Ὁ Ὅσιος Πορφύριος

καί ἡ καταπολέμηση τῆς φιληδονίας

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἀντίθετα μέ ὅ,τι λένε οἱ μεταπατερικοί θολολόγοι, καθοδηγοῦσε τά πνευματικά του παιδιά στήν ἀγωνιστική ἐγκράτεια, στήν ἁγνότητα-καθαρότητα καί στήν χαλιναγώγηση τῆς κάθε σαρκικῆς ἡδονῆς-εὐχαρίστησης, τόσο μέ τήν διδασκαλία του, ὅσο καί μέ τό παράδειγμά του. Χαρακτηριστικό ἀγωνιστικό παράδειγμα τοῦ Ὁσίου, στό ὁποῖο φαίνεται ξεκάθαρα ἡ ἔντονη προσπάθειά του γιά τήν καταπολέμηση τῆς ἡδονῆς πού προκαλεῖται μέ τό φαγητό, εἶναι τό ἀκόλουθο, ὅπως μοῦ τό ἀποκάλυψε πνευματικό του παιδί στό Ἅγιον Ὄρος: Γιά πολλές ἡμέρες ἔτρωγε τόσο αὐτός, ὅσο καί οἱ συνασκητές του, συνεχῶς τό ἴδιο φαγητό, ἔτσι ὥστε νά δαμάσουν τήν λαιμαργία-φιληδονία. Ἔτρωγαν μέχρι σημείου πού δέν μποροῦσαν πλέον νά φάγουν ἄλλο, λόγῳ τῆς φυσικῆς ἀνθρώπινης ἀδυναμίας.

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος δίδασκε ὅτι μέ τόν ἔρωτα γιά τήν ἐγκράτεια, ὁ ὁποῖος καλλιεργεῖται ἀπό ἀγάπη γιά τόν Χριστό, κατά τό τοῦ Ἁγ. Ἀπ. Παύλου: «ταλαιπωρῶ τό σῶμα μου καί τοῦ συμπεριφέρομαι ὡς δοῦλο, μήπως ἐνῶ κήρυξα σέ ἄλλους ὁ ἴδιος φανῶ ἀδόκιμος»[1], μεταστοιχειώνεται τό ὑλῶδες (γήϊνο, ὑλικό) τῆς σάρκας πρός τήν ἀκρώρεια (ἀκρότητα, κορυφή) τῆς ἀπάθειας. Δηλαδή, ἡ μεγάλη ἀγάπη γιά τήν ἐγκράτεια ὁδηγεῖ στήν κορυφή τῆς ἀπάθειας.

«Προχθές», διηγεῖται ὁ Ὅσιος Πορφύριος, «ἦλθε ἐδῶ ἕνας καί μοῦ λέει:

– Ἐσύ ὑποστηρίζεις τίς θεωρίες τοῦ τάδε (δέν συγκράτησα τό ὄνομά του) περί ἀπολαύσεως τῶν ἀνθρωπίνων ἡδονῶν καί τοῦ ἔρωτος[2];

Τοῦ λέγω:

– Νά ἐγώ τί ὑποστηρίζω καί τί πρεσβεύω: Ἄνοιξε τό Μηναῖο τοῦ Ἰουνίου στίς 14 τοῦ Ἁγίου Μεθοδίου. Ἐκεῖ, στόν κανόνα, θά βρεῖς πῶς μετατρέπει ὁ Χριστός τά πάθη εἰς ἀπάθειαν.

Τοῦ τό διάβασα, τοῦ τό ἐξήγησα καί εὐχαριστήθηκε πολύ.

– Βρές το καί σύ καί πάρε με τηλέφωνο.

[Τό βρῆκα. Αὐτό εἶναι: Χαλιναγωγῶν σύ τῶν παθῶν τά σκιρτήματα, τῆς ἐγκρατείας ἔρωτι μετεστοιχείωσας τῆς σαρκός τό ὑλῶδες, πρός τήν τῆς ἀπαθείας, Πάτερ, ἀκρώρειαν[3]. (ᾨδή α΄, τοῦ Ἁγίου Μεθοδίου, 14 Ἰουνίου)].

– Ὁ Χρι­στός δέν ξεριζώνει κάτι πού φύτευσε μέσα μας. Ἀλλά τό ἐκκεντρίζει, τό μεταστοιχειώνει, ἀπό ἄγριο τό κάνει ἥμερο. Τό στρέφει στόν Χριστό καί τό ἁγιάζει. Παράδειγμα ἡ Ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ὁ Ἅγιος Μωυσῆς ὁ Αἰθίοψ, καί τόσοι ἄλλοι»[4].

Τά πάθη εἶναι ἡ λάθος κατεύθυνση πού παίρνουν οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς μας, λόγῳ τῆς ραθυμίας, τῆς λήθης καί τῆς ἄγνοιάς μας. Καλούμαστε ὄχι νά τά ἐξαλείψουμε, ἀλλά νά τά μεταστρέψουμε σέ θεοφιλή πάθη, νά τά μεταστοιχειώσουμε, νά τά ἀνακατευθύνουμε. Πρέπει τίς ψυχικές μας δυνάμεις νά τίς κατευθύνουμε πρός τόν Κτίστη καί Θεό μας. Ἀντί νά κινούμαστε ἀγαπητικά πρός τά κτίσματα (φιλαργυρία), πρός τίς ἡδονές (φιληδονία) καί πρός τήν μάταιη δόξα τοῦ κόσμου (φιλοδοξία), θά πρέπει νά κινηθοῦμε ἀγαπητικά πρός τόν Θεό καί νά καλλιεργήσουμε τόν Θεῖο ἔρωτα[5], ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ στήν ἀπάθεια (τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά ψεκτά-ἁμαρτωλά πάθη). Ὁ Ἅγιος Πορφύριος, μέ τήν ὅλη του διδασκαλία καί ζωή, δίδει τό σωστό πλαίσιο γιά μία κατά Χριστόν ζωή, τόσο γιά τούς ἀγάμους, ὅσο καί γιά τούς ἐγγάμους.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Ἐν Χριστῷ ἀγάπη ἤ Μεταπατερική θεολογία (Ἀρχ. Σάββα Ἁγιορείτου) – Νέο βιβλίο

[1]           Α΄Κορ. 9, 27: «ὑπωπιάζω μου τό σῶμα καί δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτός ἀδόκιμος γένωμαι».

[2]               Προφανῶς κάποιου νεοορθοδόξου-νεονικολαΐτου θεολόγου, ἀπ’ αὐτούς πού δέν παύουν νά ἐρωτολογοῦν ἀκατάπαυστα ἐξωθώντας τούς νέους στήν λαγνεία καί στήν σαρκική ἁμαρτία.

[3]               Δηλαδή: «Χαλιναγωγώντας σύ Πάτερ τά σκιρτήματα τῶν παθῶν μέ τόν ἔρωτα τῆς ἐγκράτειας, μεταστοιχείωσες τό ὑλικό τῆς σάρκας (τό σαρκικό γήινο φρόνημα) στήν ἀκρότητα τῆς ἀπάθειας».

[5]               Πρβλ. Βίος καί Λόγοι, Ζ΄, σελ. 332.