ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

6^β) Ἡ προσευχή μεταβάλλει τήν κατάθλιψη σέ χαρά

Ἡ συσταύρωση μέ τόν Χριστό, διά τῆς προσευχῆς, τῆς ἐκκοπῆς τοῦ θελήματος καί τῆς ἀντίστασης στά πάθη, διώχνει τήν κατάθλιψη.

«Πιὸ γρήγορα θὰ σταυρωθῆτε», δίδασκε ὁ Στάρετς Ζαχαρίας, «ἐπάνω στὸν σταυρό, ὅταν προσεύχεσθε, ὅπως προσευχόντουσαν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς πνευματικούς μας ἥρωες τὸν παλαιὸ καιρό. Νὰ λέτε: «Ἀναστήτω ὁ Θεὸς καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ καὶ φυγέτωσαν ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν». Ἂν τὸν ἔχῃ κανείς, νὰ τὸν διαβάζῃ τὸν κανόνα στὸν Τίμιο καὶ Ζωοποιὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, καὶ τότε θὰ σταυρωθῆ ξανὰ ἐπάνω στὸν σταυρό. Παρακαλέσατε τὸν Παρηγορητὴ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων μας, νὰ σᾶς μαλακώνῃ, νὰ σᾶς συγχωρῇ, νὰ μπαίνει μέσα στὴν ψυχή σας καὶ νὰ διώχνῃ μακριὰ τὴν φοβερὴ κατάθλιψη ποὺ σᾶς πλακώνει»¹.Οἱ Ἅγιοι, δίδασκε ὁ Γέροντας Πορφύριος, «εἶχαν εὕρει τρόπο νά μεταβάλλουν τήν κατάθλιψη σέ χαρά»². Τό κάνανε μέ τό δόσιμο στόν Θεό. «Μέ τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό, μέ τήν προσευχή καί γι’ αὐτό ἐφώναζαν μέ καύχημα οἱ Ἀπόστολοι καί ἔλεγον, «χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου». Τόσο δυνατό, πού ἤτανε τό αἴσθημα τῆς καταθλίψεως γιά νά τούς συντρίψει, αὐτό τό αἴσθημα τό πολύ δυνατό πού ἤτανε, ἄς ποῦμε, μία ψυχική δύναμη δική τους, τό παίρνανε αὐτοί, τό δίνανε στόν Θεό, τό κάνανε προσευχή, τό κάνανε χαρά καί ἀγαλλίαση ἐν Κυρίῳ»³.Τό αἴσθημα τῆς κατάθλιψης πού εἶναι μιά δική μας ψυχική δύναμη (ἡ ὁποία τείνει νά χρησιμοποιηθεῖ ἀπό τόν Πονηρό), ὅπως λέγει ὁ Γέροντας, πρέπει νά τό δώσουμε στόν Θεό.

Ἄν προσέξουμε πολύ τί λέει ὁ Γέροντας καταλαβαίνουμε τί συμβαίνει στήν κατάθλιψη. Ὁ γέροντας λέει: «ἤτανε, ἄς πούμε, μία ψυχική δύναμη δική τους», ἀλλά ἔχει πάρει ἤ τείνει νά πάρει ἤ μπορεῖ νά πάρει μιά κακή κατεύθυνση καί νά συνρίψει τόν ἄνθρωπο.

– Πότε;

– Ἄν ὁ ἄνθρωπος «ἀνοίξει πόρτα» στόν πονηρό μέ τόν ἐγωισμό του.

Ἄν, ἀντίθετα, αὐτήν τήν ψυχική δύναμη ὁ ἄνθρωπος τήν δώσει στόν Θεό, τότε αὐτό γίνεται προσευχή θερμή, «χαρά καί ἀγαλλίαση ἐν Κυρίῳ».

Ἡ ψυχή μας ἔχει τήν δύναμη γιά νά κάνομε τό καλό, τήν προσευχή, τήν ἀγάπη, τήν χαρά, τήν εἰρήνη, τήν ἕνωσή μας μέ τόν Θεό. Ὁ διάβολος μᾶς παίρνει αὐτήν δύναμη, αὐτήν τήν ἐνέργεια καί τήν κάνει θλίψη, κατάθλιψη⁴.

Ὁ Γέροντας τό λέει σαφῶς ὅτι εἶναι «σατανικά» αὐτά τά συναισθήματα τῆς κατάθλιψης. Οἱ «λεγόμενοι» ψυχίατροι παραποιοῦν τήν ἀλήθεια, ἀφοῦ δέν λένε ὅτι ἡ αἰτία τῆς κατάθλιψης καί των ἄλλων «ψυχολογικῶν» εἶναι τά πάθη καί τελικά οἱ δαίμονες⁵. Ἀντίθετα, ὁμιλοῦν γιά μειωμένη αὐτοεκτίμηση καί αὐτοπεποίθηση συνιστώντας οὐσιαστικά νά αὐξήσει ὁ ἄνθρωπος τόν ἐγωισμό του. Πράττοντας ἔτσι ὅμως ὁ ταλαίπωρος καταθλιπτικός ἀρρωσταίνει χειρότερα.

