Προχωροῦμε σ’ ἕνα καινούριο κεφάλαιο τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ (τοῦ π. Σωφρονίου ὁ Ἅγιος Σιλουανός»), πού ἔχει τίτλο «Ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς γιά τόν κόσμο». Κι ἄν τό προσέξουμε, θά δεῖτε, τήν σημασία τῆς προσευχῆς καί τοῦ ἔργου πού κάνουν οἱ μοναχοί καί ὅλοι οἱ πιστοί πού προσεύχονται. Γιατί μερικοί λένε, ἐντάξει, μόνο προσευχή; Ὄχι μόνο προσευχή! Αὐτό εἶναι τό σπουδαιότερο πράγμα πού μπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος γιά ὅλο τόν κόσμο.
«Γράφει ὁ μακαριστός Γέροντας», ἐννοεῖ ὁ Ἅγιος Σιλουανός, «Ὁ μοναχός ἱκετεύει γιά ὅλο τόν κόσμο. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, δίνει στόν μοναχό τήν ἀγάπη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἀπ’ αὐτή τήν ἀγάπη ἡ καρδιά τοῦ μοναχοῦ εἶναι πάντα λυπημένη γιά τόν λαό γιατί δέν σώζονται ὅλοι. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἦταν τόσο λυπημένος γιά τόν λαό, ὥστε παρέδωσε τόν ἑαυτό Του στόν σταυρικό θάνατο. Καί ἡ Παναγία εἶχε τήν ἴδια λύπη γιά τούς ἀνθρώπους στήν καρδιά της. Τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα ἔδωσε ὁ Κύριος καί στούς Ἀποστόλους καί στούς Ἁγίους Πατέρες μας καί στούς Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας»[1]. Τό Πνεῦμα δηλαδή τό Ἅγιο δίνει στούς Ἁγίους, στούς Ἀποστόλους, στούς Ἁγίους Πατέρες, στούς Ποιμένες, ἀγάπη γιά τόν κόσμο καί πόνο καί λύπη. Γιατί; Γιατί δέν σώζονται ὅλοι. Καί μόνο νά σκεφτεῖ κανείς τόσα δισεκατομμύρια σήμερα ἄνθρωποι μακριά ἀπό τόν Χριστό σ’ ὅλο τόν κόσμο! Αὐτοί πῶς μποροῦν νά σωθοῦν; Καί ὑπάρχει μεγάλη πιθανότητα νά μήν σωθοῦν. Κι αὐτό ὅλο προκαλεῖ λύπη μεγάλη στήν καρδιά μας.
«Σ’ αὐτό ἔγκειται ἡ διακονία μας στόν κόσμο. Γι’ αὐτό οὔτε οἱ Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας οὔτε οἱ μοναχοί πρέπει νά ἀσχολοῦνται μέ κοσμικά προβλήματα, ἀλλά νά μιμοῦνται τήν Θεομήτορα, ἡ ὁποία μελετοῦσε μέρα καί νύχτα μέσα στόν ναό, στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, τόν νόμο τοῦ Κυρίου καί περνοῦσε τή ζωή της πρεσβεύοντας γιά τόν λαό»[2]. Εἶναι ἐπίκαιρο αὐτό, γιατί σήμερα γιορτάζουμε τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου καί ἀκριβῶς γιορτάζουμε αὐτό τό γεγονός τῆς εἰσόδου τῆς Παναγίας μας στόν ναό καί θυμούμαστε τήν παραμονή της δώδεκα χρόνια στόν ναό, στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, πού ἄκουγε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί προσευχότανε γιά ὅλους.
«Ἡ προσευχή γιά ὅλο τόν κόσμο, γιά ὅλο τόν Ἀδάμ, ὁδηγεῖ πολλές φορές στήν ἀπομάκρυνση ἀπό τήν εἰδική ὑπηρεσία πρός τούς ἀνθρώπους». Καί λένε καί οἱ ἄνθρωποι μέσα στόν κόσμο, τί κάνει ὁ μοναχός τώρα;.. γιατί δέν βγαίνει στόν κόσμο νά βοηθήσει τούς ἄρρωστους, φτωχούς κ.λπ. Κάνει ὅμως τό μεῖζον! «Ἴσως ρωτήσει κανείς: Αὐτή ἡ ἀπομάκρυνση δέν εἶναι μήπως μία ἄρνηση τῆς συγκεκριμένης ὀντότητας γιά χάρη μιᾶς ἀφηρημένης ἰδέας;».Μήπως δηλαδή κυνηγᾶμε χίμαιρες, κυνηγᾶμε ἄπιαστα πράγματα μέ τήν προσευχή καί οὐσιαστικά δέν κάνουμε τίποτε, ἐνῶ θά μπορούσαμε νά κάνουμε κάτι συγκεκριμένο σέ κάποιον συγκεκριμένο ἄνθρωπο; «Βεβαίως, ὄχι. Γιατί ὁ ὅλος Ἀδάμ δέν εἶναι μιά ἀφηρημένη ἰδέα, ἀλλά τό πιό συγκεκριμένο πλήρωμα τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως»[3]. Ὁ μοναχός, καί ὁ ἄνθρωπος πού πιστεύει καί προσεύχεται γιά ὅλους, ἀσχολεῖται μέ ὅλο τόν Ἀδάμ, μέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, ἡ ὁποία δέν εἶναι ἀφηρημένη ἰδέα∙ εἶναι κάτι πολύ συγκεκριμένο.
«Ἡ φύση τῆς πανανθρώπινης ὑπάρξεως εἶναι τέτοια, ὥστε κάθε ἰδιαίτερο πρόσωπο, πού νικᾶ τό κακό στόν ἑαυτό του, καταφέρνει μέ τήν νίκη του αὐτή ἕνα τόσο μεγάλο χτύπημα στό κοσμικό κακό, πού τά ἀποτελέσματά του ἐπιδροῦν εὐεργετικά στά πεπρωμένα ὅλου τοῦ κόσμου»[4]. Μέ ἁπλά λόγια, θυμηθεῖτε αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός στόν Ἀβραάμ: ἄν ὑπῆρχαν δέκα δίκαιοι, πού ἐννοεῖται προσεύχονταν γιά ὅλους, γιατί αὐτό σημαίνει δίκαιος ὅτι ἀγαπάει τόν Θεό καί ἀγαπάει καί ὅλους τούς ἀνθρώπους καί προσεύχεται γι’ αὐτούς.. ἄν ὑπήρχαν δέκα δίκαιοι στά Σόδομα καί στά Γόμορρα, δέν θά καταστρεφόντουσαν οἱ πέντε πόλεις. Αὐτό ἀκριβῶς λέει ἐδῶ ὁ π. Σωφρόνιος, ὅτι ἡ ζημιά, ἡ ἧττα πού ἐπιφέρει ἕνας προσευχόμενος ἄνθρωπος στό κοσμικό κακό εἶναι πάρα πολύ μεγάλη! Πάρα πολύ στερεώνεται ὁ κόσμος μέ τίς εὐχές ἑνός Ἁγίου ἀνθρώπου.
«Καί ἀπό τήν ἄλλη πάλι, ἡ φύση τοῦ κοσμικοῦ κακοῦ εἶναι τέτοια, ὥστε ὅταν νικᾶται ἀπό μερικές μόνο ἀνθρώπινες ὑποστάσεις», μερικά μόνο ἀνθρώπινα πρόσωπα, δέν εἶναι ἀνάγκη νά εἶναι ὅλοι δηλαδή, ἀλλά μερικοί, θυμηθεῖτε πάλι «δέκα», ἄν ὑπῆρχαν δέκα.. «ὑφίσταται ἧττα», τό κακό, «πού ἡ σημασία καί ἡ ἔκτασή της εἶναι ἀπείρως δυσανάλογες πρός τόν ἀριθμό τῶν νικητῶν»[5]. Μπορεῖ νά εἶναι ἐλάχιστοι οἱ νικητές, ἀλλά αὐτοί οἱ ἐλάχιστοι εἶναι ἀρκετοί γιά νά πληγεῖ καίρια τό κακό καί ἄς ποῦμε νά συντηρηθεῖ καί νά στερεωθεῖ ἡ ἀνθρωπότητα. Αὐτό δέ σημαίνει ὅτι ἐξαιτίας τῶν δέκα θά σωθοῦν ὅλοι, ἀλλά ὅμως θά τούς δοθεῖ μία παράταση, μία εὐκαιρία μετανοίας ἀκόμα περισσότερο, ἔτι καί ἔτι.
«Ἕνας ἅγιος εἶναι φαινόμενο ἐξόχως πολύτιμο δι’ ὅλην τήν ἀνθρωπότητα. Οἱ ἅγιοι μέ τό γεγονός τῆς ὑπάρξεώς τους στόν κόσμο, πού μπορεῖ νά εἶναι ἀφανής γιά τόν κόσμο» ἡ ὕπαρξή τους, μπορεῖ νά κυκλοφοροῦν ἀνάμεσά μας καί νά μήν τούς παίρνουμε εἴδηση, «εἶναι φανεροί ὅμως στόν Θεό. Φέρνουν -αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἅγιοι- πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στή γῆ, σέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα». Κοιτάξτε τί γράφει ὁ Ἅγιος Σιλουανός: «Νά, ἐξαιτίας τέτοιων ἀνθρώπων, θαρρῶ, διαφυλάσσει ὁ Κύριος τόν κόσμο. Γιατί αὐτοί ἀρέσουν τόσο πολύ στόν Θεό καί ὁ Θεός εἰσακούει πάντα τούς ταπεινούς δούλους του, κι ἐμεῖς ὅλοι ἀπολαμβάνουμε εἰρήνη μέ τίς προσευχές τους»[6]. Τί ὡραῖα λόγια εἶναι αὐτά! Νά ἀρέσουμε στόν Θεό! Καί οἱ Ἅγιοι εἶναι αὐτοί πού ἀρέσουν στόν Θεό, εὐαρεστοῦν στόν Θεό. «Εὗρον -λέει- Δαυΐδ, ἄνδρα κατά τήν καρδίαν μου»[7], λέει ὁ Θεός. Μοῦ ἀνέπαυσε τήν καρδιά Μου ὁ Δαυίδ! Λοιπόν, καί ἐξαιτίας τῶν προσευχῶν αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, πού ἀρέσουν πάρα πολύ στόν Θεό, συντηρεῖ ὁ Θεός καί ὅλο τόν κόσμο, διαφυλάσσει ὅλο τόν κόσμο.
