Aγίου Ιωάννου, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου
«Πρός τε Ἰουδαίους καὶ Ἓλληνας ἀπόδειξις ὅτι ἐστὶ Θεὸς ὁ Χριστός
ἐκ τῶν παρά τοῖς προφήταις πολλαχοῦ περί αὐτοῦ εἰρημένων»
(:κατά Ιουδαίων και εθνικών, απόδειξη ότι ο Χριστός είναι Θεός, με βάση όσα είπαν οι προφήτες γι’ Αυτόν σε πολλά σημεία των βιβλίων τους)
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
Παριστάνοντας ο προφήτης Δανιήλ και το φοβερό δικαστήριό Του λέγει: «Ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθητο, καὶ τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ ἡ θρὶξ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνος αὐτοῦ φλὸξ πυρός, οἱ τροχοὶ αὐτοῦ πῦρ φλέγον· ποταμὸς πυρὸς εἷλκεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ· χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτῷ· κριτήριον ἐκάθισε, καὶ βίβλοι ἠνεῴχθησαν(:παρατηρούσα όλα αυτά με προσοχή, μέχρις ότου στήθηκαν δικαστικοί θρόνοι και ο Παλαιός των ημερών, ο προαιώνιος και άναρχος Θεός Πατέρας, κάθισε στον θρόνο Του. Το ένδυμά Του ήταν κατάλευκο σαν το χιόνι και οι τρίχες της κεφαλής Του ήσαν σαν καθαρό άσπρο μαλλί· ο θρόνος Του ήταν από φλόγες φωτιάς και οι τροχοί του θρόνου ήσαν αναμμένη φωτιά, που έβγαζε φλόγες. Πύρινος ποταμός έτρεχε ενώπιόν Του. Χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων Τον υπηρετούσαν και μυριάδες μυριάδων αγγέλων στέκονταν πλησίον Του. Κριτήριο στήθηκε και βιβλία που κατέγραφαν τις πράξεις των κρινόμενων, ανοίχτηκαν)»[Δαν.7,9-10].
Και όχι μόνο αυτό, αλλά δείχνει και την τιμή που πρόκειται να έχουν οι δίκαιοι, λέγοντας: «Ἕως οὗ ἦλθεν ὁ παλαιὸς ἡμερῶν καὶ τὸ κρῖμα ἔδωκεν ἁγίοις Ὑψίστου, καὶ ὁ καιρὸς ἔφθασε καὶ τὴν βασιλείαν κατέσχον οἱ ἅγιοι(: μέχρις ότου ήλθε ο Παλαιός των ημερών, ο Οποίος απέδωσε το δίκαιο και έδωσε τη νίκη στους αγίους του Υψίστου Θεού[στους πιστούς]. Και έτσι έφτασε ο καιρός κατά τον οποίο οι αγιασμένοι από τη Θεία Χάρη, οι πιστοί κατέλαβαν τη Βασιλεία)»[Δαν.7,22]. Ο Μαλαχίας πάλι προφητεύει ότι το δικαστήριο εκείνο θα γίνει υπό μορφή πυρός, λέγοντας: «Διότι αὐτὸς εἰσπορεύεται ὡς πῦρ χωνευτηρίου καὶ ὡς ποιὰ πλυνόντων(: διότι Αυτός εισέρχεται στον κόσμο των ανθρώπων σαν φωτιά καμινιού, που λιώνει και χωνεύει καθετί, και σαν καθαρτικό χορτάρι και σταχτόνερο, που χρησιμοποιούν αυτοί που πλένουν τα ρούχα)» [Μαλάχ.3,2]. Είδες ακρίβεια προφητών, πώς διεκήρυξαν από πριν όλα εκείνα που επρόκειτο να συμβούν; Πώς λοιπόν τολμάς ακόμη να απιστείς, έχοντας τόσες μεγάλες αποδείξεις της δυνάμεως Αυτού, προφητείες που λέχτηκαν πριν από τόσα χρόνια, και βλέποντας τα γεγονότα να συμφωνούν με αυτές, χωρίς καθόλου να αστοχούν;
Και ότι οι προφητείες αυτές δεν αποτελούν κατασκευάσματα δικά μας το μαρτυρούν εκείνοι, που και πρώτοι δέχτηκαν τα βιβλία των προφητών και τα έχουν μέχρι σήμερα, που αν και είναι εχθροί μας και απόγονοι εκείνων που Τον σταύρωσαν, τα έχουν και σήμερα και τα διατηρούν. «Και πώς δεν πιστεύουν», λέγει κάποιος ίσως, «αφού έχουν τα βιβλία; Όπως και τότε απιστούσαν, αν και Τον έβλεπαν να θαυματουργεί. Αλλά αυτό δεν αποτελεί κατηγορία εκείνου που δεν γίνεται πιστευτό, αλλά εκείνων που παραμένουν τυφλοί μέσα στο καταμεσήμερο· γιατί και τον κόσμο αυτόν τον έθεσε μπροστά μας σαν όργανο αρμονικότατο· που αφήνει από παντού φωνές και διακηρύσσει τον δημιουργό· κι όμως υπάρχουν μερικοί, από τους οποίους άλλοι λένε ότι όλα έγιναν αυτόματα, άλλοι ότι είναι αγέννητα τα όσα βλέπουμε, άλλοι αποδίδουν τη δημιουργία και την πρόνοιά τους στους δαίμονες και άλλοι στην τύχη και στην ειμαρμένη και στις περιφορές των άστρων. Αυτό όμως δεν αποτελεί κατηγορία του δημιουργού, αλλά η κατηγορία βαρύνει αυτούς, που μετά από τόσα φάρμακα εξακολουθούν να είναι βαρύτατα ασθενείς. Όπως δηλαδή, όταν μια ψυχή είναι ευγνώμων, γνωρίζει το πρέπον χωρίς να έχει ανάγκη από πολλά βοηθήματα, έτσι λοιπόν και όταν είναι αγνώμων και αναίσθητη, κι αν ακόμη έχει απείρους καθοδηγητές, κυριευμένη από τα πάθη, παραμένει τυφλή.
