Οἱ λόγοι τοῦ Κύριου «οὐ μή παρέλθουσι εἰς τόν αἰῶνα»[1]. Ὁ Κύριος μέ τήν σωτήρια οἰκονομία Του, χύνοντας τό Πανάγιον αἷμα Του ἐπί τοῦ Σταυροῦ, μᾶς ἐξασφάλισε τήν αἰώνιο ζωή καί σωτηρία. Μᾶς τά ὑποσχέθηκε μέ τό αἷμα Του, μέ τό αἷμα τῆς Καινῆς Διαθήκης «τό ὑπέρ ὑμῶν καί πολλῶν ἐκχυνόμενον, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»[2]. Καί ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἐργάζεται πνευματικά καί εὐαρεστεῖ στόν Θεό, μετανοεῖ καί καθαρίζεται, αὐτός ἀξιώνεται νά μετέχει αὐτῆς τῆς νέας Διαθήκης καί νά ἀπολαμβάνει τήν αἰώνια ζωή καί Βασιλεία. Χρειάζεται ὅμως πνευματική ἐργασία καί χρειάζεται καί τρόπος σωστός πού νά γίνεται αὐτή ἡ πνευματική ἐργασία.
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅτι αὐτή «ἡ πνευματική ἐργασία πού κάνετε στά βάθη τῆς ψυχῆς σας νά γίνεται μυστικά, νά μή γίνεται ἀντιληπτή ὄχι μόνο ἀπ’ τούς ἄλλους, ἀλλά οὔτε κι ἀπό σᾶς τούς ἴδιους. Ὅ,τι κάνει ὁ καλός ἑαυτός σας, νά μήν τό παίρνει εἴδηση ὁ κακός», δηλαδή ὁ ἐμπαθής, ὁ παλαιός ἄνθρωπος, ὁ ἄνθρωπος τῶν παθῶν, τῆς φιληδονίας, τῆς κενοδοξίας, τῆς φιλαργυρίας. «Μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου»[3]. «Ἀριστερά εἶναι ὁ ἀντίθετος ἑαυτός μας. Ὅταν τό πάρει εἴδηση, θά τά χαλάσει ὅλα. Ὁ ἀντίθετος εἶναι ὁ κακός ἑαυτός μας. Τό λέμε ἔτσι ἐξευγενισμένα. Νέος εἶναι ὁ ἐν Χριστῷ ἑαυτός μας, ἐνῶ ὁ ἄλλος εἶναι ὁ παλαιός. Χρειάζεται τέχνη γιά νά μήν παίρνει εἴδηση ὁ παλαιός. Χρειάζεται τέχνη καί κυρίως ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ»[4]. Δέν θά πρέπει δηλαδή ὁ ἄνθρωπος νά ἐργάζεται πνευματικά, ἀποσκοπώντας στό νά ἱκανοποιήσει τά πάθη του καί μάλιστα τό πάθος τῆς κενοδοξίας, τῆς ἀνθρωπαρέσκειας, ὅπως ἔκαναν οἱ Φαρισαῖοι τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦσαν τίς ἀρετές πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις, γιά νά τούς βλέπουν οἱ ἄνθρωποι καί νά τούς δοξάζουν. Καί ἀντί νά δουλεύουν στόν Θεό, δούλευαν στά πάθη τους καί ἔτσι ἡ πνευματική τους ἐργασία πήγαινε χαμένη.
«Ὑπάρχουν», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «μερικά μυστικά. Τό Εὐαγγέλιο καί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μᾶς προτρέπει πῶς πρέπει νά προλαμβάνομε ὁρισμένα πράγματα πού θά μᾶς δυσκολεύσουν στόν ἀγῶνα μας. Γιά αὐτό λέει αὐτό τό «μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου»[5]. Γιά παράδειγμα, θέλετε νά γευθεῖτε μιά χαρά ἀπό τόν Θεό; Ποιό εἶναι ἐδῶ τό μυστικό; Ἔστω κι ἄν τήν πιστεύετε κι ἄν τή ζητᾶτε τή χαρά καί λέτε, «δέν μπορεῖ παρά νά μοῦ τήν ἐδώσει ὁ Θεός», Ἐκεῖνος δέν τή δίδει. Καί αἰτία εἶστε ἐσεῖς οἱ ἴδιοι. Ὄχι ὅτι ὁ Θεός δέν θέλει νά τή δώσει αὐτή τή χαρά, ἀλλά ὅλο τό μυστικό εἶναι ἡ δική μας ἁπλότητα καί ἁπαλότης»[6]. Προφανῶς, ἐννοεῖ ὁ Ὅσιος, ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος πάρει αὐτό πού θέλει ἐγωιστικά καί τό ἐγκολπωθεῖ ὡς δικό του κατόρθωμα καί πέσει στήν ὑπερηφάνεια, βλάπτεται πάρα πολύ. Γι’ αὐτό καί ὁ Θεός δέν τοῦ ἱκανοποιεῖ αὐτό τό αἴτημα, γιατί δέν ὑπάρχει ἁπλότητα καί ταπείνωση, ἀλλά ὑπάρχει πονηρία, ἰδιοτέλεια καί διάθεση ὑπερηφανείας καί κατάκρισης τῶν ἄλλων. Ἀκριβῶς ὅπως ἐνεργοῦσε καί ὁ Φαρισαῖος τῆς παραβολῆς, κατακρίνοντας τόν τελώνη.