Καί λέει πάλι ὁ Ἅγιος Σιλουανός: «Ὁ κόσμος στέκεται μέ τήν προσευχή. Καί ὅταν ἀδυνατίσει ἡ προσευχή, τότε ὁ κόσμος θά χαθεῖ. Ἴσως πεῖς, πώς τώρα δέν ὑπάρχουν τέτοιοι μοναχοί πού νά προσεύχονται γιά ὅλο τόν κόσμο. Καί ἐγώ σοῦ λέω, πώς ὅταν λείψει ἀπό τή γῆ αὐτή ἡ προσευχή, θά χαθεῖ ὁ κόσμος»[8] καί θά ἔρθουν μεγάλες καταστροφές. Ἤδη ὑπάρχουν καί τώρα. Τό γεγονός ὅτι ὑπάρχει ἀκόμα κόσμος σημαίνει ὅτι ὑπάρχουν ἀκόμα ἄνθρωποι πού προσεύχονται γιά ὅλο τόν κόσμο.
Οἱ Ἅγιοι ζοῦν μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι θεία δύναμη, ἡ ὁποία κτίζει καί συντηρεῖ τόν κόσμο. Καί γι’ αὐτό ἔχει τόσο μεγάλη δύναμη ἡ προσευχή τους, γιατί ἔχουν μέσα τους τόν ἴδιο τόν Θεό καί ἡ προσευχή τους εἶναι φορτισμένη καί πηγάζει ἀπό μία ὕπαρξη ἡ ὁποία ἔχει δεχτεῖ τόν Θεό. «Ὁ Ἅγιος Βαρσανούφιος, γιά παράδειγμα, μαρτυρεῖ πώς ἡ προσευχή τριῶν ἀνδρῶν συγκρατοῦσε στήν ἐποχή του τόν κόσμο ἀπό τήν καταστροφή»[9]. Ἕνας ἦταν στήν Κόρινθο, ἕνας ἦταν στή Ρώμη καί ἕνας ἀκόμα. Ἴσως νά ἦταν αὐτός ὁ ἴδιος, ἀλλά δέν τό λέει.
«Γι’ αὐτό κάθε Ἅγιος εἶναι φαινόμενο μέ κοσμικές διαστάσεις, πού ἡ σημασία του ξεπερνᾶ τά ὅρια τῆς ἐπίγειας ἱστορίας καί βγαίνει στόν κόσμο τῆς αἰωνιότητας»[10]. Καί οἱ σύγχρονοι Ἅγιοι οἱ δικοί μας, ὁ π. Πορφύριος, ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος, μᾶς ἔχουν εὐεργετήσει καί μᾶς εὐεργετοῦν πάρα πολύ χωρίς νά τό ἔχουμε συνειδητοποιήσει. Ἄν διαβάσει κανείς τόν βίο τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου, μένει πράγματι ἐνεός! Διάβαζα σέ κάποια περίπτωση πού ἔλεγε, θέλω νά πάω στό Ἅγιον Ὄρος ἔλεγε, ἀλλά πρίν πάω στό Ἅγιον Ὄρος νά ρίξουμε αὐτή τήν κυβέρνηση τώρα, γιατί ἔχει κάνει πολλά.. καί μετά θά πάω! Δηλαδή θά πεῖτε, τώρα τί λέει; Ἀστεῖα λέει;.. Ὄχι, τό ἐννοοῦσε. Καί σέ μιά ἄλλη περίπτωση ἔλεγε, ὅτι «μπῆκα μέσα στό μυαλό του καί τοῦ ἄλλαξα μυαλό!.. ἑνός δεσπότη πού ἀντιδροῦσε στό νά χτιστοῦν κάποια μοναστήρια. Θά πεῖς, ἔχουν τέτοια δύναμη οἱ Ἅγιοι; Ναί! Ἀλλάζουνε τά πάντα μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ! Γι’ αὐτό λέει, κάθε ἅγιος εἶναι φαινόμενο μέ κοσμικές διαστάσεις.
«Χάρη σ’ αὐτούς τούς ἀγνώστους στόν κόσμο ἁγίους μεταβάλλεται ἡ ροή τῶν ἱστορικῶν καί τῶν κοσμικῶν γεγονότων»[11]. Ἕνας ἔτσι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἔλεγε: ἄλλος γράφει ἱστορία καί ἄλλοι γράφουν τήν ἱστορία! Δηλαδή αὐτός πού γράφει ἱστορία δέν εἶναι ἡ πραγματική αἰτία τῶν ἱστορικῶν γεγονότων. Ἄλλοι.. οἱ ἀφανεῖς αὐτοί Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι κανονίζουν πῶς θά ἐξελιχθοῦν τά πράγματα.
«Γι’ αὐτό κάθε Ἅγιος εἶναι φαινόμενο μέ κοσμικές διαστάσεις, πού ἡ σημασία του ξεπερνᾶ τά ὅρια τῆς ἐπίγειας ἱστορίας καί βγαίνει στόν κόσμο τῆς αἰωνιότητας. Οἱ Ἅγιοι εἶναι τό ἁλάτι τῆς γῆς, τό νόημα τῆς ὑπάρξεώς της, ὁ καρπός πού γιά χάρη του διατηρεῖται κι αὐτή»[12]. Ὅ,τι καλύτερο δηλαδή βγάζει ἡ γῆ εἶναι ἡ ἁγιότητα, οἱ Ἅγιοι. Κι αὐτοί εἶναι πού δίνουν καί νόημα στό νά ὑπάρχει καί ἡ γῆ καί ὁ κόσμος. Ἀπό τή στιγμή πού θά πάψουν νά ὑπάρχουν Ἅγιοι, δέν θά ὑπάρχει νόημα νά ὑπάρχει καί ἡ γῆ καί ἡ κτίση καί θά γίνει ἡ Δευτέρα Παρούσία.
«Ὅταν ἡ γῆ θά παύσει νά γεννᾶ Ἁγίους, τότε θά χάσει καί τήν δύναμη πού συγκρατεῖ τόν κόσμο ἀπό τήν καταστροφή»[13]. Βλέπετε πόσοι πολιτισμοί, Βαβυλωνιακός, Περσικός, Αἰγυπτιακός, ὅλοι αὐτοί χάθηκαν! Καί ὁ Βυζαντινός λεγόμενος πολιτισμός. Πότε χάθηκαν; Ὅταν ἔπαψε νά ὑπάρχει ἁγιότητα. Ὅταν διεφθάρησαν οἱ πλεῖστοι.
«Ὅλοι οἱ Ἅγιοι, ὁ Ἀντώνιος, ὁ Ἀρσένιος», ὁ Μέγας Ἀντώνιος, ὁ Μέγας Ἀρσένιος, «ὁ Ἅγιος Νικόλαος, ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ, ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ καί οἱ ὅμοιοί τους ἀποτελοῦν τήν πιό πολύτιμη αἰώνια κληρονομιά ὅλου τοῦ κόσμου, παρότι ὁ κόσμος δέν θέλει νά τό ξέρει αὐτό καί φονεύει μάλιστα πολλές φορές τούς προφῆτες του, τούς Ἁγιους του»[14]. Πάρα πολλοί Ἅγιοι εἶναι μάρτυρες. Ὁ κόσμος δέν θέλει νά παραδεχθεῖ ὅτι τό καλύτερο πού ἔχει νά ἐπιδείξει εἶναι ἡ ἁγιότητα.
«Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού παραδόξως δέν ἐννοοῦν τή σημασία τῶν θρησκευτικῶν πράξεων πού οἱ ρίζες τους βρίσκονται στό ἴδιο τό ἄναρχο θεῖο Εἶναι. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀντιλαμβάνονται τήν θρησκευτική πνευματική ζωή σάν σύνολο ἀπό ὑποκειμενικά ψυχολογικά βιώματα»[15]. Δέν καταλαβαίνουν δηλαδή ὅτι ὅ,τι γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία δέν εἶναι ἕνα ὑποκειμενικό ψυχολογικό βίωμα, ἀλλά εἶναι κάτι πού ξεκινάει ἀπό τόν Θεό. Εἶναι οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ πού ἐκχέονται μέσα στήν Ἐκκλησία καί διά τῆς Ἐκκλησίας στούς ἀνθρώπους. Καί οἱ ἄνθρωποι ἐνεργοῦν ἐμπνεόμενοι, δυναμούμενοι, ἐμπλουτιζόμενοι ἀπό αὐτές τίς ἐνέργειες. Ἀλλά ἕνας πού εἶναι ἐκτός Ἐκκλησίας μιλάει γιά θρησκευόμενους ἀνθρώπους. Ἔχουμε κι αὐτούς… τί νά τούς κάνουμε;.. νά τούς φτιάξουμε μερικές ἐκκλησίες γιά νά κάνουνε αὐτά πού θέλουνε, τά θρησκευτικά τους καθήκοντα.. ἐπειδή ἔχουν αὐτή τήν ἰδιομορφία νά θρησκεύουν… Δέν εἴμαστε τέτοιοι, δέν ἔχουμε τέτοια ψυχολογία. Ἀλλά δέν εἶναι ἔτσι. Δέν εἶναι ὑποκειμενικά ψυχολογικά βιώματα αὐτά πού ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά εἶναι κάτι πού ξεκινᾶ ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό. Εἶναι γεγονότα, εἶναι πράγματα.