Πρόσεχε λοιπόν ότι αυτό συμβαίνει παντού, όχι μόνο στην περίπτωση αυτή, αλλά και σε άλλες. Πόσοι δηλαδή, ενώ δεν άκουσαν νόμους, κάνουν μια ζωή απόλυτα σύμφωνη με τους νόμους; Κι άλλοι, που ανατράφηκαν με τους νόμους από την παιδική τους ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα, δεν έπαψαν να τους παραβαίνουν. Τα ίδια συνέβαιναν και παλαιότερα. Γιατί οι Ιουδαίοι, αν και απόλαυσαν άπειρα σημεία και θαύματα, δεν έγιναν καλύτεροι· ενώ οι Νινευίτες, ακούοντας ένα μόνο κήρυγμα, μετέβαλαν τρόπο ζωής και απαλλάχθηκαν από την κακία. Αυτό μπορεί κανείς να το δει να συμβαίνει και σε απλοϊκούς ανθρώπους και όχι μόνο σε διασήμους. Πόση διδασκαλία δεν απόλαυσε ο Ιούδας, κι όμως έγινε προδότης; Ποια παραίνεση απόλαυσε ο ληστής; Κι όμως ομολόγησε επάνω στον σταυρό τον Χριστό και διακήρυξε τη βασιλεία Εκείνου. Μη λοιπόν κρίνεις τα πράγματα στηριζόμενος στις διεφθαρμένες γνώμες των άλλων, αλλά με βάση την αλήθεια των πραγμάτων να εκφέρεις την πρέπουσα γνώμη για εκείνους που σκέφτηκαν ορθά.
Δεν πίστεψαν οι Ιουδαίοι, πίστεψαν όμως οι Εθνικοί. Και ούτε αυτό αποσιωπήθηκε, αλλά άλλοτε ο Δαβίδ προφητεύοντας βροντοφωνάζει: «Υἱοὶ ἀλλότριοι ἐπαλαιώθησαν καὶ ἐχώλαναν ἀπὸ τῶν τρίβων αὐτῶν(:Υιοί αλλοεθνείς κατέστησαν άχρηστοι ως πεπαλαιωμένα και μαραμένα φύλλα και δεν μπόρεσαν να σταθούν ακλόνητοι στους πόδες τους, αλλά ως χωλοί σκόνταπταν και τρίκλιζαν στους δρόμους τους)» [Ψαλμ.17,46] και άλλοτε ο Ησαΐας λέγει: «Κύριε, τίς ἐπίστευσε τῇ ἀκοῇ ἡμῶν; Καὶ ὁ βραχίων Κυρίου τίνι ἀπεκαλύφθη;(:Κύριε, ποιος πίστεψε σε αυτά που εμείς ακούσαμε από Εσένα και κηρύξαμε στους ανθρώπους; Η δύναμη του Κυρίου σε ποιον φανερώθηκε και έγινε πιστευτή και παραδεκτή;)»[Ησ. 53,1].
