν”. Καὶ ὄχι μόνο φύλαξαν τὶς ἐντολὲς, ἀλλὰ πρόσφεραν καὶ δῶρα στὸ Θεό. Διότι οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ δόθηκαν γιὰ ὅλους τούς χριστιανοὺς καὶ εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ τὶς τηρήσουν. Φόροι, θὰ λέγαμε, εἶναι, ποὺ τοὺς ὀφείλουμε στὸ βασιλιά. Ὑπάρχουν ὅμως στὸ κόσμο μεγάλοι καὶ λαμπροὶ ἄνθρωποι, ποὺ ὄχι μόνο φόρους δίνουν, ἀλλὰ τοῦ προσφέρουν καὶ δῶρα, καὶ αὐτοὶ ἀξιώνονται μεγάλης τιμῆς»3.

Ὁ Μέγας Βασίλειος τονίζει: «Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ σωθεῖ κάποιος ἂν δὲν ἐκτελεῖ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, οὔτε εἶναι ἀκίνδυνο νὰ παραβλέπει κάτι ἀπὸ ὅσα ἔχουν προσταχθεῖ. Γιατί εἶναι φοβερὸ πράγμα ἡ ἔπαρση, νὰ γινόμαστε ἐμεῖς κριτὲς τοῦ Νομοθέτη, καὶ ἄλλους ἀπὸ τοὺς νόμους Του νὰ τοὺς ἐγκρίνουμε, ἄλλους δὲ νὰ τοὺς παραβαίνουμε. Γιατί, ἂν ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ πρέπει νὰ εἶναι τέλειος, εἶναι ἀνάγκη νὰ καταρτιστεῖ μὲ ὅλες τὶς ἐντολὲς καὶ νὰ γίνει τέλειος στὸ μέτρο, ποὺ δίνει ὁ Χριστός. Καθ᾽ ὅσον, ὅπως μᾶς λέει τὸ Λευϊτικὸ κι᾽ ἂν ἀκόμα αὐτὸ ποὺ γίνεται εἶναι καθαρό, ἂν δὲν εἶναι τέλειο καὶ ὁλοκληρωμένο, δὲν εἶναι δεκτὸ σὲ θυσία ἀπὸ τὸν Θεὸ»4.
Σὲ ἄλλη ὁμιλία του ὁ ἅγιος Βασίλειος λέει: «Σύμφωνα μὲ τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη ὁ Κύριος τονίζει “Τὰ πρόβατά μου γνωρίζουν τὴν φωνή μου”. Δὲς πῶς κατανοεῖται ὁ Θεός. Μὲ τὸ νὰ ἀκοῦμε ἐμεῖς τὶς ἐντολὲς καὶ μὲ τὸ νὰ τηροῦν τὶς ἐντολὲς αὐτοὶ ποὺ τὶς ἀκοῦνε. Αὐτὸ σημαίνει γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ»5.

 Ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς ἑρμηνεύοντας τὸ “Καὶ ἐν τούτῳ γινώσκομεν ὅτι ἐγνώκαμεν αὐτόν, ἐὰν τὰς ἐντολάς αὐτοῦ τηρῶμεν” (Α´ Ἰωάν. 2,3) γράφει: «Τὸ μέτρο τῆς γνώσεώς μας γιὰ τὸν Χριστὸ εἶναι ἁπλὸ καὶ σαφές, μέτρο καὶ ἐξακρίβωση εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ. Τὸ νὰ τηρήσει ὁ ἄνθρωπος τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ σημαίνει ὅτι γνώρισε σὲ Αὐτὸν τὸν Θεὸ καὶ Σωτήρα. Ἡ ἀνθρώπινη γνώση περὶ τοῦ Χριστοῦ ἀναπτύσσεται μὲ τὴν δημιουργικὴ χάρη τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ. Κάθε τήρηση τῆς ἐντολῆς ἐπαυξάνει τὴν γνώση τοῦ ἀνθρώπου περὶ τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστὸς γνωρίζει καλύτερα ποιὸς τηρεῖ ἀξιότερα τὶς ἐντολές Του. Καὶ τελειότερα γνωρίζει κανεὶς Αὐτόν, ὅσο τελειότερα τηρεῖ τὶς ἐντολές Του. Τέτοιοι εἶναι οἱ ἅγιοι. Ὁ Χριστὸς δὲν γνωρίζει ἐκείνους ποὺ δὲν τηροῦν τὶς ἐντολές Του. Ὁ δρόμος πρὸς τὴν ἀλήθεια εἶναι πειραματικός, πραγματικός, ἐμπειρικός. Καὶ ἡ πίστη μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ μόνο μὲ τὴν προσωπικὴ ἐμπειρία. Χωρὶς τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, ὁ Χριστὸς δὲν μπορεῖ νὰ γνωρισθεῖ»6.


1. Φιλοκαλία τόμ. Α΄ σελ. 194
2.Ὅ.π. σελ. 142-143
3. Ἀσκητικὰ σελ. 91
4. Βασιλειανὸ Ἀποθησαύρισμα Ἐκδ. Φωτοδότες σελ. 310
5.Ὅ.π. σελ. 305
6.Οἱ τρεῖς Καθολικὲς Ἐπιστολὲς Ἰωάννου Ἐκδ. Ρηγοπούλου σελ. 27

Ὀρθόδοξος Τύπος άρ. φύλ. 1983, 12  Ἰουλίου 2013