«Οἱ ἄνθρωποι λοιπόν πού δέν ἐννοοῦν αὐτό, δέν τό καταλαβαίνουν ἤ δέν θέλουν νά τό καταλάβουν, ἀντιλαμβάνονται τήν θρησκευτική-πνευματική ζωή σάν ἕνα σύνολο ἀπό ὑποκειμενικά ψυχολογικά βιώματα πού πεθαίνουν μόλις πάψουν νά ὑπάρχουν στήν ψυχή»[16]. Δηλαδή εἶναι κάτι πού τό ζεῖς ἐσύ προσωπικά, ψυχολογικά, καί ὅταν σταματήσεις νά τό ζεῖς, σταματᾶνε τά πάντα. Δέν ὑπάρχει καμιά ἄλλη συνέχεια αὐτοῦ τοῦ πράγματος, αὐτοῦ πού ἔζησες.
«Ἀπό τήν μακρόχρονη ἐπικοινωνία μας μέ τόν Γέροντα καί ἀπό τά λόγια πού παραθέσαμε πιό πάνω βλέπουμε πώς ἐκεῖνος θεωροῦσε τίς πνευματικές καταστάσεις σάν ἐξαιρετικά μεγάλες, ἐξαιτίας τῆς αἰώνιας ὀντολογικῆς σημασίας τους»[17]. Δηλαδή λέει ὁ Ἅγιος Σιλουανός καί ὁ π. Σωφρόνιος, αὐτό πού ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία ἔχει αἰώνια ὀντολογική σημασία. Δέν εἶναι κάτι πού τό ἔζησες μιά στιγμή, τό ἔχασες μετά, τελείωσε∙ ἀλλά αὐτό ἔχει ἐπιπτώσεις καί σέ σένα στήν αἰωνιότητα καί σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία στήν αἰωνιότητα. Εἴδατε πού σᾶς εἶπα γιά τόν Ἅγιο Πορφύριο. Μποροῦσε ν’ ἀλλάζει τή ροή τῶν ἱστορικῶν γεγονότων! Αὐτό δέν εἶναι ὑποκειμενικό ψυχολογικό βίωμα∙ εἶναι κάτι πού συμβαίνει ἀντικειμενικά καί ἔχει ἐπιπτώσεις σέ ἑκατομμύρια ἀνθρώπους σέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα καί γιά πάντα.
«Τήν προσευχή γιά τούς ἐχθρούς καί γιά ὅλο τόν κόσμο τήν αἰσθανόταν ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὡς αἰώνια ζωή, ὡς θεία ἐνέργεια στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ὡς ἄκτιστη Χάρη καί δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»[18]. Δέν μπορεῖς νά προσεύχεσαι εἰλικρινά γιά τούς ἐχθρούς σου, ἄν δέν ἔχεις ζωντανή, ἐνεργό μέσα σου τή Θεία Χάρη. Γι’ αὐτό καί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Σιλουανός, εἶναι αἰώνια ζωή ἡ ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς. Γιατί γιά νά ἔχεις ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς, σημαίνει ὅτι ἔχεις μέσα σου τόν αἰώνιο Θεό.
Καί ὅσο ἀποδέχεται ὁ κόσμος τοῦτο τό δῶρο, θά ὑπάρχει. Ὅσο ἀποδέχεται τή Χάρη τοῦ Θεοῦ δηλαδή, θά ὑπάρχει. Γιατί ὑπάρχουμε ἐξαιτίας τοῦ Θεοῦ! Ἐξαιτίας τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ ὑπάρχουμε. Βλέπετε, ἄς ποῦμε, ὅτι οἱ ἐπιστήμονες λένε ὅτι σέ τόσα χρόνια θά καταστραφοῦμε λόγω οἰκολογικῶν ἀλλοιώσεων κ.λπ. Τίποτα δέν θά γίνει, ὅσο ὁ ἄνθρωπος παραμένει δεκτικός τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἔρχεται ἡ Χάρις ἡ ὁποία, «τά ἀσθενῆ θεραπεύει καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῖ», ὅπως τό λέμε. Διορθώνει τά πάντα! Κι αὐτοί πού μιλᾶνε γιά τό γεγονός τῆς ὑπερθέρμανσης τοῦ πλανήτη, ἴσως τό ἔχετε ἀκούσει αὐτό. Κι ὅμως ὑπάρχουνε φωτογραφίες ἐπιστημονικές πού δείχνουνε ὅτι οἱ πάγοι στούς πόλους αὐξάνονται τά τελευταῖα χρόνια! Δηλαδή ὄχι μόνο δέν θερμαίνεται ὁ πλανήτης, ἀλλά κρυώνει κιόλας καί οἱ πάγοι αὐξάνονται. Εἶναι ντοκουμέντα ἐπιστημονικά αὐτά. Ποῦ λοιπόν πᾶνε ὅλες αὐτές οἱ θεωρίες, περί καταστροφῆς ἐπικείμενης τοῦ πλανήτη; Εἶναι ὅτι παρεμβαίνει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καί ὁ Θεός καί διορθώνει τά πάντα. Καί συντηρεῖ καί συγκροτεῖ τόν κόσμο χάρη στίς προσευχές τῶν Ἁγίων. Γι’ αὐτό πάντοτε ἐπικαλούμαστε τούς Ἁγίους καί λέμε «δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν».
Ὅσο θά ἀποδεχόμαστε τό δῶρο αὐτό τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ, ὁ κόσμος θά ὑπάρχει. «Ὅσο ὅμως δέν θά ἀπομείνουν οὔτε λίγοι ἔστω φορεῖς αὐτῆς τῆς Χάρης στή γῆ, ἀνάμεσα στό πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, τότε θά τελειώσει ἡ γήινη ἱστορία μέσα στήν ἔξαψη μιᾶς γενικῆς συμπλοκῆς», ἕνας παγκόσμιος πόλεμος, «καί καμιά ἀνθρώπινη ἐπιστήμη ἤ πολιτισμός δέν θά προλάβει αὐτόν τόν ὄλεθρο»[19]. Βλέπετε; Ὅσο ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού δέχονται τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, δέχονται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, χαριτωμένοι ἄνθρωποι, θά ὑπάρχει καί ὁ κόσμος. Βλέπεις στόν κόσμο πού κυκλοφοροῦμε καί πονᾶς! Δέν βλέπεις ἕναν ἄνθρωπο χαριτωμένο.. Κρύοι ἄνθρωποι, χωρίς Χάρη! Ἰδίως στήν Εὐρώπη. Σάν νά βλέπεις ρομπότ, χωρίς Χάρη! Φταίει ὁ Θεός; Ὄχι, βέβαια. Οἱ ἄνθρωποι φταῖνε, ἐμεῖς φταῖμε. Γιατί ἀποξενωθήκαμε ἀπό τήν πηγή τῆς Χάρης καί δέν μπαίνουμε στούς κανόνες γιά νά πάρουμε τή Χάρη. Γιατί γιά νά πάρεις τή Χάρη, πρέπει νά ἀκολουθήσεις μιά συγκεκριμένη διαδικασία: νά βαφτιστεῖς καί νά ζήσεις σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Καί ὅλο καί περισσότερο βλέπεις ἀνθρώπους ξεπαγιασμένους, χωρίς Χάρη καθόλου. Κι αὐτοί εἶναι ἱκανοί γιά τά πάντα. Μπορεῖ νά εἶναι τέλειοι ἐπιστήμονες καί νά σέ ἐξαϋλώσουν μέ μιά ἀτομική βόμβα! Μεγάλο κατόρθωμα..
Αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος, ὁ π. Σωφρόνιος, ὅλα θά τελειώσουν μέ μιά γενική συμπλοκή τῶν ἀνθρώπων, ὅταν δέν θά ὑπάρχουν αὐτοί οἱ φορεῖς τῆς Χάρης, ἔστω λίγοι. Ἅγιοι δηλαδή πού νά ἔχουν μέσα τους τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό εἶναι τεράστιας σημασίας γεγονός ἡ μετάνοια ἑνός ἀνθρώπου. Γιατί μετάνοια ἀκριβῶς σημαίνει ἀποδοχή τῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ, τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτός ὁ ἄνθρωπος βοηθάει ὄχι μόνο τόν ἑαυτό του, ἀλλά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα.
«Ἡ καθημερινή πείρα μᾶς διαβεβαιώνει πώς ἀκόμα καί οἱ ἄνθρωποι πού ἀποδέχονται μέ τήν ψυχή τους τήν ἐντολή τοῦ Χριστοῦ γιά ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς, δέν τήν πραγματοποιοῦν στή ζωή τους. Γιατί;» Ἐνῶ τό βλέπουν ὅτι εἶναι σωστό, πρέπει νά ἀγαπήσω καί τόν ἐχθρό μου, δέν τό κάνουν. Γιατί δέν τό κάνουν; «Διότι κυρίως ἡ ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς εἶναι ἀδύνατη χωρίς τή Χάρη»[20]. Δέν μπορεῖς χωρίς τή Χάρη τοῦ Θεοῦ ν’ ἀγαπήσεις τόν ἐχθρό σου. Ἐδῶ δέν μπορεῖς οὔτε τόν φίλο σου οὔτε τόν «ἄνθρωπό σου» (ἐντός εἰσαγωγικῶν ἡ λέξη, τό χρησιμοποιοῦμε). Δέν τόν ἀγαπᾶς ἀληθινά, ἀνιδιοτελῶς. Τόν ἀγαπᾶς μέχρις ἑνός ὁρίου. Ἅμα σέ σκάσει πού λέμε, μετά κι ἐσύ θά γίνεις θηρίο. Ἐνῶ ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή εἶναι αὐτή ἡ ὁποία δέν ἐκπίπτει ποτέ. Ὅ,τι καί νά σοῦ κάνει ὁ ἄλλος, ἐσύ συνεχίζεις νά τόν ἀγαπᾶς. Ὅταν σέ μισήσει ὁ ἄλλος, ἐσύ συνεχίζεις νά τόν ἀγαπᾶς καί νά τόν εὐεργετεῖς. Ἀλλά γιά νά τό κάνεις αὐτό, χρειάζεται νά ἔχεις ἐνεργό τή Χάρη. Καί γιά νά ἔχεις ἐνεργό τή Χάρη, πρέπει νά εἶσαι ταπεινός. Νά τηρεῖς τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ δηλαδή, νά εἶσαι στήν ὑπακοή. Γιατί αὐτός εἶναι ὁ ταπεινός, αὐτός πού ὑπακούει.