Και πάλι: «Ἐμφανὴς ἐγενήθην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν, εὑρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν.Εἶπα· ἰδοὺ εἰμι τῷ ἔθνει, οἳ οὐκ ἐκάλεσάν μου τὸ ὄνομα(: έγινα φανερός και αποκάλυψα τον εαυτό μου σε εκείνους, οι οποίοι δεν με ικέτευαν, επειδή με αγνοούσαν ολοτελώς· βρέθηκα από εκείνους, οι οποίοι δεν ζητούσαν να με βρουν. Είπα: Ιδού,είμαι παρών. Το είπα σε έθνος το οποίο δεν επικαλέστηκε το Όνομά μου)» [Ησ. 65,1]. Αλλά και κατά την παρουσία Του στη γη πίστεψαν σε Αυτόν η Χαναναία [Ματθ. 15,21-28 και Μάρκ.7,24-30] και η Σαμαρείτιδα[Ιω.4,5 κ.ε.], ενώ οι ιερείς και οι άρχοντες τον πολεμούσαν και τον επιβουλεύονταν και εμπόδιζαν και τους άλλους και απομάκρυναν από τη συναγωγή εκείνους που πίστευαν σε Αυτόν. Ας μη σε ξενίζουν λοιπόν καθόλου αυτά. Η ζωή μας είναι γεμάτη από πολλά τέτοια παραδείγματα, που συνέβηκαν και κατά τις ημέρες μας και παλαιότερα. Άλλωστε, αν όχι όλοι, οπωσδήποτε όμως πολλοί και από τους Ιουδαίους πίστεψαν και τότε και τώρα, αν όμως δεν πίστεψαν όλοι, δεν είναι ούτε πρωτάκουστο, ούτε παράδοξο. Γιατί τέτοια είναι η αγνωμοσύνη, τέτοια η απερίσκεπτη διάνοια, τέτοια η ψυχή που κυριαρχείται από πάθη.
Αλλά αφού αναφέραμε τις προφητείες που πριν από τόσα χρόνια έχουν λεχθεί και διακηρυχθεί από τους προφήτες, εμπρός ας εξετάσουμε και εκείνες που λέχτηκαν από τον Ίδιο για τα όσα πρόκειται να συμβούν στο μέλλον, όταν περιερχόταν τη γη και συναναστρεφόταν τους ανθρώπους, ώστε να μάθεις και από αυτές τη δύναμή Του. Όταν λοιπόν ήλθε τότε στη γη και πραγματοποιούσε το έργο της σωτηρίας των ανθρώπων, τόσο εκείνων που ζούσαν τότε, όσο και των μελλοντικών γενεών, χρησιμοποίησε διαφόρους τρόπους προς επιτυχία του σκοπού του αυτού. Και πρόσεχε τι κάνει. Ενεργεί θαύματα και προλέγει ορισμένα γεγονότα που θα συνέβαιναν μετά από πολλά χρόνια. Και έτσι με εκείνα που γίνονταν τότε, παρείχε στους ακροατές την εγγύηση για όλα εκείνα που θα συνέβαιναν μελλοντικά, ενώ στις μελλοντικές γενεές αποδεικνύει με το ότι πραγματοποιήθηκαν όλα εκείνα που προείπε, ότι τα θαύματα που έγιναν κατά την εποχή εκείνη είναι αξιόπιστα, και με τη διπλή αυτή απόδειξη κάνει πιστευτά και τα περί της Βασιλείας.
Και πράγματι οι προφητείες Του ήταν διπλές· άλλες επρόκειτο να εκπληρωθούν κατά την παρούσα ζωή, και άλλες μετά τη συντέλεια του κόσμου, και με το ένα είδος των προφητειών έκανε πιστευτό το άλλο και έδειχνε με μεγάλη βεβαιότητα ότι θα επαληθευτούν αυτές. Εννοώ το εξής με αυτό που λέγω· γιατί πραγματικά ο λόγος είναι ασαφής, γι΄αυτό θα επιχειρήσω να τον κάνω πιο σαφή. Δώδεκα ήταν τότε οι μαθητές που Τον ακολουθούσαν, και κανείς τότε δεν μπορούσε να σκεφτεί της Εκκλησίας την πραγματικότητα, αλλά ούτε και το όνομα, γιατί τότε η συναγωγή ανθούσε ακόμη. Τι λοιπόν είπε και προανήγγειλε τη στιγμή εκείνη που όλη σχεδόν η οικουμένη ήταν κυριευμένη από την ασέβεια; «Ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς(:επάνω στον βράχο της αληθινής πίστεως θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου· και ο θάνατος και οι οργανωμένες δυνάμεις του κακού δεν θα υπερισχύσουν και δεν θα νικήσουν την Εκκλησία, η οποία θα είναι αιώνια και αθάνατη)» [Ματθ.16,18]. Όπως θέλεις εξέτασε τον λόγο αυτόν, και θα δεις παντού να διαλάμπει η αλήθειά