Ὁ πνευματικά ὑγιής ἄνθρωπος μεταβάλλει τήν κατάθλιψη σέ χαρά μέ τήν προσευχή τήν γεμάτη ἀγάπη πρός τόν Θεό.

6^γ) Ἀδιάλειπτη προσευχή

Ὁ θυμός, ἡ ἀκηδία, ἡ λύπη καί γενικά ὅλα τά πάθη καταστέλλονται μέ τήν ἀδιάλειπτη ταπεινή προσευχή.

«Ἀλήθεια, πῶς (τά κατάφερναν) οἱ παλαιοὶ ἀσκητὲς», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος, «πού ζοῦσαν κλεισμένοι σ’ ἕνα κελλί, πού κανέναν δὲν ἔβλεπαν, πού τίποτα δὲν ἄκουγαν, πού καμιὰ παρηγοριὰ δὲν εἶχαν; Μὲ τὴ χάρη τοῦ Κυρίου. Καὶ πῶς κατόρθωναν νὰ ἑλκύουν τὴ χάρη; Μὲ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή. Νὰ τὸ πιὸ ἀποτελεσματικὸ ὅπλο ἐναντίον τῆς ἀκηδίας. Ἐμεῖς ὄχι μόνο ἀδιάλειπτα δὲν προσευχόμαστε, μὰ οὔτε καν συχνά. Καὶ ἡ προσευχή μας, ὅποτε γίνεται, εἶναι ἀπρόσεκτη, ψυχρὴ»⁶.

Πρέπει κανείς εὐθύς περευθύς νά «κλείνει τήν πόρτα» στόν πονηρό διά τῆς προσευχῆς. Ἡ συνεχής προσπάθεια γιά προσευχή κρατᾶ τόν ἄνθρωπο σέ ἑτοιμότητα ὥστε νά ἀντιμετωπίζει νικηφόρα τίς προσβολές τῶν κακῶν λογισμῶν.

Διηγεῖται ὁ Γέροντας Πορφύριος: «Ἔλεγα στόν κύριο… νά κάνει κάτι. Μοῦ λέει, δέν μπορῶ. Τοῦ λέω, ρέ παιδί μου κάνε μου τήν χάρη καί ἐγώ, γέρος παπᾶς εἶμαι, θέλω νά μοῦ κάνεις αὐτό τό πράγμα. Ὄχι, δέν μπορῶ. Ἤμασταν κάτω στό ὑπόγειο. Λοιπόν, μοῦ λέει, δέν τό λέει ἡ ἐπιστήμη αὐτό. Τοῦ λέω, ρέ παιδί μου, τί τήν θές τήν ἐπιστήμη; Νά πᾶς νά κάνεις αὐτό τό πράγμα, εἶναι ἀνάγκη, δέν ἔχω ἄλλονε.

Ἐγώ δέν μπορῶ.

Ἐκείνην τήν στιγμή, ρέ παιδιά, ἔτσι μοῦ ἦρθε, πῶς νά σοῦ πῶ, κάτι κακό. Δηλαδή, ν’ ἀγανακτήσω ἐναντίον του. Λοιπόν, τό κατάλαβα. Τό μυστικό εἶναι νά τό προλαβαίνεις. Ἄμα τό ἀφήσεις καί σέ πιάσει, πάει σ’ ἔπιασε. Λοιπόν, ἐκεῖ πού ἤθελα, λοιπόν, νά φωνάξω μέ ἀγανάκτηση καί τέλος πάντων, ξέρω κι’ ἐγώ τί νά τοῦ κάνω, ἐνεπνεύσθηκα ὡραία προσευχή, ἐκείνην τήν στιγμή»⁷.

Ἀκόμη καί ὁ γέροντας κινδύνεψε ἀπό τόν θυμό, τήν ἀγανάκτηση καί τό νά πέσει σέ ἀντιπάθεια πρός τόν πλησίον. Χρειάζεται πολύ νά προσέχουμε (ἀπαραίτητη ἡ νήψη). Ὁ πνευματικά ὑγιής προσεύχεται ἀδιάλειπτα, ὁπότε ἐμποδίζει τόν πονηρό νά κυριαρχήσει ἐπάνω του. Στήν ἀρχή τῆς δαιμονικῆς προσβολῆς ἀντί νά ταραχθεῖ, προσεύχεται καί ὁ πονηρός ἀπομακρύνεται.