«Ἄν ὅμως οἱ ἄνθρωποι καταλάβαιναν πώς αὐτό ξεπερνᾶ τίς φυσικές τους δυνάμεις», τό ν’ ἀγαπήσουν τούς ἐχθρούς τους δηλαδή εἶναι πάνω τίς δυνάμεις τίς φυσικές καί «ζητοῦσαν ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Σιλουανός ἀπό τόν Θεό τή βοήθεια τῆς Χάρης, τότε χωρίς ἀμφιβολία θά λάβαιναν τοῦτο τό δῶρο»[21]. Δέν μπορεῖς ν’ ἀγαπήσεις τόν ἄλλον; Προσευχήσου, παρακάλεσε τόν Θεό νά σοῦ δώσει αὐτή τή Χάρη καί θά δεῖς ὅτι θά μπορέσεις νά τόν ἀγαπήσεις μέ τή Χάρη πού θά πάρεις ἀπό τόν Θεό∙ τόν ὁποιοδήποτε ἄλλον, κι αὐτόν πού σοῦ ἔχει κάνει καί τίς χειρότερες ἀδικίες.
«Δυστυχῶς κυριαρχεῖ τό ἀντίθετο. Δηλαδή ὄχι μόνο οἱ ἄπιστοι, ἀλλά καί ὅσοι ὁμολογοῦν πώς εἶναι χριστιανοί, φοβοῦνται νά ἐνεργοῦν σύμφωνα μέ τήν ἐντολή τοῦ Χριστοῦ γιά ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς». Λέει, θά μέ ἐκμεταλλευτεῖ, θά τό ἐκμεταλλευτεῖ.. «Ὑποθέτουν πώς αὐτό θά εἶναι χρήσιμο μόνο γιά τούς ἐχθρούς», τό νά δείξεις ἀγάπη δηλαδή στόν ἐχθρό. «Οἱ ἐχθροί πού συνήθως παρουσιάζονται μέσα ἀπό τό μαῦρο πρίσμα τοῦ μίσους, σάν νά μήν ἔχουν κανένα καλό μέσα τους», ἐνῶ κι αὐτοί εἶναι ἄνθρωποι, ἔχουν καί καλά μέσα τους, δέν εἶναι ὅλα κακά. Ἀλλά ἐπειδή ὑπάρχει τό μίσος τό δικό μας ἀπέναντί τους, τά βλέπουμε ὅλα κακά αὐτά πού ἔχουν. Οἱ ἐχθροί λοιπόν, «θά ἐπωφεληθοῦν -ὅπως νομίζουν- ἀπό τήν ἁδυναμία τους καί θά ἀπαντήσουν στήν ἀγάπη μέ μίσος καί ἐκβιασμό καί ἔτσι θά θριαμβεύσει τό κακό, πού προσωποποιεῖ γενικῶς ὁ ἐχθρός»[22]. Ἔτσι νομίζουμε καί γι’ αὐτό δέν προχωρᾶμε στό ν’ ἀγαπήσουμε τόν ἐχθρό μας.
«Ἡ ἄποψη γιά τήν «ἀδυναμία» τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι βαθιά λανθασμένη». Οἱ χριστιανοί δέν εἶναι ἀδύναμοι. «Οἱ ἅγιοι κατέχουν δύναμη ἀρκετή γιά νά κυριαρχήσουν στούς ἀνθρώπους, στίς μάζες∙ πορεύονται ὅμως τήν ἀντίθετη ὁδό. Ὑποδουλώνονται στόν ἀδελφό κι ἔτσι συσσωρεύουν μέσα τους ἀγάπη τέτοια πού παραμένει οὐσιαστικά ἄφθαρτη»[23]. Ὁ Χριστός μας δέν μποροῦσε νά κυριαρχήσει στούς πάντες ἐξουσιαστικά, δυναμικά; Θά μποροῦσε. Ὅμως τί κάνει; Ὑποδουλώνεται, παίρνει δούλου μορφή καί καταδέχεται ἀκόμα καί θάνατο καί τό νά κατέβει στόν ἅδη. Κι αὐτή τήν ἴδια ὁδό ἔχουνε καί οἱ Ἅγιοι. Ξέρετε τί τεράστια δύναμη εἶχε ὁ Ἅγιος Παΐσιος; Κι ὅμως γινότανε χῶμα, ταπεινωνόταν μέχρι ἐκεῖ πού δέν ἔπαιρνε.. Γιατί αὐτή εἶναι ἡ ὁδός τοῦ Χριστοῦ.
«Σ΄ αυτήν τήν ὁδό οἱ Ἅγιοι πετυχαίνουν τήν νίκη πού μένει αἰώνια, ἀντίθετα μέ τήν νίκη διά τῆς βίας, πού ποτέ δέν εἶναι σταθερή καί ἀποτελεῖ οὐσιαστικά μᾶλλον ντροπή παρά δόξα γιά τήν ἀνθρωπότητα»[24]. Ἔρχεται ἕνας δικτάκτορας πού μέ τά ὅπλα, μέ τά τάνκς, ἐπιβάλλεται. Γιά πόσο;.. Πόσα χρόνια νά κρατήσει αὐτό; Ἤ μῆνες ἤ χρόνια. Πάντως ὁπωσδήποτε θά πέσει κάποια στιγμή. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ, ἡ νίκη διά τῆς βίας εἶναι σταθερή καί δέν εἶναι παρά μᾶλλον ντροπή γιά τήν ἀνθρωπότητα. Ἐνῶ ἡ νίκη διά τῆς ἀγάπης, διά τῆς ταπείνωσης, αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή νίκη.
«Ὁ Γέροντας -ὁ Ἅγιος Σιλουανός- καταλάβαινε καί τήν σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου καί ὅλη τήν ἐπίγεια ζωή τοῦ Χριστοῦ σάν ἀγάπη γιά ὅλο τόν κόσμο, ἔστω κι ἄν ὁ κόσμος εἶναι γεμάτος ἀπό ἔχθρα γιά τόν Θεό». Ὁ Χριστός ἦρθε στή γῆ, πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση ἀπό ἀγάπη γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἀκόμα θά λέγαμε καί χωρίς νά λάβει ὑπόψη Του ὁ Θεός, χωρίς νά λογαριάσει ὅτι ἐμεῖς δέν Τόν θέλουμε, Τόν ἐχθρευόμαστε. «Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα Τό γνώρισε μέσα στό φῶς τῆς ἀγάπης πού μέ τήν ἐμφάνισή της διώχνει κάθε μίσος, ὅπως διώχνει ὁ ἥλιος τό σκοτάδι τῆς νύχτας». Ὅταν ἀγαπησε ἀληθινά, τότε γνώρισε τό Ἅγιο Πνεῦμα ὁ Ἅγιος Σιλουανός, «στήν ἀγάπη πού ἐξομοιώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Χριστό ἀκόμα καί στίς πιό μύχιες κινήσεις τῆς ψυχῆς. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή πίστη, σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τοῦ Γέροντα.
Λέει ὁ Ἅγιος Σιλουανός «πολλοί -λέει- μελέτησαν ὅλες τίς θρησκεῖες, μά δέν γνώρισαν ὅπως πρέπει τήν ἀληθινή πίστη. Ὅποιος ὅμως παρακαλεῖ μέ ταπείνωση τόν Κύριο νά τόν φωτίσει, σ’ αὐτόν θά δώσει ὁ Κύριος νά γνωρίσει πόσο πολύ ἀγαπᾶ Ἐκεῖνος τόν ἄνθρωπο. Oἱ ἄνθρωποι φοβοῦνται νά ριχτοῦν στή φωτιά πού ἔβαλε ὁ Κύριος στή γῆ». Αὐτό πού λέει ὅτι «πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπί τήν γῆν»[25]. «Αὐτή ἡ φωτιά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι φωτιά στήν ὁποία πρέπει νά πέσουμε μέσα», λέει ὁ π. Σωφρόνιος, «καί νά καοῦν ἐκεῖ μέσα τά πάντα», τά πάθη μας. «Φοβοῦνται οἱ ἄνθρωποι νά κατακαοῦν σ’ αὐτή τήν ἀγάπη καί νά «χάσουν» τήν ψυχή τους». Ἐνῶ ὁ Κύριος εἶπε, «ἄν θέλεις νά σώσεις τήν ψυχή σου, πρέπει νά τήν χάσεις»[26]. Δηλαδή νά πέσεις μέσα στόν Θεό, χωρίς τίποτε νά κρατήσεις δικό σου. Νά ἀφήσεις τόν Θεό νά σέ κάνει τελείως καινούριο, νά σέ ἀνακαινίσει, νά μήν ἔχεις κανένα δικό σου θέλημα, καμιά ἐπιθυμία. «Ὅσοι δέν δείλιασαν σ’ αὐτή τήν πίστη», ὅπως βλέπουμε καί στό παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ, «ξέρουν ὅτι μεταβεβήκασι στήν αἰώνια ζωή. Καί τό γνωρίζουν τόσο ὁλοφάνερα πού δέν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ἄλλον μάρτυρα ἐκτός ἀπό τό πνεῦμα πού μαρτυρεῖ μέσα τους»[27]. Τό Ἅγιο Πνεῦμα συμμαρτυρεῖ στό δικό τους πνεῦμα ὅτι εἶναι υἱοί Θεοῦ. Γιατί ἀκριβῶς δέν δίστασαν νά θυσιάσουν καί τή ζωή τους, τήν ψυχή τους, νά χάσουν τήν ψυχή τους, νά χάσουν τά πάντα, προκειμένου ν’ ἀκολουθήσουν τόν Χριστό.