του. Και δεν είναι θαυμαστό αυτό μόνο, το ότι οικοδόμησε την Εκκλησία σε ολόκληρη την οικουμένη, αλλά και το ότι την κατέστησε ακατανίκητη, αν και ενοχλούνταν από τόσους πολέμους. Γιατί το «πύλες του άδη δεν θα υπερισχύσουν αυτής», σημαίνει τους κινδύνους εκείνους που οδηγούν στον άδη. Είδες αλήθεια προρρήσεως; Είδες δύναμη εκπληρώσεως;Είδες λόγους που διαλάμπουν επάνω στα γεγονότα, δύναμη ακαταμάχητη που τα κατορθώνει όλα με ευκολία; Μη δηλαδή, επειδή ο λόγος «θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου» είναι σύντομος, τον προσπεράσεις επιπόλαια, αλλά ανάπτυξέ τον στον νου σου, και σκέψου πόσο μεγάλο πράγμα είναι το να γεμίσει την Εκκλησία, που είχε εξαπλωθεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα σε όλη την υφήλιο, από τόσους πιστούς, να μεταβάλει την πίστη τόσων εθνών, να μεταπείσει λαούς, να καταργήσει πατρικά έθιμα, να ξεριζώσει συνήθειες βαθιά ριζωμένες, να διαλύσει σαν σκόνη την τυραννική εξουσία της ηδονής και τη δύναμη της κακίας, να εξαφανίσει σαν καπνό τους βωμούς και τους ναούς και τα είδωλα και τις τελετές και τις βέβηλες εορτές και την ακάθαρτη κνίσα των θυσιών, και να ανεγείρει παντού θυσιαστήρια, στη χώρα των Ρωμαίων και των Περσών και των Σκυθών και των Μαύρων και των Ινδών· τι λέγω; Πιο πέρα και από τα σύνορα της δικής μας αυτοκρατορίας [ως «οικουμένη» εδώ ο Ιερός Χρυσόστομος εννοεί μάλλον την επικράτεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]. Γιατί και τα βρετανικά νησιά, που είναι έξω από αυτή τη θάλασσα[εννοεί τη Μεσόγειο Θάλασσα] και βρίσκονται μέσα στον ωκεανό, γνώρισαν τη δύναμη του λόγου αυτού, καθόσον και εκεί έχουν ιδρυθεί Εκκλησίες και στήθηκαν θυσιαστήρια. Ο λόγος εκείνος που τον είπε τότε, αυτός έχει φυτευτεί στις ψυχές όλων και βρίσκεται στα στόματα όλων. Και όλη η γη που, όπως θα μπορούσαμε να πούμε, ήταν γεμάτη αγκάθια, καθαρίστηκε και έγινε καθαρή και καλλιεργήσιμη γη και δέχτηκε τα σπέρματα της ευσεβείας.
Είναι μεγάλο πραγματικά, πολύ μεγάλο, ή καλύτερα δείχνει σε υπερβολικό βαθμό το μέγεθος της θείας δυνάμεως, το ότι μπόρεσαν, και αν ακόμη κανείς δεν τους ενοχλούσε, αλλά επικρατούσε ειρήνη, και πολλοί που τους εμπόδιζαν ήταν νικημένοι και δεν υπήρχε εχθρός κανείς, τόσο πολύ κόσμο να τον απαλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη από συνήθεια κακή με την οποία ζούσε επί τόσα χρόνια, και να τον μεταθέσουν σε άλλη, πολύ πιο δύσκολη. Και δεν είχαν αντίπαλο μόνο τη συνήθεια, αλλά και την ηδονή, δύο πράγματα τυραννικά. Γιατί εκείνα που τα είχαν παραλάβει πριν από πολλά χρόνια από τους πατέρες και τους πάππους και τους προπάππους και τους πριν από αυτούς ακόμη, καθώς και από τους φιλοσόφους και τους ρήτορες, αυτά πείθονταν να τα αρνηθούν, αν και ήταν πάρα πολύ δύσκολο να δεχτούν μια νέα συνήθεια που είχε μπει στον κόσμο, και το χειρότερο βέβαια από όλα, που ήταν πολύ επίπονη. Γιατί τους απομάκρυνε από την τρυφή και τους οδηγούσε στην ακτημοσύνη· τους απομάκρυνε από την ασέλγεια και τους οδηγούσε στη σωφροσύνη· τους απομάκρυνε από τον φθόνο και τους οδηγούσε στη φιλοφροσύνη· τους απομάκρυνε από την πλατειά και ευρύχωρη οδό και τους οδηγούσε στη στενή και θλιμμένη και απόκρημνη, οδηγούσε εκείνους που είχαν ανατραφεί για να βαδίσουν την πλατειά οδό[βλ. Ματθ.7,13-14].