«Ὅταν λείπει ἡ ἁπλότης καί λέτε, «θά κάνω αὐτό κι ὁ Θεός θά μοῦ δώσει αὐτό πού ζητῶ, θά κάνω ἐκεῖνο, θά κάνω τό ἄλλο…», δέν γίνεται. Ναί, νά κάνω τοῦτο, τό ἄλλο, ἀλλά μέ τόση μυστικότητα, μέ τόση ἁπλότητα, μέ τόση ἁπαλότητα, ὥστε κι ἐγώ ὁ ἴδιος πού τό ζητῶ, νά μήν τό πάρω εἴδηση»[7]. Γιατί ὁ Θεός δέν ἐκβιάζεται, οὔτε ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν δίνεται ὡς συνάλλαγμα, ὡς ἀνταλλαγή, δίνουμε κόπους καί ἄσκηση καί παίρνουμε τήν Βασιλεία. Ἀλλά ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι δωρεά, εἶναι Χάρις, εἶναι χάρισμα.
«Ἁπλά, ἁπαλά θά κάνετε τό καθετί», γιά νά ἔχουμε ταπεινό φρόνημα, γιά νά μήν βασιζόμαστε στόν ἑαυτό μας, ἀλλά στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. «Δέν θά κάνετε τίποτα μέ σκοπιμότητα», λέει ὁ Ὅσιος. «Νά μή λέτε, «θά τό κάνω ἔτσι, γιά νά ἔλθει αὐτό τό ἀποτέλεσμα», ἀλλά θά τό κάνετε ἔτσι ἁπαλά, χωρίς νά τό ξέρετε. Μόνο ἀπό ἀγάπη καθαρή στόν Κύριο. Δηλαδή προσεύχεσθε ἁπλά καί δέν σκέπτεσθε τί θά χαρίσει ὁ Θεός μές στήν ψυχή σας. Δέν κάνετε ὑπολογισμούς. Ξέρετε, βέβαια, τί χαρίζει ὁ Θεός στήν ἐπαφή μαζί Του, ἀλλά εἶναι σάν νά μήν ξέρετε. Νά μήν τό συζητᾶτε οὔτε μέ τόν ἑαυτό σας. Ἔτσι ὅταν λέτε τήν εὐχή, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με», νά τή λέτε ἁπαλά, ἁπλά καί νά μή σκέπτεσθε τίποτα ἄλλο, παρά μόνο τήν εὐχή. Αὐτά εἶναι πολύ λεπτά πράγματα καί χρειάζεται νά ἐπενεργήσει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει δεύτερο λογισμό, πού δέν λειτουργεῖ μέ πονηρία ἀπέναντι στόν Θεό, αὐτός εἶναι πού ἔχει ἁπλότητα. Αὐτός εἶναι πού ἔχει ταπεινό φρόνημα καί εὐαρεστεῖ στόν Θεό. Αὐτός μπορεῖ νά κάνει καθαρή προσευχή. «Ἡ καρδιά σας», ἔλεγε ὁ Ὅσιος, «νά εἶναι ἁπλή, ὄχι διπλή καί ἀνειλικρινής· ἀγαθή κι ὄχι πονηρή καί ἰδιοτελής. Τήν ἁπλή καί ἀγαθή ψυχή ὅλοι τήν ἐπιζητοῦν. Ἀναπαύονται σέ ἐκείνη, τήν πλησιάζουν χωρίς φόβο, χωρίς ὑποψία καί ἡ ἴδια ζεῖ μέ ἐσωτερική εἰρήνη, ἔχει ἀγαθή σχέση μέ ὅλους τούς ἀνθρώπους καί μέ ὅλη τήν κτίση. Ὁ ἀγαθός, ὁ καλοκάγαθος, αὐτός πού δέν ἔχει πονηρούς λογισμούς, ἑλκύει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Κυρίως ἡ ἀγαθότητα καί ἡ ἁπλότητα ἑλκύουν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ· εἶναι οἱ προϋποθέσεις, γιά νά ἔλθει ὁ Θεός καί «μονήν εὑρήσει»[8]. Ἀλλά πρέπει νά γνωρίζει ὁ ἀγαθός καί τίς πονηριές τοῦ διαβόλου καί τῶν ἀνθρώπων, διότι πολύ θά ταλαιπωρεῖται. Ἀλλιῶς θά ἔπρεπε νά ζεῖ σέ κοινωνία ἀγγέλων.