«Ἡ ὁδός τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ εἶναι ἡ ὁδός τῶν Ἁγίων πού ὑπέδειξε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἀλλά ὁ κόσμος στό σύνολό του δέν τήν ἀποδέχθηκε. Ἀγωνιζόμενοι κατά τοῦ κακοῦ πού ἐμφανίζεται σάν κάτι φυσικό, οἱ ἄνθρωποι καταφεύγουν στή φυσική δύναμη. Αὐτόν τόν δρόμο ἀκολουθοῦν πολλές φορές ἀκόμα καί χριστιανοί. Ἡ Ἁγία Ἐκκλησία ὅμως πορεύεται πάντα ἀκολουθώντας τόν Σταυρωμένο Χριστό, πού σηκώνει πάνω Του τό βάρος τοῦ κόσμου»[28]. Δηλαδή τό κακό τό πολεμᾶμε ὄχι μέ τή φυσική δύναμη ἀλλά μέ τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ κάνοντας ὑπομονή καί προσευχή.
«Εἶχε συνειδητοποιήσει βαθιά ὁ Γέροντας πώς τό κακό στήν πραγματικότητα νικᾶται μόνο ἀπό τό ἀγαθό καί πώς ὁ ἀγώνας μέ τή φυσική δύναμη ὁδηγεῖ ἁπλῶς στήν ἀντικατάσταση τῆς μιᾶς βίας ἀπό τήν ἄλλη»[29]. Βλέπουμε τώρα ἄς ποῦμε στή Συρία, τί γίνεται στή Συρία. Ἔχουμε τούς «κακούς», τούς τζιχαντιστές, καί ἔχουμε ἀπό τήν ἄλλη μεριά τούς Ρώσους πού τούς βομβαρδίζουν. Ἀλλά οὐσιαστικά τί γίνεται; Ἡ μιά βία ἀντικαθιστᾶται ἀπό ἄλλη βία, ἔτσι δέν εἶναι; Πᾶμε νά πολεμήσουμε τό κακό μέ τή φυσική δύναμη. Ἐνῶ τό σωστό εἶναι αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος, ὁ π. Σωφρόνιος, τό κακό τό πολεμᾶμε διά τοῦ ἀγαθοῦ. Ὁ Χριστός δέν πῆρε ἀνθρώπινες δυνάμεις. Θά μποροῦσε καί ἀγγελικές δυνάμεις νά ἐπιστρατεύσει καί νά ἐξολοθρεύσει ὅλους τούς κακούς ἀπό τήν ἀνθρωπότητα! Ὄχι. Πῆρε τόν σταυρό. Ἀνέβηκε στόν σταυρό καί κατέβηκε στόν Ἅδη. Αὐτός εἶναι ὁ τρόπος νά πολεμήσουμε τό κακό.
Αὐτό τόν δρόμο, λοιπόν, μᾶς δείχνει ἡ Ἐκκλησία, ἀκολουθώντας τόν Σταυρωμένο Χριστό, πού σηκώνει πάνω Του τό βάρος τοῦ κόσμου. «Εἶχε συνειδητοποιήσει βαθιά ὁ Ἅγιος Σιλουανός αὐτό τό πράγμα, ὅτι τό κακό πολεμιέται μέ τό ἀγαθό. Ἔτυχε νά μιλήσουμε μαζί του πολλές φορές γι’ αὐτό τό θέμα. Ἔλεγε: «Στό εὐαγγέλιο λέγεται καθαρά, ὅταν οἱ Σαμαρεῖτες δέν ἤθελαν νά δεχτοῦν τόν Χριστό, οἱ Ἀπόστολοι Ἰάκωβος καί Ἰωάννης ἤθελαν νά ρίξουν φωτιά ἀπό τόν οὐρανό νά τούς κάψουν». Τούς παλιανθρώπους.. γιατί δέν δέχονται τόν Χριστό;.. «Ὁ Κύριος ὅμως τούς τό ἀπαγόρευσε αὐτό καί εἶπε, «οὐκ οἴδατε ποίου πνεύματός ἐστε[30]∙ οὐκ ἦλθον ψυχάς ἀνθρώπων ἀπολέσαι, ἀλλά σῶσαι»[31]». Δέν εἶμαι Ἐγώ αὐτοῦ τοῦ πνεύματος τοῦ κοσμικοῦ, νά πολεμήσω τό κακό μέ ἀνθρώπινες καί φυσικές δυνάμεις, ἀλλά ἦρθα γιά νά σώσω τούς ἀνθρώπους. «Καί ἐμεῖς ὀφείλουμε νά ἔχουμε μόνο αὐτή τή σκέψη, νά σωθοῦν οἱ πάντες»[32]. Αὐτό πρέπει νά εἶναι ἡ σκέψη μας, ὄχι νά καταστρέψουμε ἀλλά νά σώσουμε.
«Εὐδόκησε ὁ Θεός, πρός ἐντροπήν μου, νά πλησιάσω τόν Ἅγιο Σιλουανό γιά νά δῶ ἔστω καί μερικῶς τί θαυμάσια ζωή ἔφερε ὁ Χριστός στή γῆ∙ νά δῶ πῶς συζοῦν κατά παράδοξο τρόπο μέσα στήν ἴδια καρδιά βαθιά ἀσάλευτη εἰρήνη καί βαθύ μεγάλο πένθος. Χαρά καί ἀνάπαυση ἀπό κάθε πλευρά καί συγχρόνως μεγάλη πνευματική θλίψη ἀνθρώπου πού ζεῖ τήν τραγωδία τῆς ἀνθρωπότητας»[33]. Καί ἔκλαιγε γοερά γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα καί παρακαλοῦσε μέ δάκρυα τό Ἅγιο Πνεῦμα νά φωτίσει ὅλους τούς ἀνθρώπους νά γνωρίσουν τόν Θεό ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι.
«Ὁ νόμος -ἄν ταιριάζει ἐδῶ αὐτή ἡ λέξη- τῆς αἰώνιας ζωῆς συνοψίζεται σέ δύο ἐντολές: ἀγάπη γιά τόν Θεό καί ἀγάπη γιά τόν συνάνθρωπο. Ὅταν ὅμως ὁ ἀσκητής ἀπομακρύνεται ἀπό τόν κόσμο, ἀρχικά ἡ ζωή του συγκεντρώνεται κυρίως στήν πρώτη ἐντολή». Κοιτάξτε τώρα τήν πορεία. Κάποιος νέος, κάποια νέα φεύγει ἀπό τόν κόσμο καί πάει στό μοναστήρι. Αὐτό γιά τόν κόσμο φαίνεται «ἐγωιστικό», σοῦ λέει πάει νά σώσει τήν ψυχή του (τήν ψυχή της). Ἀλλά αὐτό εἶναι μόνο ἐντός εἰσαγωγικῶν ἐγωιστικό. «Ὁ ἀσκητής ἀπομακρύνεται ἀπό τόν κόσμο. Ἀρχικά ἡ ζωή του συγκεντρώνεται κυρίως στήν πρώτη ἐντολή», στό ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό δηλαδή «καί στήν προσωπική μετάνοια πού παίρνει «ἐγωιστικό» χαρακτήρα. Ἀργότερα, ὅταν ἡ μετάνοια φτάσει σέ ἕναν κάποιο βαθμό πληρότητας καί γευτεῖ τή Χάρη ἡ ψυχή τοῦ ἀσκητῆ, τότε ἀρχίζει μέσα του νά ἐνεργεῖ ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού ξεχύνεται σέ ὅλο τόν κόσμο, σέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα. Καί ἀρχίζει πλέον ὁ ἀσκητής, πού εἶναι ἀπομονωμένος, μπορεῖ καί γιά χρόνια, νά πονάει τόν κόσμο»[34]. Γιατί; Γιατί πλέον ἔχει ἀποκτήσει μέσα του τή Θεία Χάρη, τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἔχει μοιάσει στόν Θεό, ὁ Ὁποῖος Θεός πονάει τόν κόσμο. Καί ἔτσι καί ὁ ἀσκητής μετά βγαίνει ἀπό τήν «ἐγωιστική» πρώτη ἀγάπη, πρώτη φάση τῆς ζωῆς του στό μοναστήρι, πού εἶχε ἐπικεντρωθεῖ στό νά μετανοήσει καί νά βρεῖ τόν Θεό, ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό καί ἀρχίζει πλέον νά πονάει καί ν’ ἀγαπάει τόν κόσμο.
Ἄν διαβάσετε τό βιβλίο τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, τό βλέπουμε αὐτό τό πράγμα. Καί ἔλεγε ὅτι τώρα πλέον δέν κάνω προσευχή γιά τόν ἑαυτό μου, κάνω προσευχή -ἔλεγε- γιά ὅλο τόν κόσμο.. μετά ἀπό κάποια χρόνια ἄσκησης.
«Τότε», πού θά ἀρχίσει νά ἐνεργεῖ ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μέσα στόν ἀσκητῆ, μέσα στόν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, «παρότι ἀκόμα μένει στήν ἔρημο καί δέν βλέπει τόν κόσμο μέ τά σωματικά μάτια του, τόν βλέπει πνευματικά καί ζεῖ βαθιά τό πάθος τοῦ κόσμου μέ τήν χριστιανική συνείδηση γιά τό ἀνεπανάληπτο καί γιά τή μεγάλη αἰώνια ἀξία τοῦ καθενός ἀνθρώπου»[35] καί πονάει γιατί ξέρει ὅτι κάθε ἄνθρωπος ἔχει μέσα του αἰώνια ἀξία καί εἶναι φτιαγμένος νά γίνει θεός. Καί βλέποντάς τον νά πορεύεται πρός τήν κόλαση, πονάει πάρα πολύ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ.