Γιατί βέβαια δεν πήρε άλλους ανθρώπους, που ζούσαν έξω από τον κόσμο και τη συνήθεια αυτή, αλλά εκείνους τους ίδιους, που είχαν κατασαπίσει από τις συνήθειες αυτές και είχαν γίνει και από τον πηλό μαλακότεροι, αυτούς πρόσταξε να βαδίσουν τη στενή και γεμάτη θλίψεις οδό, την τραχεία και δύσκολη, και τους έπειθε. Και πόσους έπειθε; Όχι δύο και δέκα και είκοσι και εκατό, αλλά όλους σχεδόν τους ανθρώπους που κατοικούσαν στην υφήλιο. Και με ποιους τους έπειθε; Με ένδεκα ανθρώπους, αγράμματους, ιδιώτες, που δεν ήξεραν γλώσσες, που ήταν άσημοι και φτωχοί, που δεν είχαν πατρίδα, δεν είχαν χρήματα πολλά, ούτε δύναμη σωματική, ούτε παρελθόν ένδοξο, ούτε προγονική λαμπρότητα, ούτε δύναμη λόγου, ούτε ρητορική δεινότητα, ούτε την προστασία που προσφέρει η γνώση, αλλά ήταν άνθρωποι αλιείς, σκηνοποιοί, αλλόγλωσσοι. Γιατί δεν είχαν την ίδια γλώσσα με εκείνους που πίστευαν, αλλά μιλούσαν ξένη γλώσσα και διαφορετική από όλες τις άλλες, εννοώ την εβραϊκή γλώσσα, και με αυτούς οικοδόμησε την Εκκλησία, που εκτείνεται από το ένα άκρο μέχρι το άλλο άκρο της γης.
Και δεν είναι αυτό μόνο θαυμαστό, αλλά και το ότι οι λίγοι αυτοί ιδιώτες και φτωχοί και άσημοι και αγράμματοι και ταπεινοί και αλλόγλωσσοι και ευκαταφρόνητοι, που τους ανατέθηκε η διόρθωση όλης της οικουμένης και πήραν εντολή να την οδηγήσουν σε πολύ δυσκολότερα πράγματα, δεν τα έκαναν αυτά σε κατάσταση ειρήνης, αλλά μέσα στους άπειρους πολέμους που εξεγείρονταν εναντίον τους από παντού. Πραγματικά σε κάθε έθνος και σε κάθε πόλη· τι λέγω σε κάθε έθνος και σε κάθε πόλη; Σε κάθε σπίτι ξεσπούσε εναντίον τους πόλεμος. Γιατί γενόμενη αποδεκτή η διδασκαλία χώριζε πολλές φορές το παιδί από τον πατέρα, τη νύφη από την πεθερά, τον αδελφό από τον αδελφό, τον δούλο από τον κύριο, τον αρχόμενο από τον άρχοντα, τον άνδρα από τη γυναίκα, τη γυναίκα από τον άνδρα, και τον πατέρα από τα παιδιά, γιατί δεν πείθονταν όλα αμέσως, δημιουργούσε καθημερινές έχθρες και συνεχείς πολέμους, προξενούσε σε αυτούς άπειρους θανάτους, και γινόταν αιτία να τους αποφεύγουν σαν εχθρούς και πολέμιους όλων. Καθόσον όλοι τους καταδίωκαν, βασιλείς, άρχοντες, ιδιώτες, ελεύθεροι, δούλοι, δήμοι, πόλεις· και όχι μόνο αυτούς, αλλά -το πιο φοβερό βέβαια- και εκείνους που μόλις είχαν ασπαστεί την πίστη, που λάμβαναν την κατήχηση από αυτούς. Είχε δηλαδή κηρυχτεί ένας κοινός πόλεμος εναντίον και των μαθητών και των διδασκάλων, επειδή η διδασκαλία φαινόταν αντίθετη και προς τα βασιλικά διατάγματα και προς τις συνήθειες και προς τα πατρικά έθιμα. Γιατί τους προέτρεπαν να μην προσκυνούν τα είδωλα, να καταφρονούν τους βωμούς, τους οποίους οι πατέρες τους και όλοι οι πρόγονοί τους λάτρευαν, να αποφεύγουν τα βδελυρά δόγματα, να περιφρονούν τις εορτές και να αποστρέφονται τις τελετές, πράγματα που θεωρούνταν από εκείνους και γεμάτα από πολλή φρίκη και πάρα πολύ φοβερά και για τα οποία θα έδιναν ακόμη και την ίδια τη ζωή τους, παρά να αποδεχθούν τους λόγους αυτών και να πιστέψουν σε Εκείνον που γεννήθηκε από τη Μαρία, σε Εκείνον που οδηγήθηκε στο ηγεμονικό δικαστήριο, που δέχτηκε εμπτυσμούς και έπαθε μύρια δεινά· σε εκείνον που υπέμεινε θάνατο καταραμένο, που τάφηκε και αναστήθηκε.
