Το πρόσωπο και το προσωπείο της γιόγκα
Για κάποιους είναι γυμναστική, για κάποιους άλλους είναι μια τεχνική χαλάρωσης. Η πρακτική της γιόγκα είναι τόσο διαδεδομένη, που πλέον τη συναντάμε όχι μόνο σε γυμναστήρια και κέντρα εναλλακτικών θεραπειών, αλλά και σε μαιευτήρια, ακόμη και στα σχολεία. Ο π. Κυριακός Τσουρός, γραμματέας της Συνοδικής Επιτροπής επί των αιρέσεων, μιλά στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» για τον θρησκευτικό χαρακτήρα της και αποκαλύπτει το ινδουιστικό πρόσωπό της.
Γιατί η Εκκλησία εξέδωσε ανακοινωθέν για τη γιόγκα;
Η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε δελτίο Τύπου, καθώς η 21η του περασμένου Ιουνίου είχε καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα της γιόγκα και είχαν ανακοινωθεί και στη χώρα μας διάφορες εκδηλώσεις. Έτσι, η Εκκλησία μας καθηκόντως ενημέρωσε το Ορθόδοξο πλήρωμα για το ποια είναι η θέση της απέναντι στην τεχνική της γιόγκα. Η Σύνοδος είπε ότι αποτελεί θεμελιώδες κεφάλαιο της θρησκείας του ινδουισμού. Δεν αποτελεί ένα είδος γυμναστικής, όπως συνήθως διαφημίζεται και όπως ευρέως θεωρείται. Το γεγονός ότι η γιόγκα δεν είναι απλώς ένα είδος γυμναστικής προκύπτει από τα κείμενα των ίδιων των δασκάλων της. Δεν είναι δική μας τοποθέτηση.
Πολλοί δάσκαλοι της γιόγκα υποστηρίζουν ότι δεν έχει θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά είναι απλή γυμναστική.
Δεν είναι έτσι. Αν ανοίξει κανείς τα «ιερά» βιβλία του ινδουισμού, θα διαβάσει πως η γιόγκα έχει σκοπό την ένωση και την ταύτιση του ανθρώπου με το απόλυτο, το θείο. Του Άτμαν, όπως λένε, με το Βράχμαν. Αυτό το λένε οι ίδιοι οι διδάσκαλοι της γιόγκα, που καθορίζουν έτσι τον χαρακτήρα της συγκεκριμένης τεχνικής. Η γιόγκα έχει σαφώς θρησκευτικό χαρακτήρα και προέρχεται από τον ινδουισμό. Εμείς, λοιπόν, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ή να παραχαράξουμε αυτό που λένε οι ίδιοι οι ινδουιστές. Ο Βιβεκανάντα στο βιβλίο του αναφέρει ότι «γιόγκα είναι η φιλοσοφική θεώρηση με τη συγκέντρωση του νου και η μεθόδευση στην πράξη, έπειτα από ορισμένες ασκήσεις αναπνοής, της πραγματοποίησης της ένωσης και της ταύτισης του ανθρώπου με το Απόλυτο, το Άπειρο, το Θείο, με σκοπό τη λύτρωση». Και σε άλλο σημείο υπογραμμίζει: «Και η ράτζα γιόγκα είναι η επιστήμη της θρησκείας, η αιτιολογία κάθε λατρείας, κάθε δέησης, κάθε μορφής τελετουργίας ή θαύματος».
Επιπλέον, αν θέλουμε να πάρουμε έναν σύγχρονο δάσκαλο της γιόγκα, π.χ. τον Σατυανάντα, που έχει μια οργάνωση κι εδώ στην Αθήνα, τη λεγόμενη Σατυανάντασραμ, αυτός, λοιπόν, διδάσκει τη γιόγκα, την έχει ως τεχνική του μέσα στην οργάνωση και λέει χαρακτηριστικά: «Αν θέλεις να κάνεις γιόγκα μόνο για την ομορφιά σου, υπάρχουν για αυτό τον σκοπό τα κέντρα ομορφιάς. Παρακαλώ πήγαινε σε αυτά και μην έρχεσαι στα κέντρα της γιόγκα. Αν θέλεις, επίσης, να φορμάρεις το σώμα σου, υπάρχουν τα κέντρα φυσιοθεραπευτικής αγωγής, καθώς και άλλα, παρόμοια μέρη για να πας. Πήγαινε, λοιπόν, εκεί, γιατί στα κέντρα της γιόγκα θα πρέπει μόνον ο σκοπός της ανάπτυξης της συνειδητότητάς σου να σε φέρνει». Ποια είναι η ανάπτυξη της συνειδητότητάς μου; Μα, να ενωθώ, όπως είπα προηγουμένως, με το απόλυτο, με το θείο κατά τον ινδουισμό, που είναι απρόσωπο βέβαια. Άλλωστε, η ίδια η λέξη γιόγκα, που προέρχεται από το σανσκριτικό «yug», σημαίνει ζεύξη με το θείο.