Ὅπου καί νά πάει ὁ ἄνθρωπος, σέ ὁποιαδήποτε ἔρημο καί νά κλειστεῖ, ἄν βρίσκεται στόν δρόμο τῆς πραγματικῆς ζωῆς ἐν Θεῷ, θά ζήσει τήν τραγωδία τοῦ κόσμου, καί μάλιστα πολύ ἐντονότερα καί βαθύτερα ἀπ’ ὅσο τή ζοῦν ὅσοι βρίσκονται στόν κόσμο. Γιατί; Γιατί αὐτοί δέν ξέρουν τί στεροῦνται, τί μπορεῖ νά γίνουν δηλαδή. Ἐνῶ ὁ ἀσκητής μέ αὐτό πού ζεῖ, πού ζεῖ τόν Θεό, τό μεγαλεῖο αὐτό, τή χαρά αὐτή, βλέπει τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου καί τούς πονάει πάρα πολύ καί συνειδητοποιεῖ τήν τραγωδία τους διότι δέν ζοῦν αὐτό πού ζεῖ ἐκεῖνος καί ἐνῶ ξέρει ὅτι μποροῦν νά τό ζήσουν, ἄν κι αὐτοί ἀκολουθήσουν τόν ἴδιο δρόμο τῆς μετάνοιας!
«Οἱ ἄνθρωποι πάσχουν ἀπό πολλές στερήσεις ἀλλά, ἐκτός ἀπό σπάνιες ἐξαιρέσεις, δέν ξέρουν τήν κύρια στέρησή τους» καί λένε, μοῦ λείπει τό ἕνα, μοῦ λείπει τό ἄλλο.. νομίζουν ὅτι ἄν τό ἀποκτήσουν, θά γίνουν εὐτυχισμένοι, ἐργασία, χρήματα ξέρω ’γώ, ἀνέσεις, κάποιο πρόσωπο ἐνδεχομένως, κάποιον ἄλλο ἄνθρωπο κοντά τους.. Ὅμως τό κύριο πού τούς λείπει δέν τό συνειδητοποιοῦν πολλές φορές, τό σπουδαιότερο. Κι αὐτό πού μᾶς λείπει εἶναι ἀκριβῶς ἡ Χάρις, ἡ Θεία Χάρις. «Θλίβονται καί κλαῖνε -οἱ ἄνθρωποι- ὅταν στερηθοῦν ἀπό τά πρόσκαιρα ἀγαθά, ἀλλά μέ τί δάκρυα θά θρηνοῦσε ὁ κόσμος ἄν γνώριζε τήν κύρια στέρησή του καί μέ τί ἀναζήτηση θά ἀναζητοῦσε τό «ἕνα οὗ ἐστι χρεία»[36], γιά τό ὁποῖο εἶπε ὁ Κύριος στήν Μάρθα, ὅτι ἡ Μαρία διάλεξε αὐτό τοῦ ὁποίου ὑπάρχει ἀνάγκη. Κι αὐτό δέν εἶναι ἄλλο παρά ὁ ἴδιος ὁ Λόγος, ὁ Χριστός. «Εἶναι δυνατή ἡ θλίψη γιά τόν κόσμο∙ θλίψη ἀληθινή, ἁγία, θεοφιλής. Ἀλλά εἶναι δυνατή καί ἡ ἀντίθετη, ἡ σκοτεινή θλίψη»[37], πού τήν βλέπουμε σήμερα κατά κόρον στήν ἀνθρωπότητα, στήν κατάθλιψη πού ὑπάρχει.
«Στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου πού δέν γνώρισε τήν τέλεια ἀγάπη, οἱ δύο ἐντολές τοῦ Χριστοῦ βρίσκονται συχνά σέ ὀξεία ἀμοιβαία ἀντίθεση. Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Θεό, βγαίνει ἀπό τόν κόσμο καί καταδύεται σέ ἕναν πνευματικό ἐγωισμό καί ἀδιαφορώντας γιά ὅσα συμβαίνουν στόν κόσμο, σώζει τήν ψυχή του. Ὅποιος πάλι ἀγαπάει ἐμπαθῶς τόν ἀνθρώπινο κόσμο, ζεῖ τόν πόνο του. Ἔχοντας μέσα του τήν θλίψη γιά τόν κόσμο ξεσηκώνεται ἐναντίον τοῦ Θεοῦ θεωρώντας Τον ἔνοχο γιά τόν πόνο πού κατακλύζει ὅλο τόν κόσμο. Καμιά φορά μάλιστα ξεσηκώνεται μέχρι σημείου ἔχθρας»[38], καί ἀκοῦς, ποῦ εἶναι ὁ Θεός.. γιατί ἐπιτρέπει καί πεθαίνουν τά παιδιά ἀπ’ τήν πείνα, νά γίνεται τό τσουνάμι, νά πέφτουν τά ἀεροπλάνα;.. καί κατηγοροῦν τόν Θεό. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν φτάσει νά γευτοῦν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί οἱ δυό ἐντολές σέ ὀξεία ἀντίθεση: ἡ ἀγάπη πρός τόν κόσμο καί ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό.
«Στόν Ἅγιο Σιλουανό ὅμως μποροῦσες νά δεῖς κατ’ εἰκόνα Χριστοῦ καί τή μιά καί τήν ἄλλη ἀγάπη σέ μιά ὀργανική ἑνότητα μέ διάκριση τῶν ἐκδηλώσεών τους. Ἡ ἀγάπη πάσχει στόν κόσμο αὐτό τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά θριαμβεύει στήν αἰωνιότητα.
Μοῦ ἐπέτρεψε ὁ Θεός μερικῶς νά δῶ πῶς θρηνοῦσε ὁ Γέροντας γιά νά μή στερηθεῖ ὁ κόσμος τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού τοῦ δόθηκε νά γνωρίσει. Τόν καταπονοῦσε ἡ βαθιά συμπόνια καί ζητοῦσε τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ γιά ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς»[39].
Ἀλλά ἐδῶ εἶναι τώρα τό τραγικό, ὅτι ναί μέν οἱ Ἅγιοι προσεύχονται, ἀλλά ὁ κόσμος δέν θέλει. Γιατί δέν θέλει; Γιατί δέν θέλει! Εἶναι αὐτεξούσιοι οἱ ἄνθρωποι. Ὅλοι εἴμαστε αὐτεξούσιοι καί ἔχουμε τό δικαίωμα νά ποῦμε «δέν Σέ θέλω, Θεέ μου». Καί πολλοί τό λένε αὐτό. Καί ἐδῶ εἶναι ἡ μεγάλη τραγικότητα ἄς ποῦμε καί λύπη τῶν Ἁγίων πού, ἐνῶ γνωρίζουν τί σημαίνει Θεός, τό ἔχουν ζήσει καί ποθοῦν νά τό ζήσει ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα, ἡ ἀνθρωπότητα δέν θέλει! Γι’ αὐτό καί λυποῦνται πάρα πολύ. Πολύ περισσότερο λυπᾶται ὁ Θεός βέβαια..
«Μοῦ ἐπέτρεψε ὁ Θεός», λοιπόν, λέει ὁ π. Σωφρόνιος, «μερικῶς νά δῶ πῶς θρηνοῦσε ὁ Γέροντας», ὁ Ἅγιος Σιλουανός, γιά ὅλο τόν κόσμο, «γιά νά μή στερηθεῖ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», πού ὁ ἴδιος τήν εἶχε γνωρίσει πολύ ἔντονα. «Τόν καταπονοῦσε ἡ βαθιά συμπόνια καί ζητοῦσε τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ γιά ὅλους τούς λαούς τῆς γῆς. Ἔτσι ἡ πραγματική ἀγάπη γιά τόν Θεό μεταβάλλεται σέ πραγματική ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό ἡ συνεχής διαβεβαίωση τοῦ Γέροντα ἦταν πῶς ὅποιος δέν ἀγαπᾶ τούς ἐχθρούς, σ’ αὐτόν δέν ὑπάρχει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μιλώντας γιά συμπόνια γιά τούς ἐχθρούς δέν ἐννοοῦσε τόν περιφρονητικό οἶκτο ἀλλά τήν εὐσπλαχνία τῆς καρδιᾶς πού ἀγαπᾶ. Κι αὐτό ἤτανε γι’ αὐτόν ἔνδειξη τῆς ἀληθινῆς ὁδοῦ τοῦ Θεοῦ»[40].
Αὐτά ἤθελα νά σᾶς πῶ σήμερα. Τό τελευταῖο κεφάλαιο εἶναι ὁ τελευταῖος λόγος καί μετά θά ποῦμε γιά τό τέλος τοῦ Γέροντα. Καί μετά, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά ποῦμε τά κείμενα τά αὐτούσια τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ. Λοιπόν, ἄν θέλετε κάτι πάνω σ’ αὐτά νά διευκρινήσουμε, νά ρωτήσετε κάτι..