Και το παράδοξο είναι ότι τα πάθη Του ήταν γνωστά σε όλους,όπως τα μαστιγώματα, οι πληγές στα μάτια, οι ύβρεις που συνοδεύονταν από τους εμπτυσμούς στο πρόσωπο, τα ραπίσματα, ο σταυρός, τα πολλά χλευάσματα, η διακωμώδηση από όλους, η ταφή που επιτράπηκε να γίνει σαν χάρη, ενώ τα σχετικά με την Ανάσταση δεν ήταν ακόμη γνωστά(γιατί μετά την ανάστασή Του φανερώθηκε μόνο σε αυτούς)· αλλά όμως λέγοντάς τους αυτά, τους έπειθαν, και έτσι οικοδομούσαν την Εκκλησία. Πώς και με ποιον τρόπο; Με τη δύναμη Εκείνου που τους έδωσε αυτήν την εντολή. Γιατί Αυτός ήταν που βάδιζε μπροστά από αυτούς, Αυτός έκανε όλα τα δύσκολα εύκολα. Γιατί, αν δεν ήταν κάποια θεία δύναμη που κατόρθωνε αυτά, δεν θα ήταν δυνατό ούτε αρχή να λάβουν. Πώς δηλαδή θα ήταν δυνατό; Αλλά Εκείνος που είπε: «ας γίνει ο ουρανός» και έγινε ο λόγος έργο, και «ας θεμελιωθεί η γη», και παρήγαγε την ύλη, και «ας λάμψει ο ήλιος» και παρουσίασε το άστρο, και όλα τα έκαμε με τον λόγο Του, Αυτός φύτευσε και τις εκκλησίες αυτές· και ο λόγος Του εκείνος : «θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου», αυτός δημιούργησε το παν. Γιατί τέτοιοι είναι οι λόγοι του Θεού, δημιουργοί έργων, έργων θαυμαστών και παράδοξων.
Όπως ακριβώς δηλαδή είπε: «Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου ας βλαστήσει η γη βοτάνη χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ’ ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὖ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς. Καὶ ἐγένετο οὕτως(: και είπε ο Θεός, εκφράζοντας τη θεία και αγαθή βουλή Του ως πρόσταγμα: να βλαστήσει η γη χλόη, χορτάρι να φυτρώσουν ποώδεις θάμνοι, καθένας από τους οποίους να παράγει σπόρο ανάλογα με το είδος και την ποικιλία του, ώστε να διαιωνίζονται να φυτρώσουν δέντρα δασικά)να παράγουν ξυλεία) και οπωροφόρα, οι καρποί των οποίων να περιέχουν τα σπέρματά τους, το καθένα ανάλογα με το ιδιαίτερο είδος του· η χλόη, οι θάμνοι, τα δέντρα να καλύψουν την επιφάνεια της γης. Και ευθύς αμέσως το θείο πρόσταγμα έγινε έργο)» [Γέν.1,11] και όλα αμέσως έγιναν παράδεισος, όλα έγιναν λειβάδια και γέμισε από φυτά η γη που δέχτηκε το πρόσταγμα, έτσι και τώρα είπε: «θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου» και με μεγάλη ευκολία έγινε αυτό.
Και ενώ οπλίζονταν εναντίον της τύραννοι, οι στρατιώτες πρόβαλλαν κατ’αυτής τα όπλα τους, τα πλήθη του λαού μαίνονταν με σφοδρότητα μεγαλύτερη εκείνης του πυρός, η συνήθεια αντιπαρατασσόταν, και οι ρήτορες και οι σοφιστές και οι πλούσιοι και οι ιδιώτες και οι άρχοντες ξεσηκώνονταν εναντίον της, ερχόμενος ο λόγος του Θεού με σφοδρότητα μεγαλύτερη της φωτιάς κατέκαυσε τα αγκάθια, καθάρισε τους αγρούς και έσπειρε τον λόγο του κηρύγματος. Και ενώ άλλοι από τους πιστούς ρίχνονταν στη φυλακή, άλλοι εξορίζονταν εκτός της πατρίδος, άλλων δημευόταν η περιουσία τους, άλλοι φονεύονταν και κατασφάζονταν, άλλοι ρίχνονταν στη φωτιά, άλλοι καταποντίζονταν στη θάλασσα και υπέμεναν κάθε είδος τιμωρίας ατιμαζόμενοι, απομακρυνόμενοι από τα σπίτια τους και διωκόμενοι από παντού σαν κοινοί εχθροί, εντούτοις άλλοι όλο και περισσότεροι προσέρχονταν, που όχι μόνο δεν έδειχναν απροθυμία στο να πιστέψουν εξαιτίας των όσων έπασχαν άλλοι, αλλά και προθυμότεροι γίνονταν, και πολύ περισσότερο πηδούσαν μέσα σ’ αυτά τα καλά δίχτυα, και έτσι ψαρεύονταν όχι εξαναγκαζόμενοι ούτε εκβιαζόμενοι, αλλά προστρέχοντας μόνοι τους και νιώθοντας ευγνωμοσύνη προς εκείνους που τους οδηγούσαν στον Χριστό· και ενώ έβλεπαν χείμαρρους αιμάτων να τρέχουν από εκείνους που είχαν ήδη πιστέψει, γίνονταν πιο θερμοί στην πίστη και πιο θαρραλέοι.