Στήν Ἁγία Γραφή ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς λέει καθαρά γιά τήν ἁπλότητα καί τήν ἁπαλότητα. «Ἀγαπήσατε δικαιοσύνην, οἱ κρίνοντες τήν γῆν». Εἶναι ἀπό τήν Σοφία Σολομῶντος. Ἀγαπῆστε τήν δικαιοσύνη ἐσεῖς οἱ κυβερνῆτες τῆς γῆς. «Φρονήσατε περί τοῦ Κυρίου ἐν ἀγαθότητι, ἐν ἁπλότητι καρδίας ζητήσατε αὐτόν». Σκεφτεῖτε μέ ἀγαθότητα τόν Κύριο καί ἀναζητεῖστε Τον μέ ἁπλή καρδιά, «ὅτι εὑρίσκεται τοῖς μή πειράζουσιν αὐτόν, ἐμφανίζεται δέ τοῖς μή ἀπιστοῦσιν αὐτῷ». Διότι ὁ Κύριος βρίσκεται καί Τόν βρίσκουν αὐτοί πού δέν τόν ἐκπειράζουν καί ἀποκαλύπτεται σέ αὐτούς πού Τόν πιστεύουν. «Σκολιοί γάρ λογισμοί..», λέει στή συνέχεια στή Σοφία Σολομώντος, «χωρίζουσιν ἀπό Θεοῦ, δοκιμαζομένη τε ἡ δύναμις ἐλέγχει τούς ἄφρονας». Οἱ κακοί λογισμοί ἀπομακρύνουν ἀπό τόν Θεό καί οἱ ἄφρονες πού περιφρονοῦν τή δύναμη τοῦ Θεοῦ τιμωροῦνται. «Ὅτι εἰς κακότεχνον ψυχήν οὐκ εἰσελεύσεται σοφία, οὐδέ κατοικήσει ἐν σώματι κατάχρεῳ ἁμαρτίας»[9]∙ διότι ἡ σοφία ἡ ἀληθινή δέν θά εἰσέλθει σέ κακοχτισμένη ψυχή, οὔτε θά κατοικίσει σέ κάποιον πού εἶναι γεμάτος ἁμαρτία.
«Ἁπλότητα καί ἀγαθότητα. Αὐτό εἶναι τό πᾶν, γιά ν’ ἀποκτήσετε τήν θεία Χάρη. Πόσα μυστικά ὑπάρχουν στήν Ἁγία Γραφή! «Κακότεχνος ψυχή» εἶναι ἡ κακοφτιαγμένη, ἡ κακοχτισμένη ψυχή, αὐτή πού κατασκευάζει τό κακό. Οὔτε εἰσέρχεται οὔτε πολύ περισσότερο κατοικεῖ ἡ θεία σοφία σέ μία τέτοια ψυχή. Ὅπου ὑπάρχει διαφθορά καί δολιότητα, δέν εἰσέρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ»[10].
Ἄς ἀγωνισθοῦμε λοιπόν, νά καθαρισθοῦμε ἀπό τά πάθη τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, καί ἄς ἀγωνιστοῦμε μέ ἁπλότητα καί ἁπαλότητα, μέ ἐσωτερική εἰρήνη, ἀθόρυβα, μυστικά μές στήν καρδιά μας, χωρίς νά ἐπιδιώκουμε τίποτε δικό μας∙ μέ πλήρη ἀνιδιοτέλεια ἀπέναντι στόν Θεό, ἔτσι ὥστε νά μήν τρέφεται καθόλου ὁ παλαιός ἄνθρωπος, ἀλλά νά εἴμαστε νέοι, καινούργιοι, κατά Θεόν εὐάρεστοι καί ἔτσι νά ἀξιωθοῦμε καί τῆς Βασιλείας Του.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Μᾶρκ. 13, 23.
[2] Ματθ. 26, 28.
[3] Ματθ. 6, 3.
[4] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[5] Ματθ. 6, 3.
[6] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[7] Ὅ.π.
[8] Πρβλ. Ἰωάν. 10, 9.
[9] Πρβλ. Σοφ.Σολ 1, 1-4.
[10] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.