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Ἐρ. : Γιά τήν ἀγάπη στούς ἐχθρούς πού εἴπατε, τό νά ἀναπτύξουμε ἐσωτερικά θετικά συναισθήματα εἶναι δευτερεῦον καί πρωτεῦον εἶναι νά ζητήσουμε τή Θεία Χάρη; Ἐκεῖ νά στοχεύουμε;
Ἀπ. : Χωρίς τή Χάρη, εἴδατε πού λέει, δέν μποροῦμε ν’ ἀγαπήσουμε τούς ἐχθρούς. Γι’ αὐτό προπάντων θά ζητήσουμε μέ τήν προσευχή μας τή Χάρη τοῦ Θεοῦ γιά νά ἀγαπήσουμε τό συγκεκριμένο πρόσωπο. Θέε μου, κάνε με νά τόν ἀγαπήσω. Πολύ ἁπλά. Βοήθησέ με νά τόν ἀγαπήσω. Θέλω νά τόν ἀγαπήσω! Θά κάνουμε μετά καί μέσα μας ὅ,τι μποροῦμε γιά νά τόν ἀγαπήσουμε καί ὁπωσδήποτε μετά ὁ Θεός θά μᾶς τή δώσει τή Χάρη Του. Καί ἐννοεῖται ὅτι κάνουμε καί μιά ζωή σωστή. Γιατί ἡ Χάρις δέν ἔρχεται σέ ἕναν ἄνθρωπο βρώμικο, ἔ; Δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ ὁ Θεός μέ ἕναν νοῦ ἀκάθαρτο, λένε οἱ Ἅγιοι (ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς). Εἶναι ἀδύνατο αὐτό. Γι’ αὐτό χρειάζεται ἡ μετάνοια ἡ δική μας, ἡ σωστή πνευματική ζωή καί τότε γινόμαστε δεκτικοί καί τῆς χάρης αὐτῆς, τοῦ ν’ ἀγαπᾶμε καί τούς ἐχθρούς μας. Ἄς τό ποῦμε εἶναι μιά εἰδική Χάρις. Ἀλλά εἶναι μέσα σ’ αὐτά πού μᾶς ζητάει ὁ Θεός καί πρέπει νά τό ἔχουμε, γιά νά σωθοῦμε. Γιατί ἡ ἀγάπη, ὅταν δέν ὑπάρχει οὔτε καί σ’ ἕναν ἄνθρωπο, μᾶς ἀποκλείει ἀπό τόν Χριστό μετά. Βλέπετε, ὁ Θεός δέν κάνει διακρίσεις στήν ἀγάπη Του. Εἶναι κι αὐτό ἕνα χαρακτηριστικό τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης. Αὐτός πού εἶναι ἀνιδιοτελής, εἶναι καί μιά ἀγάπη πού δέν κάνει διακρίσεις. Δηλαδή ἐκχέεται σέ ὅλους, ἀνεξάρτητα ἄν οἱ ἀποδέκτες εἶναι καλοί ἤ κακοί. Ὁ Θεός ἐλεεῖ τούς πάντες, δικαίους καί ἀδίκους, ἁμαρτωλούς καί ἁγίους. Ὅλους τούς ἐλεεῖ. Σέ ὅλους δίνει τό φῶς Του, τόν ἥλιο Του, τόν ἀέρα Του. Δέν κάνει στό χωράφι τοῦ ἁμαρτωλοῦ περικοπή στή βροχή ἄς ποῦμε! Θά μποροῦσε νά πεῖ, στό δικό σου χωράφι δέν θά βρέξω! Σέ ὅλους βρέχει..
Καμιά φορά ἐδῶ ἀκοῦμε τρακτέρ τήν Κυριακή νά δουλεύουνε καί λυπᾶμαι πάρα πολύ ἄς ποῦμε.. Λέω, τώρα αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀντί νά εἶναι στήν ἐκκλησία, ὀργώνουν τό χωράφι τους! Τί εὐλογία νά ἔχουν ἀπό τόν Θεό; Δείχνουνε ὅτι δέν ἔχουνε γνώση τοῦ Θεοῦ καθόλου. Ἀφοῦ ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ σοῦ λέει, μιά μέρα τουλάχιστον -ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη εἶναι αὐτό- νά τή δώσεις στόν Θεό. Μετά πῶς θέλεις ὁ Θεός νά σέ εὐλογήσει;.. Κι ὅμως ὁ Θεός τούς εὐλογεῖ κι αὐτούς! Δέν πέφτει ἕνας κεραυνός ἐκείνη τήν ὥρα νά κάψει τό τρακτέρ ἄς ποῦμε.. λειτουργεῖ τό τρακτέρ! Δηλαδή πόσο ὁ Θεός ἐκχέει τήν εὐλογία Του σέ ὅλους καί περιμένει καί προσπαθεῖ ὡς στοργικός πατέρας πότε θά μετανοήσουμε. Καί μπορεῖ νά μᾶς δώσει καί κάποιες εὐκαιρίες, λίγο νά ’ρθοῦμε σέ μία συναίσθηση τοῦ πράγματος.
Ὁπότε τό πρῶτο εἶναι αὐτό, θά ζητήσουμε τή Χάρη ἀπό τόν Θεό ν΄ ἀγαπήσουμε τόν ἐχθρό καί μετά καί ὅ,τι ἄλλο μποροῦμε. Προσέξτε, ἡ ἀγάπη στόν ἐχθρό δέν εἶναι μόνο συναισθήματα. Εἶναι μιά ὁλόκληρη στάση στό εἶναι μας, στό εἶναι τοῦ ἄλλου. Ὅπως καί ἡ ἀληθινή ἀγάπη δέν εἶναι μόνο συναίσθημα. Νά ἀγαπάω τόν ἄλλον νομίζω ὅτι εἶναι ἀγάπες καί λουλούδια, πού λέει ὁ κόσμος.. Ὄχι, ἀληθινή ἀγάπη εἶναι νά γίνω ἕνα μέ τόν ἄλλον, ἕνα πνεῦμα, δηλαδή νά τόν βάλω στό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, στό ὁποῖο ἐννοεῖται ὅτι καί ἐγώ ἔχω μπεῖ. Δηλαδή νά ἐνδιαφερθῶ γιά τή σωτηρία τοῦ ἄλλου. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἀγάπη, νά πονέσω γιά τήν ψυχή τοῦ ἄλλου πού δέν πορεύεται στόν παράδεισο, στή σωτηρία. Ὄχι ἁπλῶς νά τόν κερδίσω μέ ἕναν τρόπο, ὅπως λέμε ἔχω ἕναν φίλο ἀκόμα γιά μένα.. Ὄχι, δέν θέλω γιά μένα, τόν θέλω γιά τόν Χριστό καί θέλω νά τόν ἀγαπήσω γιά τόν Χριστό. Νά τόν φέρω κι αὐτόν σ’ αὐτή τή χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού ζῶ ἐγώ. Τότε τόν ἀγαπῶ ἀληθινά, γιατί πολλές φορές μπαίνει πάλι ἡ ἰδιοτέλεια καί σ’ αὐτή τήν κίνηση νά συμφιλιωθοῦν. Γιατί θέλεις νά συμφιλιωθεῖς; Τό σωστό εἶναι νά θέλεις νά τόν κερδίσεις τόν ἄλλον γιά τόν Χριστό, ὄχι γιά σένα. Τό ἴδιο καί μέσα στόν γάμο καί παντοῦ.
Ἐρ. : Πῶς ξέρουμε πώς ἔχουμε τή Χάρη αὐτή;
Ἀπ. : Ἀπό τίς ἐκδηλώσεις. Τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; «Ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστίν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..»[41]. Ἅμα τά ἔχουμε αὐτά μέσα μας, ἔστω καί λιγάκι, σημαίνει ὅτι ἔχουμε καί λιγάκι Χάρη. Ὅσο περισσότερο Χάρη ἔχουμε, τόσο καί θά αὐξάνει αὐτό. Θά αὐξάνει δηλαδή μέσα μας ἡ εἰρήνη, ἡ ἀγάπη πρός ὅλους, ἡ χαρά. Ἕνας ἄνθρωπος πού εἶναι μουτζουφλιασμένος -πῶς τό λέμε αὐτό;- κατσουφιασμένος, κάτι δέν πάει καλά! Δέν ἔχει μέσα του ζωντανή τή Χάρη. Ἔχει μέσα του ἄλλα πράγματα, κακά πράγματα, δαιμονικά πράγματα πού φέρνουν τόν ἄνθρωπο σέ κατάθλιψη. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἔχει χαρά. Δέν εἶναι χαζοχαρούμενος ἄς ποῦμε, ἀλλά ἔχει τήν ἀληθινή χαρά πού δέν μπορεῖ νά τοῦ τήν ἀφαιρέσει τίποτε. Ἀπό ἐκεῖ τό καταλαβαίνουμε, ἀπό τίς ἐκδηλώσεις πού ἔχουμε. Ἅμα βλέπεις ὅτι εἶσαι γεμάτος ἄγχος, γεμάτος ἀγωνία, γεμάτος ἀνησυχία, ἀπιστία, ὅλα αὐτά τί εἶναι; Σημαίνει ὅτι δέν ἔχεις ἐνεργό τή Χάρη. Ἔχεις χάσει τή Χάρη. Ὅταν ἔχεις μέσα σου σκέψεις μίσους, ἀντιπάθειας ἀντί ἀγάπης, πάλι τό ἴδιο.
Ἐρ. : ……………………….
Ἀπ. : Ἄν ἤμαστε σωστοί χριστιανοί, δέν θά χρειαζόταν νά πάρουμε ὅπλα. Δέν θά χρειαζόταν.. Βλέπετε αὐτή ἡ γερόντισσα Γαβριηλία -κάποιοι τό ἔχουν κατηγορήσει αὐτό τό βιβλίο, ἀλλά δέν νομίζω νά εἶναι δικά της αὐτά.. ἴσως κάποιος ἄλλος τά ἔριξε μέσα καί ἔγινε ἀφορμή νά κατηγορηθεῖ αὐτό τό βιβλίο- ἔλεγε ὅτι ὅταν πῆγε στίς Ἰνδίες, τῆς λέγανε ἐκεῖ οἱ ντόπιοι (τότε ἤτανε τό Κυπριακό, τό θέμα τῆς Κύπρου καί εἴχανε πάρει τά ὅπλα οἱ Κύπριοι γιά νά χτυπήσουν τούς Ἐγγλέζους) καί τῆς λέγανε οἱ Ἰνδοί τώρα, πού δέν πιστεύανε ἔτσι σωστά φυσικά, γιατί δέν πέφτουνε -λέει- ὅλοι οἱ Κύπριοι σέ προσευχή νά τρομάξουν οἱ Ἄγγλοι καί νά φύγουν; Ὁ Γκάντι, ξέρετε, ἐκεῖ στήν Ἰνδία πού εἶχε κάνει τή λεγόμενη παθητική ἀντίσταση. Δηλαδή χωρίς ὅπλα, μέ μιά παθητική στάση.. φύγανε οἱ Ἐγγλέζοι. Πολύ περισσότερο ἐμεῖς πού ἔχουμε τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θά μπορούσαμε! Ἐδῶ λέει, ἔχουμε περιστατικά στούς Ἁγίους -πού δέν θυμᾶμαι ποιός ἅγιος- σταμάτησε μέ τήν προσευχή του ὁλόκληρο στρατό! Κοκκαλώσανε ὅλοι οἱ στρατιῶτες, δέν μποροῦσαν νά κουνηθοῦν μέ τήν προσευχή ἑνός ἀνθρώπου!