Και όχι μόνο οι μαθητές, αλλά και οι διδάσκαλοι, αν και άλλοι από αυτούς φυλακίζονταν, άλλοι διώκονταν, άλλοι μαστιγώνονταν και άλλοι έπασχαν μύρια άλλα κακά, καθημερινά οι μαθητές γίνονταν περισσότεροι και πολύ πιο σπουδαιότεροι. Και βροντοφωνάζει ο Παύλος λέγοντας: «Καὶ τοὺς πλείονας τῶν ἀδελφῶν ἐν Κυρίῳ πεποιθότας τοῖς δεσμοῖς μου περισσοτέρως τολμᾶν ἀφόβως τὸν λόγον λαλεῖν(:και οι περισσότεροι απ’ τους αδελφούς ενισχύθηκαν στην πίστη τους προς τον Κύριο και απέκτησαν θάρρος από τα δεσμά και τη φυλάκισή μου, ώστε να έχουν τώρα περισσότερη τόλμη να κηρύττουν άφοβα τον λόγο του Ευαγγελίου)» [Φιλιπ.1,14]. Και αλλού πάλι: «Ὑμεῖς γὰρ μιμηταὶ ἐγενήθητε, ἀδελφοί, τῶν ἐκκλησιῶν, τοῦ Θεοῦ τῶν οὐσῶν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὅτι τὰ αὐτὰ ἐπάθετε καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῶν ἰδίων συμφυλετῶν καθὼς καὶ αὐτοὶ ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων, τῶν καὶ τὸν Κύριον ἀποκτεινάντων Ἰησοῦν καὶ τοὺς ἰδίους προφήτας, καὶ ἡμᾶς ἐκδιωξάντων, καὶ Θεῷ μὴ ἀρεσκόντων, καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐναντίων(:Τον δεχθήκατε ως λόγο Θεού, διότι εσείς, αδελφοί, γίνατε μιμητές των Εκκλησιών του Θεού που είναι στην Ιουδαία ενωμένες με τον Ιησού Χριστό. Και γίνατε μιμητές εκείνων, διότι κι εσείς πάθατε τα ίδια από τους ομοεθνείς σας, όπως κι εκείνοι από τους Ιουδαίους που δεν πίστεψαν στον Ιησού Χριστό. Αυτοί είναι που θανάτωσαν και τον Κύριο Ιησού και τους προφήτες τους, και καταδίωξαν σκληρά κι εμάς. Αυτοί και στον Θεό δεν αρέσουν, και τους ανθρώπους όλους εχθρεύονται, αφού καταπολεμούν τον Σωτήρα του κόσμου)» [Α΄Θεσ. 2,14-15].
Γράφοντας, πάλι, σε άλλους έλεγε τα εξής: «Ἀναμιμνήσκεσθε δὲ τὰς πρότερον ἡμέρας, ἐν αἷς φωτισθέντες πολλὴν ἄθλησιν ὑπεμείνατε παθημάτων, τοῦτο μὲν ὀνειδισμοῖς τε καὶ θλίψεσι θεατριζόμενοι, τοῦτο δὲ κοινωνοὶ τῶν οὕτως ἀναστρεφομένων γενηθέντες. καὶ γὰρ τοῖς δεσμοῖς μου συνεπαθήσατε καὶ τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε, γινώσκοντες ἔχειν ἐν ἑαυτοῖς κρείττονα ὕπαρξιν ἐν οὐρανοῖς καὶ μένουσαν(:να θυμάστε τις προηγούμενες ημέρες κατά τις οποίες φωτιστήκατε με το βάπτισμα και με τη γνώση της αλήθειας και υπομείνατε πολλή άθληση και αγώνα παθημάτων και διωγμών. Από το ένα μεν μέρος με ονειδισμούς και ύβρεις και με θλίψεις σας θεάτριζαν και σας διαπόμπευαν· από το άλλο όμως μέρος με τη συμπάθεια και βοήθειά σας γίνατε συμμέτοχοι εκείνων, οι οποίοι έτσι καταδιώκονταν και ζούσαν εν μέσω θλίψεων και κατατρεγμών. Και πράγματι γίνατε και εσείς συμμέτοχοι των καταδιωκομένων για το όνομα του Χριστού· διότι και στα δεσμά μου, όταν ήμουνα στη φυλακή, δείξατε συμπάθεια, και την αρπαγή και τη δήμευση της περιουσίας σας δεχτήκατε με χαρά, επειδή γνωρίζατε ότι έχετε για τον εαυτό σας καλύτερη περιουσία στους ουρανούς, που είναι μόνιμη και αιώνια)» [Εβρ.10,32-34].