Η ράτζα γιόγκα είναι η επιστήμη της θρησκείας, η αιτιολογία κάθε λατρείας, κάθε δέησης, κάθε μορφής τελετουργίας ή θαύματος
Πιστεύετε ότι κάποιοι χρησιμοποιούν τη γιόγκα για προσηλυτισμό;
Σε μερικές από τις παραθρησκευτικές ομάδες μπορούμε να πούμε ότι η γιόγκα είναι ένα από τα ποικίλα προσωπεία που χρησιμοποιούν για να προσηλυτίσουν οπαδούς. Υπάρχει, όμως, και η άλλη πτυχή: η γιόγκα ως γυμναστική μέσα σε αθλητικά κέντρα, γυμναστήρια κ.λπ., άλλοτε εν αγνοία αυτών που τη διδάσκουν κι άλλοτε εν γνώσει τους. Μπορεί, όμως, σε αυτή την περίπτωση να απογυμνωθεί η γιόγκα από τον «θρησκευτικό» ινδουιστικό χαρακτήρα της;
Μπορείτε να αναφερθείτε σε κέντρα που εν γνώσει τους γίνεται αυτό;
Επώνυμα όχι, αλλά ξέρω ότι το χρησιμοποιούν σε διάφορες ομάδες με αυτή την έννοια που επισημάναμε προηγουμένως, ως ένωση με το Βράχμαν. Υπάρχουν μελέτες που δεν προέρχονται από τον χώρο της Εκκλησίας οι οποίες κάνουν λόγο για αυτό το θέμα και υπογραμμίζουν ότι η γιόγκα δεν είναι απλή γυμναστική. Η Πανελλήνια Ένωση Γονέων έχει δημοσιεύσει ένα φυλλάδιο που γράφτηκε από αθλίατρο. Ο συγγραφέας του έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα και αναφέρει ότι δεν είναι μια απλή σωματική άσκηση. Έχουμε ακόμη μαρτυρίες από διδασκάλους της γιόγκα που σημειώνουν ότι, αν δεν ασκείται σωστά, «μπορεί να συμβεί ένα ατύχημα». Και δυστυχώς η γιόγκα προωθείται και μέσα σε δημόσιους οργανισμούς, σχολεία, μαιευτήρια κ.ά. Άλλωστε, πολλοί είναι αυτοί που τη συνδέουν με τον διαλογισμό, που είναι χαρακτηριστικό των ομάδων της «Νέας Εποχής» και του ινδουισμού. Ένα ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι αυτό: Πώς μπορεί ο διαλογισμός, που υποτίθεται ότι είναι πνευματική άσκηση του ινδουισμού, να συνδεθεί με τη σωματική άσκηση; Κατά την άσκησή της σας θυμίζω ότι δεν χρησιμοποιούνται μόνο φόρμες ή τεχνικές γυμναστικής, αλλά και φωνές, φθόγγοι που υποτίθεται ότι συνδέονται με τον διαλογισμό. Ποιος μπορεί να πει ότι αυτό γυμνάζει το σώμα;
Πώς μπορεί ο διαλογισμός, που υποτίθεται ότι είναι πνευματική άσκηση του ινδουισμού, να συνδεθεί με τη σωματική άσκηση;
Πολλοί τότε έσπευσαν να κατηγορήσουν την Εκκλησία για αναχρονισμό και άκαμπτη στάση. Γιατί το θέμα πήρε τέτοια δημοσιότητα;
Η Εκκλησία έχει ως αρχή της να σέβεται το θρησκευτικό πιστεύω του καθενός και τη θρησκευτική ελευθερία. Αυτό, ας μην το λησμονούμε, είναι θεμελιώδης αρχή της. Εκείνο, όμως, που έχει καθήκον είναι να ενημερώνει το Ορθόδοξο πλήρωμα τι είναι Ορθόδοξο και τι δεν είναι. Σε αυτή την περίπτωση, επειδή γνωρίζουμε την προέλευση της γιόγκα, αλλά και τον σκοπό της, η Εκκλησία έχει καθήκον και υποχρέωση να δηλώσει ότι αυτή η τεχνική δεν συμβιβάζεται με τον Χριστιανισμό. Από κει και πέρα, ο καθένας είναι ελεύθερος να επιλέξει τι θα κάνει. Νομίζω, όμως, ότι γίνεται μεγάλη διαφήμιση της γιόγκα για σκοπούς που εξυπηρετούν τα ίδια τα γυμναστήρια, για λόγους δηλαδή επιχειρηματικούς. Αφετέρου, υπάρχει και η άγνοια του κόσμου, που δεν μπορεί να αντιληφθεί αυτά που υποστηρίζει η Εκκλησία και αντιλαμβάνεται τη γιόγκα ως κάτι απλό και αθώο, όπως άλλα είδη γυμναστικής.
Ερωτηθήκαμε από δημοσιογράφους γιατί η Εκκλησία απορρίπτει τη γιόγκα και είπαμε ότι, αν θα θέλαμε να βρούμε κάτι ανάλογο μέσα στην Ορθοδοξία, μέσα στην Εκκλησία, είναι σαν να πούμε ότι, για να κάνεις γυμναστική, πρέπει να κάνεις μετάνοιες. Ορισμένοι δημοσιογράφοι το παρεξήγησαν και το διαστρέβλωσαν. Εμείς δεν είπαμε ο κόσμος να αφήσει τη γιόγκα και να αρχίσει τις μετάνοιες. Είπαμε ότι οι μετάνοιες, αν και έχουν χαρακτηριστικά γυμναστικής, είναι άσκηση σωματική με καθαρά πνευματικό σκοπό. Κατά τον ίδιο τρόπο και η γιόγκα μέσα στον ινδουισμό έχει ανάλογο σκοπό. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι, κάνοντας μετάνοιες, κάνουμε γυμναστική. Για τον ίδιο λόγο δεν μπορούμε να πούμε ότι, κάνοντας γιόγκα, κάνουμε γυμναστική. Για έναν που θέλει να γυμναστεί, υπάρχουν ένα σωρό είδη άσκησης να ακολουθήσει.
Οι μετάνοιες, αν και έχουν χαρακτηριστικά γυμναστικής, είναι άσκηση σωματική με καθαρά πνευματικό σκοπό. Κατά τον ίδιο τρόπο και η γιόγκα μέσα στον ινδουισμό έχει ανάλογο σκοπό
Συνέντευξη στο Γιώργη Μυλωνά ikivotos.gr
http://aktines.