Ἀλλά εἶναι αὐτό πού λέμε, βλέπετε; Πού εἴπαμε προηγουμένως, νά πολεμήσουμε τό κακό μέ φυσικές δυνάμεις, γιατί δέν ἔχουμε πίστη, δέν ἔχουμε ἐνεργό τή Χάρη. Πολλοί λένε γιά τήν ἐπανάσταση τοῦ ’21 ὅτι ἄν δέν τήν κάναμε, θά ἐρχόταν πολύ φυσικά ἡ ἀπελευθέρωση μέ ἕναν πολύ καλό τρόπο καί οὐσιαστικά θά κυριαρχούσαμε στήν ὅλη Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία. Ἐνῶ μέ τήν ἐπανάσταση τί πάθαμε; Οὐσιαστικά ὑποδουλωθήκαμε στούς Φράγκους. Τάχατες μᾶς ἀπελευθέρωσαν μέ τήν Ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου κ.λπ. οἱ μεγάλες δυνάμεις καί οὐσιαστικά μᾶς ὑποδούλωσαν σ’ αὐτούς καί μᾶς κατέβασαν κάτω ἀπό τόν Σπερχειό. Ἐνῶ τό ὄνειρο τοῦ Ρῆγα καί ὅλη ἄς ποῦμε ἡ προσπάθεια ἤτανε ὅλη ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία, πού ἦταν οὐσιαστικά ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία νά γίνει πάλι ρωμαίικη, νά ἐπανέλθουμε στήν ἔνδοξη λεγόμενη Βυζαντινή, οὐσιασικά Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία ἐκχριστιανισμένη ὅμως. Κι αὐτό θά γινόταν. Κι ἐμεῖς βιαστήκαμε, ἴσως καί μέ τήν παρακίνηση τῶν ξένων, καί πέσαμε στήν παγίδα τους. Καί εἴχαμε καί τά δικά μας πάθη.. μεταξύ μας δέν μονιάζαμε.. Ὅπως πάντα! Βλέπετε τό πρόβλημα πάντα εἶναι ἡ ἔλλειψη ἀρετῆς, ἡ ἔλλειψη Χάρης. Δέν λειτουργεῖ μέσα μας ἡ Χάρη. Μπαίνουν οἱ ἰδιοτέλειες, τά συμφέροντα, οἱ φιλοπρωτεῖες, οἱ ἐγωισμοί, οἱ φιλοδοξίες καί μᾶς διασποῦν ὡς Ἔθνος. Γιατί οὐσιαστικά ἀπελευθέρωση τί εἶναι; Εἶναι νά βρεῖς τή Χάρη. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἐλευθερία, δέν εἶναι ἁπλῶς νά ἀλλάξεις ἀφεντικό. Ἐντάξει, εἴχαμε τούς Τούρκους ἀφεντικά, μετά ἤρθανε οἱ Φράγκοι, ἤρθανε οἱ μασῶνοι. Σήμερα ποιοί μᾶς κάνουν κουμάντο; Ἐμεῖς κάνουμε κουμάντο; Ὄχι. Πολύ καλά ξέρετε ποιοί κάνουν κουμάντο στήν πατρίδα μας! Πάλι οἱ Φράγκοι κάνουν. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς, θά ἔρθει ἕνα ψευτορωμαίικο. Μιά ψεύτικη δηλαδή ἐλευθερία, αὐτό ζοῦμε τώρα. Δέν εἴμαστε ἀληθινά ἐλεύθεροι. Ἀληθινά ἐλεύθεροι θά γίνουμε ὅταν μετανοήσουμε, ὅταν ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τά πάθη μας.
Ἐρ. : Τό μέτρο τῆς Χάρης τοῦ κάθε ἀνθρώπου σχετίζεται μέ τό μέτρο τῆς θέωσής του;
Ἀπ. : Μέ τό μέτρο τῆς ταπείνωσης. Ἡ ταπείνωση εἶναι καί θέωση. Ὅσο πιό πολύ ταπεινώνεσαι, τόσο πιό πολύ Χάρη θά πάρεις. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος (ὁ ἀββᾶς) Ἰσαάκ ὁ Σύρος ὅτι ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ τελειότητα, ἡ ἀληθινή ταπείνωση, ὄχι αὐτό πού κάνουμε ἐμεῖς, πού μιλᾶμε ταπεινά.. αὐτό εἶναι προσπάθεια γιά ταπείνωση. Ἡ ἀληθινή ταπείνωση εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, εἶναι μίμηση Χριστοῦ. Ὁ Χριστός ντύθηκε τήν ταπείνωση καί ἔγινε ἄνθρωπος, ὁ Θεός. Καί ὅποιος ντύνεται τήν ταπείνωση, μοιάζει στόν Θεό. Στό μέτρο πού θά ταπεινωθοῦμε, θά πάρουμε Χάρη. Ὅσο πιό πολύ ταπεινωνόμαστε, τόσο πιό πολύ Χάρη θά παίρνουμε. Αὐτό εἶναι τό μυστικό. Ὁ ἀληθινά ἔξυπνος ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού ταπεινώνεται, πού γίνεται δοῦλος ὅλων. Θυμηθεῖτε αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός, ποιός εἶναι μεγαλύτερός σας; Γιατί μάλωναν καί οἱ Ἀπόστολοι, εἶχαν ἀδυναμίες.. ἄνθρωποι ἦταν καί κυριαρχοῦσε καί σ’ αὐτούς τό πνεῦμα τῆς φιλοπρωτίας, τῆς φιλοδοξίας.
Καί μάλιστα, θυμάστε, δύο βάλανε καί τή μάνα τους νά πεῖ στόν Χριστό, κοίταξε, ὅταν θά γίνεις Ἐσύ πρωθυπουργός -θά λέγαμε σήμερα- πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, ὅταν θά βασιλέψεις, ἐμεῖς θά εἴμαστε δεξιά καί ἀριστερά! Καί τούς λέει, ξέρετε τί ζητᾶτε; Δέν ξέρετε τί ζητᾶτε! Εἴχανε βάλει καί μέσον τήν μητέρα τους! Καί τούς λέει, ἐλᾶτε νά σᾶς πῶ, μιλᾶτε μεταξύ σας καί λέτε ποιός εἶναι ἀνώτερος. Αὐτό σᾶς ἀπασχόλησε στόν δρόμο. Λοιπόν, θέλετε νά σᾶς πῶ ποιός εἶναι ἀνώτερος; Πῆρε ἕνα παιδάκι καί λέει, ὅποιος μοιάσει σ’ αὐτό τό παιδάκι, αὐτός εἶναι ἀνώτερος! Τό παιδάκι αὐτό πού ἔχει τό ταπεινό πνεῦμα, ταπεινό φρόνημα. Ὁ ἀνώτερος δηλαδή εἶναι ὁ πιό ταπεινός.
Βλέπετε χθές πού πήγαμε στήν Ἁγία Σοφία κάποιοι. Εἴδατε τί ταπεινή ἦταν αὐτή; Κουρέλια φοροῦσε, μέσα στή στάχτη κοιμότανε, μέσα στό κρύο! Γιατί αὐτά; Ἀκριβῶς γιά νά πάρει Χάρη. Ἐπειδή ταπεινώθηκε τόσο πολύ, γι’ αὐτό πῆρε τέτοια Χάρη καί ἁγίασε. Οἱ Ἅγιοι ξέρανε πολύ καλά τί κάνανε! Ὁ κόσμος τούς θεωροῦσε λίγο χαζούς ἄς ποῦμε.. ἤ πολύ χαζούς! Δέν πειράζει. Ἐκεῖνοι ὅμως ἦταν πραγματικά σοφοί. Ἤ ἔτρωγε τά φαγητά μουχλιασμένα. Θά πεῖς, τί εἶναι αὐτό τώρα; Ἤξερε πολύ καλά τί ἔκανε! Ὅσο πιό πολύ ταπεινωνόσουμε, τό σῶμα καί τήν σάρκα καί τό πνεῦμα, τόσο πιό πολύ Χάρη θά πάρουμε.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
https://hristospanagia3.blogspot.com
[1] Ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου, Ὁ Γέροντας Σιλουανός, ἔκδ. Γ΄, Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 1985, (στό ἑξῆς: Ὁ Ἅγιος Σιλουανός).
[2] Ὁ Ἅγιος Σιλουανός.
[3] Ὅ.π.
[4] Ὅ.π.
[5] Ὅ.π.
[6] Ὅ.π.
[7] Πράξ. 13, 22.
[8] Ὁ Ἅγιος Σιλουανός.
[9] Ὅ.π.
[10] Ὅ.π.
[11] Ὅ.π.
[12] Ὅ.π.
[13] Ὅ.π.
[14] Ὅ.π.
[15] Ὅ.π.
[16] Ὅ.π.
[17] Ὅ.π.
[18] Ὅ.π.
[19] Ὅ.π.
[20] Ὅ.π.
[21] Ὅ.π.
[22] Ὅ.π.
[23] Ὅ.π.
[24] Ὅ.π.
[25] Λουκ. 12, 49.
[26] Ματθ. 16, 25.
[27] Ὁ Ἅγιος Σιλουανός.
[28] Ὅ.π.
[29] Ὅ.π.
[30] Λουκ. 9, 55.
[31] Λουκ. 9, 56.
[32] Ὁ Ἅγιος Σιλουανός.
[33] Ὅ.π.
[34] Ὅ.π.
[35] Ὅ.π.
[36] Λουκ. 10, 41.
[37] Ὁ Ἅγιος Σιλουανός.
[38] Ὅ.π.
[39] Ὅ.π.
[40] Ὅ.π.
[41] Γαλ. 5, 22.