Είδες την υπερβολική δύναμη Εκείνου που ενήργησε αυτά; Όχι μόνο δηλαδή δεν λυπούνταν, όχι μόνο δεν θλίβονταν παθαίνοντας αυτά, αλλά και χαίρονταν και σκιρτούσαν και πηδούσαν από χαρά. Και γι’ αυτά λοιπόν ο Παύλος λέγει αυτά, ότι δηλαδή την δήμευση της περιουσίας τη δέχτηκαν με ευχαρίστηση[Αυτόθι], ενώ ο Λουκάς στο βιβλίο των Πράξεων, μιλώντας για τους διδασκάλους, λέγει ότι «οἱ μὲν οὖν ἐπορεύοντο χαίροντες ἀπὸ προσώπου τοῦ συνεδρίου, ὅτι ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ κατηξιώθησαν ἀτιμασθῆναι(:ύστερα λοιπόν από τις απειλές και την κακομεταχείριση αυτή που δέχθηκαν οι απόστολοι, έφυγαν από το συνέδριο με μεγάλη χαρά, διότι αξιώθηκαν να υποστούν ατιμωτική τιμωρία για χάρη του ονόματός Του)» [Πράξ.5,41].
Για τον εαυτό του πάλι ο Παύλος λέγει: «Νῦν χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου ὑπὲρ ὑμῶν καὶ ἀνταναπληρῶ τὰ ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ σαρκί μου ὑπὲρ τοῦ σώματος αὐτοῦ, ὅ ἐστιν ἡ ἐκκλησία(:η αποστολική μου δράση βέβαια εμποδίστηκε προς το παρόν, διότι είμαι φυλακισμένος. Αλλά τώρα, παρά τη φυλάκισή μου αυτή, χαίρομαι για τα παθήματα που υποφέρω για τη σωτηρία σας. Με τα παθήματά μου αυτά αναπληρώνω τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού, και πάσχω εγώ στο σώμα μου τα όσα δεν πρόφθασε να πάθει ο Χριστός. Και τα υποφέρω για χάρη του σώματος του Χριστού, το οποίο είναι η Εκκλησία)»[Κολ. 1,24]. Και γιατί θαυμάζεις που χαιρόταν για τα παθήματά του, τη στιγμή που και όταν επρόκειτο να υποστεί τον θάνατο όχι μόνο χαιρόταν, αλλά καλούσε και τους μαθητές να πάρουν μέρος στην ευφροσύνη, πράγμα που δείχνει ψυχή υπερβολικά ευφραινόμενη, λέγοντας τα εξής: «Ἀλλ᾿ εἰ καὶ σπένδομαι ἐπὶ τῇ θυσίᾳ καὶ λειτουργίᾳ τῆς πίστεως ὑμῶν, χαίρω καὶ συγχαίρω πᾶσιν ὑμῖν· τὸ δ᾿ αὐτὸ καὶ ὑμεῖς χαίρετε καὶ συγχαίρετέ μοι(:αλλά κι αν ακόμη χύνω το αίμα μου ως σπονδή επάνω στη θυσία που προσφέρω στο Θεό ως λειτουργία – και η θυσία και η λειτουργία μου αυτή είναι η πίστη σας, την οποία αποκτήσατε και με τη δική μου συνδρομή και την οποία προσφέρω στο Θεό ως έργο ιερής λατρείας – χαίρομαι που γίνομαι σπονδή˙ και χαίρομαι μαζί με όλους σας για το σωτήριο αποτέλεσμα που θα έχετε. Ακριβώς λοιπόν το ίδιο να κάνετε κι εσείς. Μη λυπάστε καθόλου. Αλλά να χαίρεστε για την πίστη σας, και να χαίρεστε μαζί μου για το μαρτύριό μου)» [Φιλιπ.2,17-18].
Πες μας λοιπόν, τι συνέβηκε και γέμισες από τόση χαρά; «Ἐγὼ», λέγει, «γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε (: εγώ τώρα χύνω το αίμα μου ως σπονδή και θυσία στον Θεό· και ο καιρός της αναχωρήσεώς μου από τον κόσμο αυτόν είναι πολύ κοντά)» [Β΄Τιμ.4,6].
[Συνεχίζεται]
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Λόγοι δογματικοί, Κατά εθνικών και Ιουδαίων,πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1988, τόμος 34, σελίδες 63-78.
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 3, Κατά Ιουδαίων και εθνικών περί της θεότητος του Χριστού, σελ. 37-44.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm